Қидирув:
Қонун ва суд олдидаги

Қонун ва суд олдидаги
тенглик

Ўзбекистон Республикасининг барча фуқаролари жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун ва суд олдида тенгдир. Корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар ҳам қонун ва суд олдида тенгдир.

Суд ҳужжатларининг

Суд ҳужжатларининг
мажбурийлиги

Суд ҳужжатлари барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар учун мажбурийдир ҳамда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ижро этилиши шарт.

Суд ҳокимиятининг

Суд ҳокимиятининг
мустақиллиги

Судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашув қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади.

Электрон почта манзил:

j.navoiy@sud.uz

Фуқаролар қабулхонаси:

(+998 79) 220-50-62

Манзил:

Навоий шаҳри, А. Навоий кўчаси, 11а уй, 210100

Интерактив хизматлар

Статистик маълумотлар

Статистик маълумотлар

Ўзбекистон Республикаси Олий Судининг республика судлари фаолиятига доир статистик маълумотлар базаси

Ўтиш
Cуд қарорлари тўплами

Cуд қарорлари тўплами

Судлар бўйича барча якуний суд қарорларини тўлиқ ёки шахссизлантирилган матнда ушбу ҳавола орқали билиб олинг.

Ўтиш
Давлат божи калькулятори

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Ўтиш
image
image
image
image
image
image

Электрон суд хизматлари

MY.SUD.UZ - суд хизматларидан фойдаланишнинг инновацион, ишончли ва қулай йўли

Мурожаат

Судга тўғридан - тўғри электрон шаклда мурожаат йўллаш.

Электрон тўлов тизими

Барча судларда фуқаролар томонидан амалга ошириладиган барча тўловларни тўлашнинг ягона электрон тизими.

Видеоконференц алоқа

Масофадан туриб суд мажлисида иштрок етиш

Мажлислар жадвали

Суд мажлислари жадвали билан танишиш – судларда ишларни суд мажлисида кўриб чиқишга тайинланган санаси ва вақти ҳақида онлайн тарзда хабардор бўлиб бориш имконини беради.

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Мурожаат намуналари

Фуқаролар судларга мурожаат қилишда ҳужжатларнинг тайёр намуналаридан мутлақо бепул фойдаланиш имконияти

image

MY.SUD.UZ

Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлари портали

ўтиш

Сўнгги янгиликлар

27Avg Янгиликлар

СУДЛАР ФАОЛИЯТИГА ОИД ЯНГИ ҚАБУЛ ҚИЛИНГАН ФАРМОН ТИЗИМНИ ЯНГИ БОСҚИЧГА ОЛИБ ЧИҚАДИ

Жамиятда инсонлар ўзаро ижтимоий ва бошқа муносабатларга кирар экан, низоли масалаларга дуч келиши табиий. Бундай масалаларнинг адолатли ечими учун эса холис бир шахс, холис бир масканга зарурат туғилади. Суд-ҳуқуқ тизими айнан ана шу вазифага, яъни жамиятда қонун устуворлиги, адолат барқарорлиги учун масъул ҳисобланади.

Бинобарин, ҳар бир давлатнинг қудрати, аввало, унда барча итоат этадиган тартиб-интизом ўрнатилгани, инсон ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳар томонлама ишончли ҳимоя қилишга қаратилган қонунларнинг мавжудлиги ва уларга изчил амал қилиш каби қатор мезонлар билан баҳоланади.

Айниқса, жамият ҳар жиҳатдан тез ўзгараётган, ривожланаётган бир даврда, хусусан, рақамли технологиялар ҳаётимизга изчил ва шиддат билан кириб келаётган шароитда бу вазифа олдимизга янги талабларни қўймоқда.

Шуни айтиш керакки, рақамлаштириш суд соҳасида ҳам катта имкониятлар эшигини очди. Судлов ишларини юргизиш самарадорлиги ва аҳолининг одил судловдан хабардорлик даражасини оширишга йўналтирилган замонавий ахборот-коммуникация технологиялари кенг жорий этила бошланди. Бу йўналишдаги ишлар ўз самарасини бериб, одамларнинг оворагарчилиги кескин камайди, судья ва суд ходимларининг ишлари осонлашиб, иш сифатига ижобий таъсир кўрсатгани ҳам бор гап.

Видеоконференцалоқа тизими биринчи навбатда фуқароларимизга жуда катта қулайликлар яратиб, суд мажлисларини масофадан туриб ўтказиш имконини берди. Яъни, иш бўйича тарафлар турли манзиллардан туриб суд мажлисида тўғридан-тўғри қатнашишлари мумкин. Бу аҳолининг жуда катта сарсонгарчилигининг олдини олди, вақти ва маблағини тежашга ёрдам берди.

Барча фуқаролар учун судларга электрон мурожаат қилиш, мурожаатлар ҳолатини онлайн тарзда кузатиб бориш, тарафларга маълумотларни электрон шаклда юбориш эса судларнинг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлади.

Дунё тажрибаси шуни кўрсатдики, энг мақбул сиёсат, бу ислоҳотларни босқичма-босқич амалга оширишдир. Яқинда Президент Шавкат Мирзиёев демократик ислоҳотларнинг изчил давоми сифатида суд тизимини такомиллаштириш ва одил судлов масалаларига оид тақдимот билан танишди ва соҳага оид иккита муҳим Фармонга имзо чекди.

Улардан бири “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги фармондир. Ушбу ҳужжатда белгиланган вазифа ва қоидалар миллий суд тизимимизда мутлақо янги давр бошланаётганидан дарак беради.

