Қидирув:
Қонун ва суд олдидаги

Қонун ва суд олдидаги
тенглик

Ўзбекистон Республикасининг барча фуқаролари жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун ва суд олдида тенгдир. Корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар ҳам қонун ва суд олдида тенгдир.

Суд ҳужжатларининг

Суд ҳужжатларининг
мажбурийлиги

Суд ҳужжатлари барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар учун мажбурийдир ҳамда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ижро этилиши шарт.

Суд ҳокимиятининг

Суд ҳокимиятининг
мустақиллиги

Судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашув қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади.

Электрон почта манзил:

j.navoiy@sud.uz

Фуқаролар қабулхонаси:

(+998 79) 220-50-62

Манзил:

Навоий шаҳри, А. Навоий кўчаси, 11а уй, 210100

Интерактив хизматлар

Статистик маълумотлар

Статистик маълумотлар

Ўзбекистон Республикаси Олий Судининг республика судлари фаолиятига доир статистик маълумотлар базаси

Ўтиш
Cуд қарорлари тўплами

Cуд қарорлари тўплами

Судлар бўйича барча якуний суд қарорларини тўлиқ ёки шахссизлантирилган матнда ушбу ҳавола орқали билиб олинг.

Ўтиш
Давлат божи калькулятори

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Ўтиш
image
image
image
image
image
image

Электрон суд хизматлари

MY.SUD.UZ - суд хизматларидан фойдаланишнинг инновацион, ишончли ва қулай йўли

Мурожаат

Судга тўғридан - тўғри электрон шаклда мурожаат йўллаш.

Электрон тўлов тизими

Барча судларда фуқаролар томонидан амалга ошириладиган барча тўловларни тўлашнинг ягона электрон тизими.

Видеоконференц алоқа

Масофадан туриб суд мажлисида иштрок етиш

Мажлислар жадвали

Суд мажлислари жадвали билан танишиш – судларда ишларни суд мажлисида кўриб чиқишга тайинланган санаси ва вақти ҳақида онлайн тарзда хабардор бўлиб бориш имконини беради.

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Мурожаат намуналари

Фуқаролар судларга мурожаат қилишда ҳужжатларнинг тайёр намуналаридан мутлақо бепул фойдаланиш имконияти

image

MY.SUD.UZ

Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлари портали

ўтиш

Сўнгги янгиликлар

22Okt Янгиликлар

Томди туманида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Томди туманидаги “Шарқ” ОФЙ биносида жиноят ишлари бўйича Томди туман суди томонидан жиноятчилик ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Санджар Кушатов,

Жиноят ишлари бўйича Томди туман судининг тергов судьяси

22Okt Янгиликлар

Медиация институтининг янги ривожланиш босқичи

Бугунги кунда давлатимизда суд-ҳуқуқ соҳасида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Бунинг натижасида хўжалик юритувчи субъектлар ва тадбиркорларнинг ўз ҳуқуқлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини чуқур англаб олишлари, иқтисодиёт ва ҳуқуқ соҳасидаги қарашларнинг тубдан ўзгараётганлиги, низоларни судгача ҳал қилишнинг муқобил усулларидан фойдаланишни тақозо этмоқда.

Бу борада эса ҳукуматимиз томонидан барча шароитлар, меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилиб, амалиётга жорий этилмоқда.

Хусусан, 2025 йил 20 октябрда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига низоларни муқобил ҳал этишда медиация институтини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-1089-сон Қонуни ҳам бунга яна бир мисол бўла олади.

Мазкур Қонунни қабул қилишдан асосий мақсад фуқаролар, тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги низоларни самарали ва тезкор равишда ҳал этишга, медиация тартиб-таомилларининг ҳамма жойда қўлланилишини рағбатлантириш орқали судлардаги юкламани мақбуллаштириш ҳисобланади.

Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг “Нотариат тўғрисида”ги, “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Қонунларига ҳамда Ўзбекистон Республикасининг Оила, Фуқаролик процессуал ва Иқтисодий процессуал Кодексларига бир қатор ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди.

Шунингдек, Қонун билан “Медиация” тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ҳам ўзгартириш ва қўшимчалар киритилиб, хусусан Қонунинг 3-моддаси: “ушбу Қонуннинг амал қилиши фуқаролик ҳуқуқий муносабатлардан, агар қонунда бошқача қоида назарда тутилмаган бўлса, шу жумладан тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш муносабати билан, мижоз ва банк (кредит ташкилотлари) ўртасидаги муносабатлардан, суғурта шартномасидан юзага келадиган муносабатлардан келиб чиқадиган низоларга, меҳнат ва оилавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низоларга медиацияни қўллаш билан боғлиқ муносабатларга нисбатан татбиқ этилади” деб ўзгартирилди.

Бундан ташқари, мазкур Қонун билан “Медиация” тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Қонунига “Медиация соҳасини тартибга солиш” деб номланган янги 11-боб киритилди.

Шунингдек, медиатор томонидан медиация тўғрисидаги қонунчилик талаблари, Медиаторнинг касб этикаси қоидалари бузилганлиги, унга нисбатан интизомий жазо чоралари қўлланилишига сабаб бўлиши қайд этилди.

Шу билан бирга, Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал ва Иқтисодий процессуал кодексларига киритилган қўшимчаларга биноан, медиатив келишув тарафлар томонидан ихтиёрий равишда бажарилмаган тақдирда, уни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги иш медиатив келишув тузган тарафнинг аризасига биноан кўриб чиқилиши белгиланди.        