Сунъий интеллект технологиялари нафақат мамлакатимиз, балки халқаро миқёсда ҳам мисли кўрилмаган янгилик саналади. Бу усулдан одил судловда фойдаланиш ривожланган давлатлардагина йўлга қўйилган тажриба эканини ҳисобга олсак, уни мамлакатимиз учун улкан сиёсий ирода сифатида баҳолаш мумкин.

Фармон билан танишиб, унинг кенг қамровли эканлигига амин бўлдим. Ҳужжатдаги вазифалар аниқ белгиланган, ҳатто уларни амалга ошириш механизмлари ҳам равшан кўрсатиб берилган.

Давлат раҳбарининг янги фармонига кўра, судларнинг моддий-техника базасини яхшилаш ҳамда судьялар ва суд ходимларининг ижтимоий ҳимоясини кучайтиришга алоҳида эътибор қаратилади.

Адлия ва суд органларида кўп йиллар раҳбарлик лавозимларида ишлаганлигим туфайли суд биноларини қуриш, реконструкция қилиш, капитал таъмирлаш, моддий техникасини таъминлаш масаласининг қанчалик муҳим, маблағталаб ва оғир масала эканлигини яхши биламан.

Яшириб нима қиламиз, эски тизимда суд органлари келажакда тугаб кетади, деган абсурд тушунча ҳам бор эди. Шунинг учун суд органлари таъминотига деярли эътибор ҳам, маблағ ҳам ажратилмасди, ажратилгани ҳам ўз вақтида берилмасди. Судлар эски, мослаштирилган биноларда фаолият юритарди. Шу сабабли ҳам фармонда янги суд биноларини қуриш, борларини реконструкция қилиш ва капитал таъмирлашга Президентимиз алоҳида эътибор қаратгани мени жуда тўлқинлантирди. Негаки, бундай эътибор судлар учун илк бор кўрсатилмоқда.

Судьялар учун хизмат уйларини харид қилиш ва таъмирлаш масаласи ҳам фармонда ўз аксини топганлигини алоҳида таъкидлаш керак. Бошқа вилоят ёки туманга бориб ишлаётган судьялар аҳолидан хонадонларни ижарага олиб яшарди. Шу боис, кўпчилиги оиласини кўчириб олиб келолмасди. Бу ҳам қанча оворагарчиликка сабаб бўларди. Судьянинг ҳар бир оворагарчилиги эса, табиийки, унинг иш сифатига таъсир қиларди.

Яна бир муҳим масала, суд тизими учун кадрлар тайёрлашнинг тубдан такомиллаштирилишидир. Ўз касбини ардоқловчи, билимли, тажрибали, фидойи ва садоқатли кадрлар ҳар қандай соҳада ҳам муваффақият гаровидир. Хусусан, одил судловни таъминлашга худди шундай кадрлар жуда зарур.

Тўғри, бугунги кунда фаолият кўрсатаётган судьялар корпуси ҳақида илиқ фикрлар билдириш мумкин. Лекин жуда кўп натижаларга зўриқиш орқали эришиляпти. Айтмоқчиманки, соҳани янада ривожлантириш, такомиллаштириш орқали суд тизими учун ҳар томонлама етук, замонавий билим ва зарур касбий кўникмаларга эга юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини яратиш бугунги куннинг долзарб вазифасидир. Президентимизнинг “Одил судлов соҳасида юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони айнан ана шу масалалар ечимига қаратилган.

Фармонга кўра, Судьялар олий кенгаши ҳузуридаги Судьялар олий мактаби негизида Ўзбекистон Республикаси Одил судлов академияси ташкил этилади. Суд тизими учун юқори малакали ҳуқуқшунос кадрлар тайёрлаш тизимини халқаро стандартлар асосида янада такомиллаштириш, таълим, илм-фан ва амалиёт узвийлигини таъминлаш орқали профессионал судьялар корпусини шакллантириш Фармоннинг асосий мақсадидир.

Судьялар олий мактаби негизида Академия ташкил этилишини катта ва муҳим янгилик, деб ҳисоблайман. Академия Судьялар олий кенгаши ҳузурида фаолият юритувчи, юридик шахс мақомига эга бўлган иктисослаштирилган давлат таълим ва илмий-тадқиқот муассасаси ҳисобланади. Унга Судьялар олий кенгаши раисининг тақдимномасига мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан ректор тайинланиши ўқув муассасасининг юксак нуфузини таъминлайди.

Бу ерда малакали профессор-ўқитувчилар таркиби шакллантирилади. Ўқув ишлари билан бирга илмий-тадқиқотлар олиб борилади. Хорижий таълим ва илмий-тадқиқот ташкилотлари билан ҳамкорлик йўлга қўйилади.

Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судья ва суд аппарати ходимларининг малакасини ошириш, раҳбарлик лавозимларини эгаллаш учун захирада бўлган судьяларни қайта тайёрлаш, таълим олувчиларда судьялик касбий маданиятини шакллантиришга бутунлай янгича ёндашув белгиланди.

Айниқса, судьялик лавозимларига номзодлар, судья ва суд аппарати ходимларида замонавий ахборот технологиялари ва сунъий интеллект имкониятларидан амалиётда фойдаланиш кўникмаларини шакллантиришга алоҳида эътибор қаратилади. Чунки, юқоридаги фармоннинг ижросини талаб даражасида таъминлаш учун, аввало, судья ва суд ходимлари зарур кўникмаларга эга бўлиши лозим.

Академияда таълим жараёни “Устоз-шогирд” анъанаси асосида йўлга қўйилиши менга жуда маъқул бўлди. Устоз-шогирдлик масалаласи ҳар қандай замон ва маконда ўзини тўла оқлаган. Устоз отангдек улуғ, деган ибора бежиз айтилмаган, ахир. Ота фарзандни дунёга келтирса, устоз муайян касб маҳоратини шакллантиради, унинг жамиятда ўз ўрнини топишига ёрдам беради. Устоз кўрган шогирдлар ўз касбини тезроқ, осонроқ ва теранроқ ўрганади, нисбатан камроқ хато қилади. Шу ўринда, Академияга ишга жалб этилган судьяларнинг ишлаган вақти судьялик стажига қўшилишини оқилона ечим деб биламан.

Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш Академиянинг олти ойлик касбий қайта тайёрлаш курсларида суд ихтисосликлари бўйича ташкил этилиши, қабул қилиш психология, чет тиллари ва суд ихтисослиги бўйича тест синовларини ўтказиш ҳамда ёзма имтиҳон ва якка тартибдаги суҳбатдан иборат танлов орқали амалга оширилиши ўта жиддий жараён бўлиши билан адолатли усул ҳамдир.

Академияда судья ва суд аппарати ходимларининг мажбурий малакасини ошириш тартиби жорий этилади. Бу тартиб мукаммал ишлаб чиқилганлиги эътиборга молик.

Шу билан бирга, фаолият самарадорлиги рейтингининг паст кўрсаткичларига эга судьялар навбатдан ташқари малака ошириши, Олий суд томонидан белгиланадиган мураккаб тоифадаги ишлар бўйича малака ошириш курслари ташкил этилиши, туман (шаҳар) ва вилоят судларининг тегишли раҳбарлик лавозимларини эгаллаш учун захирада бўлган судьяларнинг раҳбар кадрларни қайта тайёрлаш курсларида ўқитилишини алоҳида қайд этиш лозим.

Комил ишонч билан айта оламанки, бу икки Фармон мамлакатимизда суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг янги даврини бошлаб беради. Президентимизнинг соҳага катта эътибор бераётганлиги бу фармонлар ижроси учун талаб этиладиган меҳнат ва катта маблағлар ижросида кафолат бўлишига ва унинг натижалари тезда кўзга ташланишига ишонаман.

Анвар Исоков,

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди раиси.

26Avg Янгиликлар

ЯНГИ ҚОНУН ҚАБУЛ ҚИЛИНДИ

Мамлакатимизда инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни ва қадр-қиммати олий қадрият ҳисобланадиган инсонпарвар демократик давлатни барпо этиш борасида тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш борасида ислоҳотлар давом эттирилиб, Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 10 июлдаги “Ўзбекистон республикасининг маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги ЎРҚ-1075-сонли қонуни қабул қилинди.

Қонунга мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 2693-моддаси билан тўлдирилиб, бу моддада жабрланувчининг аризасига асосан маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисида иш юритишнинг тартиблари белгиланди.

Жумладан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг
40, 41, 44, 45, 46, 461, 52-моддаларида, 612-моддасида (бундан корхоналар, муассасалар, ташкилотлар мустасно), 1933-моддасида ҳамда 2022-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар жабрланувчининг ҳуқуқбузарни жавобгарликка тортиш ҳақидаги аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлиши белгилаб қўйилди.

Қонунга мувофиқ, жабрланувчи ночор аҳволда бўлганлиги, вояга етмаганлиги, ҳуқуқбузарга қарам бўлганлиги туфайли ёки бошқа сабабларга кўра ўз ҳуқуқларини ва қонуний манфаатларини ўзи ҳимоя қила олмайдиган алоҳида ҳолларда ваколатли органнинг мансабдор шахси жабрланувчининг аризасисиз ҳам маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишни юритишни бошлаши шарт ҳисобланади.

Шунингдек, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс
61-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик устав фондида давлат улуши мавжуд бўлмаган корхонага, муассасага, ташкилотга нисбатан унинг ходими томонидан содир этилганда мазкур корхона, муассаса, ташкилот раҳбарининг, мулкдорининг ёки ваколатли бошқарув органининг аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлади.

Кодекснинг 612-моддасида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик устав фондида давлат улуши мавжуд бўлмаган корхонага, муассасага, ташкилотга нисбатан содир этилганда мазкур корхона, муассаса, ташкилот раҳбарининг, мулкдорининг ёки ваколатли бошқарув органининг аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлиши белгиланди.

 

 

Козим Козиев,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг тергов судьяси

 

Баҳодир Фармонов,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг девонхона мудири

23Avg Янгиликлар

Навоий вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьялари томонидан ўтказилган семинар тафсилотлари

Навоий вилоят суди фуқаролик ишлар бўйича судлов ҳайъатининг семинар машғулотлари режасига мувофиқ 2025 йил 22 август куни вилоят суди судьялари И.Шоймардонова ва А.Баҳроновлар Навоий шаҳар мактабгача ва мактаб таълими бўлимида меҳнат шартномасини бекор қилишда қонунчиликни қўллаш амалиёти ҳамда меҳнат шартномаси тарафларининг моддий жавобгарлиги мавзусида семинар йиғилиш ўтказилди.