Хулоса қилиб айтганда, мазкур Қонуннинг қабул қилиниши медиация институтини янги ривожланиш босқичига олиб чиқиб, бу келгусида юридик ва жисмоний шахсларнинг низоларини судгача ҳал қилиш тизимида муҳим аҳамият касб этади.

 

Лутфулла Тошмуродов,

Навоий вилоят суди судьяси

 

Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий судининг раиси

17Okt Янгиликлар

ТИЛ – МИЛЛAТНИНГ ЗИЙНAТИ

Юртимизда давлат тили байрами кенг нишонланаётган шу паллаларда она тилимиз ҳақида юракдаги гаплар, қалб тубидаги сўзлар ҳар бир ўзбекка ўзгача бурч ва масъулият юклайди. Волида каби буюк, фарзанд каби суюкли бўлган ўзбек тили нақадар нафис ва мунис.

Тил ҳар бир миллатнинг енг азиз бойлиги, унинг маънавий қиёфаси, маданияти, ички дунёсини акс еттирувчи муҳим восита саналади. Маърифатпарвар бобомиз Aбдулла Aвлонийнинг “Ҳар бир миллатнинг дунёда борлиғини кўрсатадурган ойинайи ҳаёти тил ва адабиётидур. Миллий тилни йўқотмак – миллатнинг руҳини йўқотмакдур” деган ҳикматли сўзлари ҳам бу фикрни яққол тасдиқлайди.

17Okt Янгиликлар

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг жойларда жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида навбатдаги сайёр суд мажлиси тумандаги Мусиқа ва санъат мактаби биносида ташкил этилди

Сайёр суд мажлисида туман суди томонидан 7 нафар шахсга нисбатан 4 та жиноят иши ҳамда 67 нафар шахсга нисбатан 50 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш материаллари кўриб чиқилиб, жиноят иши ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарлик ишлари бўйича судланувчиларга нисбатан ва ҳуқуқбузар деб топилган шахсларга нисбатан суднинг якуний қарорлари йиғилиш иштирокчилари кўз ўнгида эълон қилиниб., суднинг якуний қарори мазмун-моҳиятини йиғилиш иштирокчиларига тушунтириш билан бир қаторда ушбу кўриб чиқилган жиноят ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқаррарлиги, ҳуқуқий оқибатлари тўғрисида туман судининг судьялари томонидан батафсил тушунтиришлар бириб ўтилди.

Кўрилган маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар юзасидан 12 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш бўйича 12 нафар шахсга нисбатан маъмурий қамоқ жазоси тайинланиб, маъмурий қамоқ жазоси тайинланган шахслардан 8 нафари суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган фарзандларини моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун ундирилиши лозим бўлган маблағни тўламасликда ифодаланган ҳуқуқбузарлиги учун, 1 нафари эса транспорт воситаларини алкоголли ичимликдан маст ҳолда бошқаришда ифодаланган ҳуқуқбузарлиги учун маъмурий қамоқ жазоси тайинланган. Аҳамиятли томони шундаки иш ҳужжатларига кўра, транспорт воситасини алкоголли ичимликдан маст ҳолда бошқарган шахс аслида транспорт воситаларини бошқариш ҳуқуқига яъни, транспорт воситаларини бошқариш учун тегишли ҳужжатлари мавжуд эмаслиги қайд этилган.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқаррарлигини эслатиш ҳамда шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, туман судининг судьялари томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикасида олиб борилаётган ислоҳотлар, хусусан суд-ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотларга тўхталиб ўтиб, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони ҳамда Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 26 сентябрдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ1084-сонли Қонуни ҳақида сўз юритиб, Фармонда келгусида суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтилди.

Бундан ташқари туман судининг судьялари томонидан йиғилиш иштирокчиларига хотин-кизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатлари юзасидан ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди.

Барча ижтимоий-сиёсий муносабатлар сингари оилага, аёллар ва болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш масалаларига давлат сиёсати даражасида эътибор қаратилиб, олий бош Қомусимиз – Конституциямизда ҳуқуқий асослари белгилаб берилганлиги, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 76-моддасида, оила жамиятнинг асосий буғини ҳамда у жамият ва давлат мухофазасида эканлиги, давлат оиланинг тўлақонли ривожланиши учун ижтимоий, иктисодий, ҳуқуқий ва бошқа шарт-шароитларни яратиши, 26-моддасида, инсоннинг шаъни ва кадр-киммати дахлсиз эканлиги, хеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмаслиги, ҳеч ким қийнокка солиниши, зўравонликка, бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага ёхуд жазога дучор этилиши мумкин эмаслиги белгиланган.

Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 2 сентябрда қабул қилинган ЎРҚ-561-сонли “Хотин-қизларни тазйик ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисида” ги Қонуни ҳам давлатимиз томонидан мазкур сохада амалга оширилган мухим қадамлардан бири ҳисобланади.

Қонунга кўра тазйик ва зўравонликдан жабрланувчилар ўзига нисбатан тазйик ва зўравонлик содир этилганлиги ёки уларни содир этиш таҳдиди тўғрисидаги ариза билан тегишли ваколатли органларга ҳамда ташкилотларга ёхуд судга мурожаат этиши, ички ишлар органларига ҳимоя ордери бериш тўғрисидаги талаб билан мурожаат қилиш, ҳимоя ордери шартлари бузилган тақдирда эса, уларни бу ҳақда хабардор қилиши, содир этилган тазйиқ, ва зуравонлик натижасида ўзига етказилган моддий зарарнинг ўрни қопланиши ҳамда маънавий зиён компенсация қилиниши тўғрисидаги талаб билан судга мурожаат этиш ҳуқуқи кафолатланиб, хотин-қизларни тазйик ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисидаги қонунчиликни бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлиши белгиланган.