Семинар иштирокчиларига меҳнат шартномасини бекор қилишда қонунчиликни қўллаш, жумладан меҳнат шартномасини тарафларнинг келишувига кўра бекор қилиш, муддатли меҳнат шартномасини унинг муддати тугаши муносабати билан бекор қилиш, меҳнат шартномасини ходимнинг ташаббусига ҳамда иш берувчининг ташаббусига кўра бекор қилиш тартиби, эътибор қаратилиши лозим бўлган ҳолатлар юзасидан тушунтириш берилди.

Шунингдек, семинар иштирокчиларига меҳнат шартномаси тарафларининг моддий жавобгарлиги меҳнат шартномаси тарафининг бошқа тарафга етказилган зиённинг ўрнини қоплаш мажбуриятини ифодалайдиган юридик жавобгарлиги, иш берувчи ходимни меҳнат қилиш имкониятидан ғайриқонуний равишда маҳрум этишнинг барча ҳолларида у олмаган иш ҳақининг ўрнини унга қоплаши шартлиги, боқувчи бўлган ходим меҳнат мажбуриятларини бажариши билан боғлиқ бўлган меҳнатда майиб бўлганлиги, касб касаллиги ёки соғлиққа етказилган бошқа шикаст туфайли вафот этган тақдирда иш берувчи марҳумнинг қарамоғида бўлган меҳнатга қобилиятсиз шахсларга зиённинг ўрнини қоплаши шартлиги, иш берувчи иш ҳақини, таътил тўловларини, меҳнат шартномаси бекор қилингандаги тўловларни ва (ёки) ходимга тўланиши лозим бўлган бошқа тўловларни тўлаш муддатини бузган тақдирда ҳар бир кечиктирилган кун учун фоизлар ҳисобланиши юзасидан тушунтиришлар берилди.

Семинарда масъул ходимлар томонидан берилган ўзларини қизиқтирган саволларига жавоблар берилди.

 

Азизжон Бахронов,

Навоий вилоят судининг судьяси

 

Ибодат Шоймардонова,

Навоий вилоят судининг судьяси

22Avg Uncategorized

Навоий вилоят судида ўтказилган семинар тафсилотлари

Бугунги кунда республикамизда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг асосий мақсади аҳоли учун муносиб ва сифатли ҳаёт тарзи яратишдир. Бунда эса коммунал хизматларнинг ўрни жуда юқори. Шунинг учун соҳа фаолиятини тўғри ташкил этиш, кўп квартирали уйларда жойлашган уй-жой ҳамда нотурар жой мулкдорлари ва уй-жойни бошқариш органлари ўртасидаги муносабатлардан келиб чиқадиган низоларни ҳал этишда вужудга келадиган муаммоларни олдини олишга алоҳида эътибор бериш талаб этилмоқда.

Бошқарув сервис компаниялари томонидан электрон тартибда судларга аризалар билан мурожаат қилиш амалиёти йўлга қўйилган бўлиб, бунда судларда ташкил этилган “Адолат” ахборот тизимлар комплекси имкониятлари муҳим аҳамият касб этмоқда.

Сўнги йилларда фуқаролик ишлари бўйича судлар томонидан Бошқарув сервис компанияларининг уй-жой мулкдорларидан дебиторлик қарздорликни ундириш юзасидан кўрилаётган ишлар сони ортиб бормоқда.

Бироқ судларга киритилаётган айрим  даъво аризаларда кўп квартирали уйдаги хонадон мулкдори (жавобгар еки қарздор) билан қонун талаби бўйича бошқарув шартномаси тузмасдан кўп квартирали уйдаги умумий мол-мулк ва унга туташ ер участкасини сақлаш билан боғлиқ ҳаражатларни тўлаш талаб этилмоқда.

Бу эса, суд ҳужжатлари юзасидан фуқароларнинг эътирозига (ижтимоий тармоқларда норозилик билан чиқишларига) сабаб бўлмоқда.

Шунга кўра Навоий вилоят суди томонидан прокуратура органлари ҳамда Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги бошқармаси ҳамкорлигида жойлардаги Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 7 ноябрдаги “Кўп квартирали уйларни бошқариш тўғрисида”ги Қонун талабларига риоя қилиш, хусусан шартномалар тузиш ва дебиторлик қарздорликларни ундириш ва бу борада суд буйруғи бериш ҳақида ёки даъво аризаси билан судга мурожаат қилиш тартиби, аризага илова қилинадиган ҳужжатлар рўйхати, суд харажатларини ундириш ва шу каби бошқа масалаларни ҳал қилишга бағишланган семинар машғулоти ташкил қилинди.

Семинарда иштирокчиларга Қонуннинг мазмуни ва моҳияти тушунтирилиб, судларда ушбу тоифадаги ишларнинг таҳлил натижалари етказилиб, қизиқтирган масаларига соҳа мутахассислариинг тушунтиришлари берилди.

 

Касимов Ихтияр Уралович,

Навоий вилоят суди раиси ўринбосари, фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси

22Avg Янгиликлар

Навоий вилоят судлари ҳамда Навоий вилоят маъмурий судида “Обод ва файзли маҳалла – юрт кўрки” шиори остида умумхалқ хайрия ҳашари ўтказилмоқда

Ҳашар халқимизнинг энг хайрли ва эзгу амалларидан бири саналади. Зотан, айнан ҳашар йўли билан амалга оширилган кўкаламзорлаштириш, ободонлаштириш ва тозалик ишлари боис шаҳару қишлоқларимиз ўзгача чирой ва тароват касб этади.