Хусусан, Ўзбекистан Республикасининг 2023 йил 11 апрелда қабул қилинган ЎРК-829-сонли “Хотин-кизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” ги Қонуни билан оилавий (маиший) зўравонлик тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 1261-модда, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 592-модда билан тўлдирилганлигини маълум қилди.

Мазкур Қонун билан Ўзбекистон Республикаси қонунларига хотин-қизларни ижтимоий-иктисодий соҳада ўз ҳуқуқлари ва манфаатларини амалга оширишида қуллаб-қувватлаш масалаларини тартибга солувчи қонунчиликни халқаро стандартлар асосида такомиллаштиришни назарда тутувчи, шунингдек болалар масалалари бўйича комиссиялар фаолиятининг ҳуқуқий асосларини мустахкамлаб қуювчи ўзгартишлар киритилганлиги маълум қилинди.

Бироқ кўрилаётган тизимли чораларга қарамасдан, мамлакатимизда оилавий (маиший) зўравонлик ҳолатлари юз бериши ҳанузгача сақланиб қолаётганлиги, ушбу тоифадаги жиноят ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарликларни олдини олиш лозимлиги тўғрисида таъкидлаб ўтилиб, ушбу турдаги жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликлар учун жазо, унинг ҳуқуқий оқибаталари тўғрисида ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди.

 

Шерзод Мамиров,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг раиси

 

Аслиддин Норбеков,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг тергов судьяси

17Okt Янгиликлар

Қонунчилик талабини бузиш оқибати ёхуд қарс икки қўлдан чиқади

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси (бундан буён матнда ФК)нинг 9-моддасида фуқаролик ҳуқуқларини амалга ошириш бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузмаслиги шартлиги, фуқаролик ҳуқуқий муносабатлари иштирокчиларининг ҳалол, оқилона ва адолат билан ҳаракат қилиши назарда тутилиб, фуқаролар ва юридик шахслар ўз ҳуқуқларини амалга оширишда жамиятнинг маънавий тамойиллари ва ахлоқий нормаларини ҳурмат қилишлари, тадбиркорлар эса — иш одоби қоидаларига ҳам риоя этишлари кераклиги белгиланган.

Албатта, бу қайсидир маънода фуқаролик-ҳуқуқий муносабатларнинг асосий мазмун-моҳиятини ўзида акс эттирган нормалардан биридир.

Бугунги кунда фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар ривожлангани ва кенгайиб боргани сари унда ўзга шахсларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ҳамда субъектив мажбуриятларини ўз вақтида тўлиқ бажариш билан бир қаторда шартномавий муносабатларни тўғри, ўз вақтида расмийлаштиришда ҳуқуқ ва қонун талаби бузилиши ҳам ортиб бормоқда.

Хўш, бунга қандай омиллар сабаб бўлмоқда?

Бош Қомусимизнинг 15-моддасида Ўзбекистон Республикасида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларининг устунлиги сўзсиз тан олиниши, давлат ва унинг органлари, бошқа ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролик жамияти институтлари ҳамда фуқаролар Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритиши белгиланган.

Алоҳида эътибор беришимиз керакки, субъектларнинг жойлашиш кетма-кетлиги бўйича мазкур Конституциявий нормада фуқаролардан кўра давлат органлари ва унинг мансабдор шахсларининг Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритиши муҳимроқ этиб белгиланган.

Бироқ, суд амалиётида кўрилган айрим ишлар таҳлилидан давлат органлари ва муассасаларида қонунчиликнинг мазкур талабларига етарлича эътибор қаратилмаётганлиги, натижада қонунчилик ҳамда фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатлари бузилаётганлигини кўриш мумкин.

Хусусан, Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси Навоий вилояти ҳудудий бошқармаси «O.E» масъулияти чекланган жамияти манфаатида судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, Навоий давлат университетидан 464.588.186 сўм бажарилган ишлар қийматини ундиришни сўраган.

Ишдаги материаллардан ва суд муҳокамасида аниқланишича, жавобгарнинг биноларида даъвогар томонидан қурилиш-монтаж ишлари бажарилганлиги юзасидан жами 464.588.186 сўмлик далолатномалар расмийлаштирилиб, ушбу сумма доирасида қарздорлик мавжудлиги юзасидан икки томонлама тасдиқланган солиштирма далолатнома тузилган.

Мазкур даъво аризасига даъвогар томонидан 2024 йил 23 сентябрдаги 74.970.000 сўмлик В1043885-сонли шартнома илова қилинган бўлсада, ушбу шартнома тарафларнинг ваколатли вакиллари томонидан имзоланмаган, шунингдек жами 464.588.186 сўмлик қурилиш-монтаж ишларини бажариш юзасидан шартнома тузилмаган.

Зеро, ФКнинг 108-моддасида юридик шахсларнинг ўзаро ва фуқаролар билан битимлари оддий ёзма шаклда тузилиши кераклиги белгиланган.

Шунингдек, жавобгар бюджетдан маблағ олувчи ташкилот бўлганлиги боис тарафлар ўртасида қурилиш-монтаж ишларининг бажарилиши юзасидан тегишли тартибда шартнома тузилиши ва у Ғазначиликда рўйҳатга олиниши лозим эди.

Аммо, Навоий вилояти Ғазначилик хизмати бошқармаси томонидан тарафлар ўртасида 2024 йил 23 сентябрдаги В1043885-сонли шартнома Ғазначилик бошқармасида рўйҳатдан ўтказилмаганлиги маълум қилинган.

Ваҳоланки, Ўзбекистон Республикаси Бюджет кодекси 122-моддасининг учинчи қисмига кўра, бюджет ташкилотлари ва бюджет маблағлари олувчиларнинг бюджетдан ажратиладиган маблағлар бўйича товарларни (ишларни, хизматларни) етказиб берувчилар билан тузган шартномалари, шунингдек уларга киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар улар ғазначилик бўлинмаларида рўйхатдан ўтказилганидан кейин кучга киради.

Қайд этилган ҳолатлардан хулоса қилиш мумкинки, тарафлар ўртасида тузилган шартноманинг Ғазначиликда рўйҳатдан ўтказилмаганлиги, бунинг оқибатида ушбу битим кучга кирмаганлиги ва тузилмаганлиги сабабли мазкур шартнома доирасида жавобгарнинг тўловларни амалга ошириш мажбурияти юзага келмаган.

Натижада Зарафшон туманлараро иқтисодий судининг 2025 йилнинг 16 июль кунидаги ҳал қилув қарори билан даъво аризасини қаноатлантириш рад қилинган.

Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодекси 200-моддасининг биринчи қисмига мувофиқ, ишни кўриш вақтида давлат органининг ёки бошқа органнинг, юридик шахснинг, мансабдор шахснинг ёки фуқаронинг фаолиятида қонун ҳужжатлари бузилганлиги аниқланган тақдирда, уларнинг ишда иштирокидан қатъи назар, суд хусусий ажрим чиқаришга ҳақлидир.

Шунга кўра, суд мазкур иш доирасида юқоридаги каби ҳолатларнинг келиб чиқиш сабабларини батафсил ўрганиш мақсадида Навоий давлат университети масъул ходимлари ва бошқа шахсларга нисбатан хусусий ажрим чиқариб, хусусий ажримда кўрсатилган ҳолатлар бўйича масъул ходимларнинг хатти-ҳаракатларида ҳужжатларни сохталаштириш ёки қалбакилаштириш, давлат мулкини талон-тарож қилиш ёхуд бошқа қонунсиз ҳолатларга йўл қўйилганлиги ёки йўқлигига қонуний баҳо бериш учун хусусий ажрим Навоий вилоят прокуратурасига юборилган.

Хусусий ажрим ижроси юзасидан тақдим этилган маълумотда Навоий давлат университети масъулларига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 1758-моддасининг биринчи қисми билан маъмурий жавобгарлик тўғрисида иш қўзғатилиб, мазкур иш кўриб чиқиш учун жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судига юборилганлиги маълум қилинган.

Албатта, суднинг хусусий ажрим чиқаришдан асосий мақсади кимнидир жазолаш эмас, балки қонунбузилиш ҳолатларининг олдини олиш ва унга келгусида йўл қўймасликдир.

Ҳолбуки, суднинг вазифаси нафақат корхона, муассаса, ташкилотлар ва фуқароларнинг бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқларини ёхуд қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш, балки қонунчиликни мустаҳкамлаш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олишга кўмаклашишдан ҳам иборатдир.

Мақола сўнгида кўтарилган долзарб масаланинг нозик хусусиятига тўхталмоқчиман, хўш суд амалиётида кўрилган ва юқорида келтириб ўтилган низонинг келиб чиқишига аслида ким айбдор ?!!

– қонун талабига амал қилмаган давлат муассасасими ёки унинг маъмурий жавобгарликка тортилган мансабдорларими, нега улар қонунчилик талабига риоя қилишмади?

– ёхуд қурилиш ишларини бажаришдан олдин уни бошлаш учун барча зарур тартиб-таомиллар бажарилганлигига, ҳужжатлар, хусусан шартномалар расмийлаштирилиб, тегишли тартибда Ғазначиликда рўйхатга олинганлигига, шартнома доирасида қонуний ҳуқуқ ва мажбуриятга эга эканлигига ишонч ҳосил қилганидан сўнггина ишларни бажаришга киришиши шарт бўлган, аммо бунга амал қилмаган тадбиркорми, ахир бу борада аксарият қурулиш-таъмирлаш ихтисослигидаги тадбиркорларнинг кўп йиллик тажрибаси мавжудку?

Низолашаётган икки тарафнинг қонун талабларини четлаб ўтишга бўлган уринишлари мазкур низони келтириб чиқаргандир, балки …

Мақолада иш ҳолатларини кенгроқ ёритишдан асосий мақсад даъвогар ёки жавобгарнинг ишчанлик обрўсига путур етказиш эмас, балки кўтарилган ушбу масала ижтимоий тармоқларда кенг ёритилганлиги, турли баҳс-мунозара ва эътирозларга сабаб бўлаётганлиги инобатга олиниб, қолганлар ҳам ушбу ҳолатардан ўзларига тегишли хулосалар чиқаришини ва сабоқ олишларини таъминлашдир.

Ваҳоланки, улар ҳам қонун талабини бажармасдан, уни четлаб ўтиб, ўз режаларини амалга ошириш ниятида юрган бўлишлари мумкин. Бу эса уларнинг келгусида зарар кўришларига ва жавобгарликка тортилишларига олиб келиши мумкинлиги юқорида келтирилган мисол орқали тушунтириб ўтилди.

Хулоса ўрнида таъкидлаш ўринлики, ҳуқуқимиз бузилишининг олдини олиш учун, энг аввало, ҳар биримиз, айниқса давлат хизматчилари амалдаги қонунларимизга нисбатан ҳурматда бўлиш, унга амал қилиш ва фақатгина қонунга мувофиқ иш юритиш талаб этилади.