Бугун эрта тонгдан судья ва суд ходимлари ҳам озодалик ва поклик тадбирларида иштирок этиб, юртимиз ободлигига ўз ҳиссаларини қўшмоқдалар.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2025 йил 13 августдаги 516-Ф-сон фармойиши ижросини таъминлаш ҳамда суд органларида ободонлштириш тадбирларини амалга ошириш, соғлом турмуш тарзи ҳамда санитар-гигиеник маданиятни тарғиб қилиш мақсадида Республикамизнинг барча ҳудудларида, давлат ва жамоат ташкилотларида бўлгани каби Навоий вилояти, туманлараро, туман (шаҳар) судларида ҳам “Обод ва файзли маҳалла – юрт кўрки” шиори остида умумхалқ хайрия ҳашари ўтказилмоқда.

Меҳнаткаш халқимиз тозалик ҳамда ободонлаштириш ишларига азалдан алоҳида эътибор қаратиб келади. Шу боисдан ҳам ҳашар меҳр-оқибат ва дўстлик ришталарини янада мустаҳкамлайдиган восита ҳисобланади.

Аҳилликда, жамоавий меҳнатда ўзгача шукуҳ бор, шижоат бор. Ўзи ишлаб турган идоранинг ободлиги учун меҳнат қилиш кишига сурур бағишлайди. Шунинг учун ҳашарда барча судья ва суд ходимлари дилдан, фаол иштирок этди.

Ҳашар давомида судлар ҳудудини, ён-атрофи ва ҳовлисини, ариқлар, кўча ва йўлакларни тартибга келтириш, кўчатлар экиш, дарахтларни оқлаш ва бутлаш, хизмат хоналарида санитария-гигиеник ишларини амалга оширилди.

Эътиборлиси шундаки, ҳамжиҳатлик ва кўтаринки кайфиятда ўтган ҳашарда жамоанинг ҳар бир аъзоси фаол иштирок этиб, сидқидилдан меҳнат қилди.

 

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

21Avg Янгиликлар

Иқтисодий ва маъмурий судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш имкониятини яратишнинг афзалликлари

Ҳурматли Президентимизнинг таъбири билан айтганда- “Барча ислоҳотларимиз негизида, энг аввало, инсон қадри, тадбиркорларимизнинг манфаатлари ётибди”.

Жорий йилнинг 20 август куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан V очиқ мулоқоти ўтказилди. Ушбу мулоқотда тадбиркорлик субъектларидан келиб тушган 15 мингта мурожаатда кўтарилган тизимли муаммоларнинг ечими юзасидан устувор вазифалар белгилаб олинди. Ўз навбатида, шу куннинг ўзида “Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан V очиқ мулоқотида белгиланган вазифаларни амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди.

Ушбу Фармонда тадбиркорлик субъектларига қулайликлар яратиш мақсадида банк, солиқ соҳаси ва бошқа соҳалар билан бирга суд-ҳуқуқ тизимида ҳам тегишли ислоҳотлар амалга оширилиши белгиланди. Хусусан, Фармоннинг 15-бандида Олий суд Бизнес-омбудсман билан биргаликда 2025 йил якунига қадар тадбиркорлик субъектларига иқтисодий ва маъмурий судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш имкониятини яратиш бўйича қонун лойиҳасини киритиши тўғрисида тегишли вазифа қўйилди.

Шу ўринда, “Судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш дегани нима ўзи, бундан қандай ижобий натижа бўлиши мумкин?” деган савол туғилиши табиийдир.

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг 32-моддасига кўра, фуқаронинг ёки юридик шахснинг аризаси (шикояти) қарорлари, ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан шикоят қилинаётган маъмурий орган жойлашган ер ёхуд мансабдор шахснинг иш жойи бўйича судга тақдим этилади.

Судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилишда эса, ариза (шикоят) маъмурий орган жойлашган ер ёхуд мансабдор шахснинг иш жойи бўйича судга эмас, исталган ҳудуддаги судга тақдим этилиши мумкин бўлади. Судларга бундай мурожаат қилиш тартиби амалдаги процессуал кодексларимизда мавжуд бўлмаганлиги сабабли, бу албатта Президентимиз томонидан илгари сурилган, суд тизимидаги янги амалиёт ҳисобланади.

Халқаро тажрибага назар ташлайдиган бўлсак, Қозоғистон Республикасининг 2021 йил 20 декабрдаги 84-VII-сонли қонунига асосан Қозоғистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексига экстерриториал судловга тегишлилик тушунчаси киритилган бўлиб, Кодекснинг 32-моддасига кўра тарафлар ўзаро келишувга биноан мазкур иш учун экстерриториал судловга тегишлиликни танлашлари мумкин бўлади. Ушбу нормани амалга ошириш мақсадида Қозоғистон Республикаси Олий суди томонидан ишларни экстерриториал судловга тегишлилик бўйича тақсимлашнинг Алгоритми (тартиби, қоидалари) ишлаб чиқилган. Унга кўра, фуқаролик иши электрон ахборот тизимининг автоматик тақсимланишига қўйилади ва шу куннинг ўзида ахборот тизими танлаган судга юборилади.

Аслида олганда экстерриториал тамойили фуқаролар ва тадбиркорларимиз учун бегона жумла эмас. Чунки, 2021 йил 23 март куни ҳурматли Президентимизнинг “Аҳоли ва тадбиркорлик субъектларига давлат хизматларидан фойдаланишда янада қулай шароитлар яратиш, бу борада бюрократик тўсиқларни қисқартириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-6191-сонли Фармонлари қабул қилинган бўлиб, Фармон билан давлат хизматлари кўрсатиш тизимида бир қатор янгиликлар, шу жумладан экстерриториал тамойили амалиётга жорий қилинди. Яъни, 2021 йил 1 июндан бошлаб, фуқароларнинг доимий ёки вақтинча рўйхатдан ўтган жойидан қатъи назар туғилиш, никоҳ, ўлим ва никоҳдан ажратишни қайд этиш бўйича исталган ФҲДЁ бўлимига мурожаат қилиш мумкин бўлди.

Судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш тартибининг жорий этилиши тадбиркорлик субъектларига нисбатан афзалликлар олиб келиши билан бирга, суд тизимида коррупциявий ҳолатларни олдини олишга, судга бўлган ишончнинг ортишига, ишни кўраётган судьяга нисбатан ҳар хил шубҳа-гумонлар бўлмаслигига, ишлар тенг тақсимланиб, иш юкламаси юқори бўлган судларнинг иш юкламасини камайишига олиб келади.

 

Муродов Акмал Анварович,

Навоий вилоят маъмурий судининг раиси

image

Сўнгги янгиликлар

СУДЛАР ФАОЛИЯТИГА ОИД ЯНГИ ҚАБУЛ ҚИЛИНГАН ФАРМОН ТИЗИМНИ ЯНГИ БОСҚИЧГА ОЛИБ ЧИҚАДИ

Жамиятда инсонлар ўзаро ижтимоий ва бошқа муносабатларга кирар экан, низоли масалаларга дуч келиши табиий. Бундай масалаларнинг адолатли ечими учун эса холис бир шахс, холис бир масканга зарурат туғилади. Суд-ҳуқуқ тизими айнан ана шу вазифага, яъни жамиятда қонун устуворлиги, адолат барқарорлиги учун масъул ҳисобланади.

Бинобарин, ҳар бир давлатнинг қудрати, аввало, унда барча итоат этадиган тартиб-интизом ўрнатилгани, инсон ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳар томонлама ишончли ҳимоя қилишга қаратилган қонунларнинг мавжудлиги ва уларга изчил амал қилиш каби қатор мезонлар билан баҳоланади.

Айниқса, жамият ҳар жиҳатдан тез ўзгараётган, ривожланаётган бир даврда, хусусан, рақамли технологиялар ҳаётимизга изчил ва шиддат билан кириб келаётган шароитда бу вазифа олдимизга янги талабларни қўймоқда.

Шуни айтиш керакки, рақамлаштириш суд соҳасида ҳам катта имкониятлар эшигини очди. Судлов ишларини юргизиш самарадорлиги ва аҳолининг одил судловдан хабардорлик даражасини оширишга йўналтирилган замонавий ахборот-коммуникация технологиялари кенг жорий этила бошланди. Бу йўналишдаги ишлар ўз самарасини бериб, одамларнинг оворагарчилиги кескин камайди, судья ва суд ходимларининг ишлари осонлашиб, иш сифатига ижобий таъсир кўрсатгани ҳам бор гап.

Видеоконференцалоқа тизими биринчи навбатда фуқароларимизга жуда катта қулайликлар яратиб, суд мажлисларини масофадан туриб ўтказиш имконини берди. Яъни, иш бўйича тарафлар турли манзиллардан туриб суд мажлисида тўғридан-тўғри қатнашишлари мумкин. Бу аҳолининг жуда катта сарсонгарчилигининг олдини олди, вақти ва маблағини тежашга ёрдам берди.

Барча фуқаролар учун судларга электрон мурожаат қилиш, мурожаатлар ҳолатини онлайн тарзда кузатиб бориш, тарафларга маълумотларни электрон шаклда юбориш эса судларнинг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлади.

Дунё тажрибаси шуни кўрсатдики, энг мақбул сиёсат, бу ислоҳотларни босқичма-босқич амалга оширишдир. Яқинда Президент Шавкат Мирзиёев демократик ислоҳотларнинг изчил давоми сифатида суд тизимини такомиллаштириш ва одил судлов масалаларига оид тақдимот билан танишди ва соҳага оид иккита муҳим Фармонга имзо чекди.

Улардан бири “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги фармондир. Ушбу ҳужжатда белгиланган вазифа ва қоидалар миллий суд тизимимизда мутлақо янги давр бошланаётганидан дарак беради.

Сунъий интеллект технологиялари нафақат мамлакатимиз, балки халқаро миқёсда ҳам мисли кўрилмаган янгилик саналади. Бу усулдан одил судловда фойдаланиш ривожланган давлатлардагина йўлга қўйилган тажриба эканини ҳисобга олсак, уни мамлакатимиз учун улкан сиёсий ирода сифатида баҳолаш мумкин.

Фармон билан танишиб, унинг кенг қамровли эканлигига амин бўлдим. Ҳужжатдаги вазифалар аниқ белгиланган, ҳатто уларни амалга ошириш механизмлари ҳам равшан кўрсатиб берилган.

Давлат раҳбарининг янги фармонига кўра, судларнинг моддий-техника базасини яхшилаш ҳамда судьялар ва суд ходимларининг ижтимоий ҳимоясини кучайтиришга алоҳида эътибор қаратилади.

Адлия ва суд органларида кўп йиллар раҳбарлик лавозимларида ишлаганлигим туфайли суд биноларини қуриш, реконструкция қилиш, капитал таъмирлаш, моддий техникасини таъминлаш масаласининг қанчалик муҳим, маблағталаб ва оғир масала эканлигини яхши биламан.