Зеро, қонун уни бузиш учун эмас, балки амал қилиш учун қабул қилинади.

 

Тимур Абдраманов,

Навоий вилоят суди раиси ўринбосари

 

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий судининг раиси

17Okt Янгиликлар

Жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди ҳамда мажбурий ижро бюросининг Кармана туман бўлими билан ҳамкорликда суд ҳужжатлари ижроси муҳокамасига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди

Жорий йилнинг 17 октябрь куни жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди ва туман Мажбурий ижро бюроси ходимлари иштирокида судлар томонидан давлат фойдасига ундирувларни назарда тутувчи чиқарилган ва ижрога қаратилган суд қарорларининг ижросини таъминлаш ҳамда Бюро органлари томонидан “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 8, 24-моддаларига асосан судларга қайтарилган ижро ҳужжатларини қайтариш асосларини ўрганиш ва келгусида ижро ҳужжатларининг асоссиз қайтарилишининг олдини олишга қаратилган ҳамкорликдаги йиғилиш бўлиб ўтди.

 

Бобир Имомов,

Жиноят ишлари бўйича Карманатуман суди раиси

image

Сўнгги янгиликлар

Томди туманида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Томди туманидаги “Шарқ” ОФЙ биносида жиноят ишлари бўйича Томди туман суди томонидан жиноятчилик ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Санджар Кушатов,

Жиноят ишлари бўйича Томди туман судининг тергов судьяси

Медиация институтининг янги ривожланиш босқичи

Бугунги кунда давлатимизда суд-ҳуқуқ соҳасида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Бунинг натижасида хўжалик юритувчи субъектлар ва тадбиркорларнинг ўз ҳуқуқлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини чуқур англаб олишлари, иқтисодиёт ва ҳуқуқ соҳасидаги қарашларнинг тубдан ўзгараётганлиги, низоларни судгача ҳал қилишнинг муқобил усулларидан фойдаланишни тақозо этмоқда.

Бу борада эса ҳукуматимиз томонидан барча шароитлар, меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилиб, амалиётга жорий этилмоқда.

Хусусан, 2025 йил 20 октябрда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига низоларни муқобил ҳал этишда медиация институтини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-1089-сон Қонуни ҳам бунга яна бир мисол бўла олади.

Мазкур Қонунни қабул қилишдан асосий мақсад фуқаролар, тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги низоларни самарали ва тезкор равишда ҳал этишга, медиация тартиб-таомилларининг ҳамма жойда қўлланилишини рағбатлантириш орқали судлардаги юкламани мақбуллаштириш ҳисобланади.

Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг “Нотариат тўғрисида”ги, “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Қонунларига ҳамда Ўзбекистон Республикасининг Оила, Фуқаролик процессуал ва Иқтисодий процессуал Кодексларига бир қатор ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди.

Шунингдек, Қонун билан “Медиация” тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ҳам ўзгартириш ва қўшимчалар киритилиб, хусусан Қонунинг 3-моддаси: “ушбу Қонуннинг амал қилиши фуқаролик ҳуқуқий муносабатлардан, агар қонунда бошқача қоида назарда тутилмаган бўлса, шу жумладан тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш муносабати билан, мижоз ва банк (кредит ташкилотлари) ўртасидаги муносабатлардан, суғурта шартномасидан юзага келадиган муносабатлардан келиб чиқадиган низоларга, меҳнат ва оилавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низоларга медиацияни қўллаш билан боғлиқ муносабатларга нисбатан татбиқ этилади” деб ўзгартирилди.

Бундан ташқари, мазкур Қонун билан “Медиация” тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Қонунига “Медиация соҳасини тартибга солиш” деб номланган янги 11-боб киритилди.

Шунингдек, медиатор томонидан медиация тўғрисидаги қонунчилик талаблари, Медиаторнинг касб этикаси қоидалари бузилганлиги, унга нисбатан интизомий жазо чоралари қўлланилишига сабаб бўлиши қайд этилди.

Шу билан бирга, Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал ва Иқтисодий процессуал кодексларига киритилган қўшимчаларга биноан, медиатив келишув тарафлар томонидан ихтиёрий равишда бажарилмаган тақдирда, уни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги иш медиатив келишув тузган тарафнинг аризасига биноан кўриб чиқилиши белгиланди.        

Хулоса қилиб айтганда, мазкур Қонуннинг қабул қилиниши медиация институтини янги ривожланиш босқичига олиб чиқиб, бу келгусида юридик ва жисмоний шахсларнинг низоларини судгача ҳал қилиш тизимида муҳим аҳамият касб этади.

 

Лутфулла Тошмуродов,

Навоий вилоят суди судьяси

 

Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий судининг раиси

ТИЛ – МИЛЛAТНИНГ ЗИЙНAТИ

Юртимизда давлат тили байрами кенг нишонланаётган шу паллаларда она тилимиз ҳақида юракдаги гаплар, қалб тубидаги сўзлар ҳар бир ўзбекка ўзгача бурч ва масъулият юклайди. Волида каби буюк, фарзанд каби суюкли бўлган ўзбек тили нақадар нафис ва мунис.

Тил ҳар бир миллатнинг енг азиз бойлиги, унинг маънавий қиёфаси, маданияти, ички дунёсини акс еттирувчи муҳим восита саналади. Маърифатпарвар бобомиз Aбдулла Aвлонийнинг “Ҳар бир миллатнинг дунёда борлиғини кўрсатадурган ойинайи ҳаёти тил ва адабиётидур. Миллий тилни йўқотмак – миллатнинг руҳини йўқотмакдур” деган ҳикматли сўзлари ҳам бу фикрни яққол тасдиқлайди.