Яшириб нима қиламиз, эски тизимда суд органлари келажакда тугаб кетади, деган абсурд тушунча ҳам бор эди. Шунинг учун суд органлари таъминотига деярли эътибор ҳам, маблағ ҳам ажратилмасди, ажратилгани ҳам ўз вақтида берилмасди. Судлар эски, мослаштирилган биноларда фаолият юритарди. Шу сабабли ҳам фармонда янги суд биноларини қуриш, борларини реконструкция қилиш ва капитал таъмирлашга Президентимиз алоҳида эътибор қаратгани мени жуда тўлқинлантирди. Негаки, бундай эътибор судлар учун илк бор кўрсатилмоқда.

Судьялар учун хизмат уйларини харид қилиш ва таъмирлаш масаласи ҳам фармонда ўз аксини топганлигини алоҳида таъкидлаш керак. Бошқа вилоят ёки туманга бориб ишлаётган судьялар аҳолидан хонадонларни ижарага олиб яшарди. Шу боис, кўпчилиги оиласини кўчириб олиб келолмасди. Бу ҳам қанча оворагарчиликка сабаб бўларди. Судьянинг ҳар бир оворагарчилиги эса, табиийки, унинг иш сифатига таъсир қиларди.

Яна бир муҳим масала, суд тизими учун кадрлар тайёрлашнинг тубдан такомиллаштирилишидир. Ўз касбини ардоқловчи, билимли, тажрибали, фидойи ва садоқатли кадрлар ҳар қандай соҳада ҳам муваффақият гаровидир. Хусусан, одил судловни таъминлашга худди шундай кадрлар жуда зарур.

Тўғри, бугунги кунда фаолият кўрсатаётган судьялар корпуси ҳақида илиқ фикрлар билдириш мумкин. Лекин жуда кўп натижаларга зўриқиш орқали эришиляпти. Айтмоқчиманки, соҳани янада ривожлантириш, такомиллаштириш орқали суд тизими учун ҳар томонлама етук, замонавий билим ва зарур касбий кўникмаларга эга юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини яратиш бугунги куннинг долзарб вазифасидир. Президентимизнинг “Одил судлов соҳасида юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони айнан ана шу масалалар ечимига қаратилган.

Фармонга кўра, Судьялар олий кенгаши ҳузуридаги Судьялар олий мактаби негизида Ўзбекистон Республикаси Одил судлов академияси ташкил этилади. Суд тизими учун юқори малакали ҳуқуқшунос кадрлар тайёрлаш тизимини халқаро стандартлар асосида янада такомиллаштириш, таълим, илм-фан ва амалиёт узвийлигини таъминлаш орқали профессионал судьялар корпусини шакллантириш Фармоннинг асосий мақсадидир.

Судьялар олий мактаби негизида Академия ташкил этилишини катта ва муҳим янгилик, деб ҳисоблайман. Академия Судьялар олий кенгаши ҳузурида фаолият юритувчи, юридик шахс мақомига эга бўлган иктисослаштирилган давлат таълим ва илмий-тадқиқот муассасаси ҳисобланади. Унга Судьялар олий кенгаши раисининг тақдимномасига мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан ректор тайинланиши ўқув муассасасининг юксак нуфузини таъминлайди.

Бу ерда малакали профессор-ўқитувчилар таркиби шакллантирилади. Ўқув ишлари билан бирга илмий-тадқиқотлар олиб борилади. Хорижий таълим ва илмий-тадқиқот ташкилотлари билан ҳамкорлик йўлга қўйилади.

Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судья ва суд аппарати ходимларининг малакасини ошириш, раҳбарлик лавозимларини эгаллаш учун захирада бўлган судьяларни қайта тайёрлаш, таълим олувчиларда судьялик касбий маданиятини шакллантиришга бутунлай янгича ёндашув белгиланди.

Айниқса, судьялик лавозимларига номзодлар, судья ва суд аппарати ходимларида замонавий ахборот технологиялари ва сунъий интеллект имкониятларидан амалиётда фойдаланиш кўникмаларини шакллантиришга алоҳида эътибор қаратилади. Чунки, юқоридаги фармоннинг ижросини талаб даражасида таъминлаш учун, аввало, судья ва суд ходимлари зарур кўникмаларга эга бўлиши лозим.

Академияда таълим жараёни “Устоз-шогирд” анъанаси асосида йўлга қўйилиши менга жуда маъқул бўлди. Устоз-шогирдлик масалаласи ҳар қандай замон ва маконда ўзини тўла оқлаган. Устоз отангдек улуғ, деган ибора бежиз айтилмаган, ахир. Ота фарзандни дунёга келтирса, устоз муайян касб маҳоратини шакллантиради, унинг жамиятда ўз ўрнини топишига ёрдам беради. Устоз кўрган шогирдлар ўз касбини тезроқ, осонроқ ва теранроқ ўрганади, нисбатан камроқ хато қилади. Шу ўринда, Академияга ишга жалб этилган судьяларнинг ишлаган вақти судьялик стажига қўшилишини оқилона ечим деб биламан.

Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш Академиянинг олти ойлик касбий қайта тайёрлаш курсларида суд ихтисосликлари бўйича ташкил этилиши, қабул қилиш психология, чет тиллари ва суд ихтисослиги бўйича тест синовларини ўтказиш ҳамда ёзма имтиҳон ва якка тартибдаги суҳбатдан иборат танлов орқали амалга оширилиши ўта жиддий жараён бўлиши билан адолатли усул ҳамдир.