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг жойларда жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида навбатдаги сайёр суд мажлиси тумандаги Мусиқа ва санъат мактаби биносида ташкил этилди

Сайёр суд мажлисида туман суди томонидан 7 нафар шахсга нисбатан 4 та жиноят иши ҳамда 67 нафар шахсга нисбатан 50 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш материаллари кўриб чиқилиб, жиноят иши ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарлик ишлари бўйича судланувчиларга нисбатан ва ҳуқуқбузар деб топилган шахсларга нисбатан суднинг якуний қарорлари йиғилиш иштирокчилари кўз ўнгида эълон қилиниб., суднинг якуний қарори мазмун-моҳиятини йиғилиш иштирокчиларига тушунтириш билан бир қаторда ушбу кўриб чиқилган жиноят ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқаррарлиги, ҳуқуқий оқибатлари тўғрисида туман судининг судьялари томонидан батафсил тушунтиришлар бириб ўтилди.

Кўрилган маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар юзасидан 12 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш бўйича 12 нафар шахсга нисбатан маъмурий қамоқ жазоси тайинланиб, маъмурий қамоқ жазоси тайинланган шахслардан 8 нафари суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган фарзандларини моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун ундирилиши лозим бўлган маблағни тўламасликда ифодаланган ҳуқуқбузарлиги учун, 1 нафари эса транспорт воситаларини алкоголли ичимликдан маст ҳолда бошқаришда ифодаланган ҳуқуқбузарлиги учун маъмурий қамоқ жазоси тайинланган. Аҳамиятли томони шундаки иш ҳужжатларига кўра, транспорт воситасини алкоголли ичимликдан маст ҳолда бошқарган шахс аслида транспорт воситаларини бошқариш ҳуқуқига яъни, транспорт воситаларини бошқариш учун тегишли ҳужжатлари мавжуд эмаслиги қайд этилган.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқаррарлигини эслатиш ҳамда шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, туман судининг судьялари томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикасида олиб борилаётган ислоҳотлар, хусусан суд-ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотларга тўхталиб ўтиб, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони ҳамда Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 26 сентябрдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ1084-сонли Қонуни ҳақида сўз юритиб, Фармонда келгусида суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтилди.

Бундан ташқари туман судининг судьялари томонидан йиғилиш иштирокчиларига хотин-кизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатлари юзасидан ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди.

Барча ижтимоий-сиёсий муносабатлар сингари оилага, аёллар ва болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш масалаларига давлат сиёсати даражасида эътибор қаратилиб, олий бош Қомусимиз – Конституциямизда ҳуқуқий асослари белгилаб берилганлиги, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 76-моддасида, оила жамиятнинг асосий буғини ҳамда у жамият ва давлат мухофазасида эканлиги, давлат оиланинг тўлақонли ривожланиши учун ижтимоий, иктисодий, ҳуқуқий ва бошқа шарт-шароитларни яратиши, 26-моддасида, инсоннинг шаъни ва кадр-киммати дахлсиз эканлиги, хеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмаслиги, ҳеч ким қийнокка солиниши, зўравонликка, бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага ёхуд жазога дучор этилиши мумкин эмаслиги белгиланган.

Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 2 сентябрда қабул қилинган ЎРҚ-561-сонли “Хотин-қизларни тазйик ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисида” ги Қонуни ҳам давлатимиз томонидан мазкур сохада амалга оширилган мухим қадамлардан бири ҳисобланади.

Қонунга кўра тазйик ва зўравонликдан жабрланувчилар ўзига нисбатан тазйик ва зўравонлик содир этилганлиги ёки уларни содир этиш таҳдиди тўғрисидаги ариза билан тегишли ваколатли органларга ҳамда ташкилотларга ёхуд судга мурожаат этиши, ички ишлар органларига ҳимоя ордери бериш тўғрисидаги талаб билан мурожаат қилиш, ҳимоя ордери шартлари бузилган тақдирда эса, уларни бу ҳақда хабардор қилиши, содир этилган тазйиқ, ва зуравонлик натижасида ўзига етказилган моддий зарарнинг ўрни қопланиши ҳамда маънавий зиён компенсация қилиниши тўғрисидаги талаб билан судга мурожаат этиш ҳуқуқи кафолатланиб, хотин-қизларни тазйик ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисидаги қонунчиликни бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлиши белгиланган.

Хусусан, Ўзбекистан Республикасининг 2023 йил 11 апрелда қабул қилинган ЎРК-829-сонли “Хотин-кизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” ги Қонуни билан оилавий (маиший) зўравонлик тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 1261-модда, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 592-модда билан тўлдирилганлигини маълум қилди.

Мазкур Қонун билан Ўзбекистон Республикаси қонунларига хотин-қизларни ижтимоий-иктисодий соҳада ўз ҳуқуқлари ва манфаатларини амалга оширишида қуллаб-қувватлаш масалаларини тартибга солувчи қонунчиликни халқаро стандартлар асосида такомиллаштиришни назарда тутувчи, шунингдек болалар масалалари бўйича комиссиялар фаолиятининг ҳуқуқий асосларини мустахкамлаб қуювчи ўзгартишлар киритилганлиги маълум қилинди.

Бироқ кўрилаётган тизимли чораларга қарамасдан, мамлакатимизда оилавий (маиший) зўравонлик ҳолатлари юз бериши ҳанузгача сақланиб қолаётганлиги, ушбу тоифадаги жиноят ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарликларни олдини олиш лозимлиги тўғрисида таъкидлаб ўтилиб, ушбу турдаги жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликлар учун жазо, унинг ҳуқуқий оқибаталари тўғрисида ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди.

 

Шерзод Мамиров,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг раиси

 

Аслиддин Норбеков,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг тергов судьяси

Қонунчилик талабини бузиш оқибати ёхуд қарс икки қўлдан чиқади

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси (бундан буён матнда ФК)нинг 9-моддасида фуқаролик ҳуқуқларини амалга ошириш бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузмаслиги шартлиги, фуқаролик ҳуқуқий муносабатлари иштирокчиларининг ҳалол, оқилона ва адолат билан ҳаракат қилиши назарда тутилиб, фуқаролар ва юридик шахслар ўз ҳуқуқларини амалга оширишда жамиятнинг маънавий тамойиллари ва ахлоқий нормаларини ҳурмат қилишлари, тадбиркорлар эса — иш одоби қоидаларига ҳам риоя этишлари кераклиги белгиланган.

Албатта, бу қайсидир маънода фуқаролик-ҳуқуқий муносабатларнинг асосий мазмун-моҳиятини ўзида акс эттирган нормалардан биридир.

Бугунги кунда фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар ривожлангани ва кенгайиб боргани сари унда ўзга шахсларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ҳамда субъектив мажбуриятларини ўз вақтида тўлиқ бажариш билан бир қаторда шартномавий муносабатларни тўғри, ўз вақтида расмийлаштиришда ҳуқуқ ва қонун талаби бузилиши ҳам ортиб бормоқда.

Хўш, бунга қандай омиллар сабаб бўлмоқда?

Бош Қомусимизнинг 15-моддасида Ўзбекистон Республикасида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларининг устунлиги сўзсиз тан олиниши, давлат ва унинг органлари, бошқа ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролик жамияти институтлари ҳамда фуқаролар Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритиши белгиланган.

Алоҳида эътибор беришимиз керакки, субъектларнинг жойлашиш кетма-кетлиги бўйича мазкур Конституциявий нормада фуқаролардан кўра давлат органлари ва унинг мансабдор шахсларининг Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритиши муҳимроқ этиб белгиланган.

Бироқ, суд амалиётида кўрилган айрим ишлар таҳлилидан давлат органлари ва муассасаларида қонунчиликнинг мазкур талабларига етарлича эътибор қаратилмаётганлиги, натижада қонунчилик ҳамда фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатлари бузилаётганлигини кўриш мумкин.

Хусусан, Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси Навоий вилояти ҳудудий бошқармаси «O.E» масъулияти чекланган жамияти манфаатида судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, Навоий давлат университетидан 464.588.186 сўм бажарилган ишлар қийматини ундиришни сўраган.

Ишдаги материаллардан ва суд муҳокамасида аниқланишича, жавобгарнинг биноларида даъвогар томонидан қурилиш-монтаж ишлари бажарилганлиги юзасидан жами 464.588.186 сўмлик далолатномалар расмийлаштирилиб, ушбу сумма доирасида қарздорлик мавжудлиги юзасидан икки томонлама тасдиқланган солиштирма далолатнома тузилган.

Мазкур даъво аризасига даъвогар томонидан 2024 йил 23 сентябрдаги 74.970.000 сўмлик В1043885-сонли шартнома илова қилинган бўлсада, ушбу шартнома тарафларнинг ваколатли вакиллари томонидан имзоланмаган, шунингдек жами 464.588.186 сўмлик қурилиш-монтаж ишларини бажариш юзасидан шартнома тузилмаган.

Зеро, ФКнинг 108-моддасида юридик шахсларнинг ўзаро ва фуқаролар билан битимлари оддий ёзма шаклда тузилиши кераклиги белгиланган.

Шунингдек, жавобгар бюджетдан маблағ олувчи ташкилот бўлганлиги боис тарафлар ўртасида қурилиш-монтаж ишларининг бажарилиши юзасидан тегишли тартибда шартнома тузилиши ва у Ғазначиликда рўйҳатга олиниши лозим эди.

Аммо, Навоий вилояти Ғазначилик хизмати бошқармаси томонидан тарафлар ўртасида 2024 йил 23 сентябрдаги В1043885-сонли шартнома Ғазначилик бошқармасида рўйҳатдан ўтказилмаганлиги маълум қилинган.

Ваҳоланки, Ўзбекистон Республикаси Бюджет кодекси 122-моддасининг учинчи қисмига кўра, бюджет ташкилотлари ва бюджет маблағлари олувчиларнинг бюджетдан ажратиладиган маблағлар бўйича товарларни (ишларни, хизматларни) етказиб берувчилар билан тузган шартномалари, шунингдек уларга киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар улар ғазначилик бўлинмаларида рўйхатдан ўтказилганидан кейин кучга киради.

Қайд этилган ҳолатлардан хулоса қилиш мумкинки, тарафлар ўртасида тузилган шартноманинг Ғазначиликда рўйҳатдан ўтказилмаганлиги, бунинг оқибатида ушбу битим кучга кирмаганлиги ва тузилмаганлиги сабабли мазкур шартнома доирасида жавобгарнинг тўловларни амалга ошириш мажбурияти юзага келмаган.

Натижада Зарафшон туманлараро иқтисодий судининг 2025 йилнинг 16 июль кунидаги ҳал қилув қарори билан даъво аризасини қаноатлантириш рад қилинган.

Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодекси 200-моддасининг биринчи қисмига мувофиқ, ишни кўриш вақтида давлат органининг ёки бошқа органнинг, юридик шахснинг, мансабдор шахснинг ёки фуқаронинг фаолиятида қонун ҳужжатлари бузилганлиги аниқланган тақдирда, уларнинг ишда иштирокидан қатъи назар, суд хусусий ажрим чиқаришга ҳақлидир.

Шунга кўра, суд мазкур иш доирасида юқоридаги каби ҳолатларнинг келиб чиқиш сабабларини батафсил ўрганиш мақсадида Навоий давлат университети масъул ходимлари ва бошқа шахсларга нисбатан хусусий ажрим чиқариб, хусусий ажримда кўрсатилган ҳолатлар бўйича масъул ходимларнинг хатти-ҳаракатларида ҳужжатларни сохталаштириш ёки қалбакилаштириш, давлат мулкини талон-тарож қилиш ёхуд бошқа қонунсиз ҳолатларга йўл қўйилганлиги ёки йўқлигига қонуний баҳо бериш учун хусусий ажрим Навоий вилоят прокуратурасига юборилган.

Хусусий ажрим ижроси юзасидан тақдим этилган маълумотда Навоий давлат университети масъулларига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 1758-моддасининг биринчи қисми билан маъмурий жавобгарлик тўғрисида иш қўзғатилиб, мазкур иш кўриб чиқиш учун жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судига юборилганлиги маълум қилинган.

Албатта, суднинг хусусий ажрим чиқаришдан асосий мақсади кимнидир жазолаш эмас, балки қонунбузилиш ҳолатларининг олдини олиш ва унга келгусида йўл қўймасликдир.

Ҳолбуки, суднинг вазифаси нафақат корхона, муассаса, ташкилотлар ва фуқароларнинг бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқларини ёхуд қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш, балки қонунчиликни мустаҳкамлаш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олишга кўмаклашишдан ҳам иборатдир.

Мақола сўнгида кўтарилган долзарб масаланинг нозик хусусиятига тўхталмоқчиман, хўш суд амалиётида кўрилган ва юқорида келтириб ўтилган низонинг келиб чиқишига аслида ким айбдор ?!!

– қонун талабига амал қилмаган давлат муассасасими ёки унинг маъмурий жавобгарликка тортилган мансабдорларими, нега улар қонунчилик талабига риоя қилишмади?

– ёхуд қурилиш ишларини бажаришдан олдин уни бошлаш учун барча зарур тартиб-таомиллар бажарилганлигига, ҳужжатлар, хусусан шартномалар расмийлаштирилиб, тегишли тартибда Ғазначиликда рўйхатга олинганлигига, шартнома доирасида қонуний ҳуқуқ ва мажбуриятга эга эканлигига ишонч ҳосил қилганидан сўнггина ишларни бажаришга киришиши шарт бўлган, аммо бунга амал қилмаган тадбиркорми, ахир бу борада аксарият қурулиш-таъмирлаш ихтисослигидаги тадбиркорларнинг кўп йиллик тажрибаси мавжудку?

Низолашаётган икки тарафнинг қонун талабларини четлаб ўтишга бўлган уринишлари мазкур низони келтириб чиқаргандир, балки …

Мақолада иш ҳолатларини кенгроқ ёритишдан асосий мақсад даъвогар ёки жавобгарнинг ишчанлик обрўсига путур етказиш эмас, балки кўтарилган ушбу масала ижтимоий тармоқларда кенг ёритилганлиги, турли баҳс-мунозара ва эътирозларга сабаб бўлаётганлиги инобатга олиниб, қолганлар ҳам ушбу ҳолатардан ўзларига тегишли хулосалар чиқаришини ва сабоқ олишларини таъминлашдир.

Ваҳоланки, улар ҳам қонун талабини бажармасдан, уни четлаб ўтиб, ўз режаларини амалга ошириш ниятида юрган бўлишлари мумкин. Бу эса уларнинг келгусида зарар кўришларига ва жавобгарликка тортилишларига олиб келиши мумкинлиги юқорида келтирилган мисол орқали тушунтириб ўтилди.

Хулоса ўрнида таъкидлаш ўринлики, ҳуқуқимиз бузилишининг олдини олиш учун, энг аввало, ҳар биримиз, айниқса давлат хизматчилари амалдаги қонунларимизга нисбатан ҳурматда бўлиш, унга амал қилиш ва фақатгина қонунга мувофиқ иш юритиш талаб этилади.

Зеро, қонун уни бузиш учун эмас, балки амал қилиш учун қабул қилинади.

 

Тимур Абдраманов,

Навоий вилоят суди раиси ўринбосари

 

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий судининг раиси

Жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди ҳамда мажбурий ижро бюросининг Кармана туман бўлими билан ҳамкорликда суд ҳужжатлари ижроси муҳокамасига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди

Жорий йилнинг 17 октябрь куни жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди ва туман Мажбурий ижро бюроси ходимлари иштирокида судлар томонидан давлат фойдасига ундирувларни назарда тутувчи чиқарилган ва ижрога қаратилган суд қарорларининг ижросини таъминлаш ҳамда Бюро органлари томонидан “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 8, 24-моддаларига асосан судларга қайтарилган ижро ҳужжатларини қайтариш асосларини ўрганиш ва келгусида ижро ҳужжатларининг асоссиз қайтарилишининг олдини олишга қаратилган ҳамкорликдаги йиғилиш бўлиб ўтди.

 

Бобир Имомов,

Жиноят ишлари бўйича Карманатуман суди раиси

image
Skip to content