Академияда судья ва суд аппарати ходимларининг мажбурий малакасини ошириш тартиби жорий этилади. Бу тартиб мукаммал ишлаб чиқилганлиги эътиборга молик.

Шу билан бирга, фаолият самарадорлиги рейтингининг паст кўрсаткичларига эга судьялар навбатдан ташқари малака ошириши, Олий суд томонидан белгиланадиган мураккаб тоифадаги ишлар бўйича малака ошириш курслари ташкил этилиши, туман (шаҳар) ва вилоят судларининг тегишли раҳбарлик лавозимларини эгаллаш учун захирада бўлган судьяларнинг раҳбар кадрларни қайта тайёрлаш курсларида ўқитилишини алоҳида қайд этиш лозим.

Комил ишонч билан айта оламанки, бу икки Фармон мамлакатимизда суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг янги даврини бошлаб беради. Президентимизнинг соҳага катта эътибор бераётганлиги бу фармонлар ижроси учун талаб этиладиган меҳнат ва катта маблағлар ижросида кафолат бўлишига ва унинг натижалари тезда кўзга ташланишига ишонаман.

Анвар Исоков,

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди раиси.

ЯНГИ ҚОНУН ҚАБУЛ ҚИЛИНДИ

Мамлакатимизда инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни ва қадр-қиммати олий қадрият ҳисобланадиган инсонпарвар демократик давлатни барпо этиш борасида тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш борасида ислоҳотлар давом эттирилиб, Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 10 июлдаги “Ўзбекистон республикасининг маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги ЎРҚ-1075-сонли қонуни қабул қилинди.

Қонунга мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 2693-моддаси билан тўлдирилиб, бу моддада жабрланувчининг аризасига асосан маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисида иш юритишнинг тартиблари белгиланди.

Жумладан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг
40, 41, 44, 45, 46, 461, 52-моддаларида, 612-моддасида (бундан корхоналар, муассасалар, ташкилотлар мустасно), 1933-моддасида ҳамда 2022-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар жабрланувчининг ҳуқуқбузарни жавобгарликка тортиш ҳақидаги аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлиши белгилаб қўйилди.

Қонунга мувофиқ, жабрланувчи ночор аҳволда бўлганлиги, вояга етмаганлиги, ҳуқуқбузарга қарам бўлганлиги туфайли ёки бошқа сабабларга кўра ўз ҳуқуқларини ва қонуний манфаатларини ўзи ҳимоя қила олмайдиган алоҳида ҳолларда ваколатли органнинг мансабдор шахси жабрланувчининг аризасисиз ҳам маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишни юритишни бошлаши шарт ҳисобланади.

Шунингдек, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс
61-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик устав фондида давлат улуши мавжуд бўлмаган корхонага, муассасага, ташкилотга нисбатан унинг ходими томонидан содир этилганда мазкур корхона, муассаса, ташкилот раҳбарининг, мулкдорининг ёки ваколатли бошқарув органининг аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлади.

Кодекснинг 612-моддасида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик устав фондида давлат улуши мавжуд бўлмаган корхонага, муассасага, ташкилотга нисбатан содир этилганда мазкур корхона, муассаса, ташкилот раҳбарининг, мулкдорининг ёки ваколатли бошқарув органининг аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлиши белгиланди.

 

 

Козим Козиев,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг тергов судьяси

 

Баҳодир Фармонов,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг девонхона мудири

Навоий вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьялари томонидан ўтказилган семинар тафсилотлари

Навоий вилоят суди фуқаролик ишлар бўйича судлов ҳайъатининг семинар машғулотлари режасига мувофиқ 2025 йил 22 август куни вилоят суди судьялари И.Шоймардонова ва А.Баҳроновлар Навоий шаҳар мактабгача ва мактаб таълими бўлимида меҳнат шартномасини бекор қилишда қонунчиликни қўллаш амалиёти ҳамда меҳнат шартномаси тарафларининг моддий жавобгарлиги мавзусида семинар йиғилиш ўтказилди.

Семинар иштирокчиларига меҳнат шартномасини бекор қилишда қонунчиликни қўллаш, жумладан меҳнат шартномасини тарафларнинг келишувига кўра бекор қилиш, муддатли меҳнат шартномасини унинг муддати тугаши муносабати билан бекор қилиш, меҳнат шартномасини ходимнинг ташаббусига ҳамда иш берувчининг ташаббусига кўра бекор қилиш тартиби, эътибор қаратилиши лозим бўлган ҳолатлар юзасидан тушунтириш берилди.

Шунингдек, семинар иштирокчиларига меҳнат шартномаси тарафларининг моддий жавобгарлиги меҳнат шартномаси тарафининг бошқа тарафга етказилган зиённинг ўрнини қоплаш мажбуриятини ифодалайдиган юридик жавобгарлиги, иш берувчи ходимни меҳнат қилиш имкониятидан ғайриқонуний равишда маҳрум этишнинг барча ҳолларида у олмаган иш ҳақининг ўрнини унга қоплаши шартлиги, боқувчи бўлган ходим меҳнат мажбуриятларини бажариши билан боғлиқ бўлган меҳнатда майиб бўлганлиги, касб касаллиги ёки соғлиққа етказилган бошқа шикаст туфайли вафот этган тақдирда иш берувчи марҳумнинг қарамоғида бўлган меҳнатга қобилиятсиз шахсларга зиённинг ўрнини қоплаши шартлиги, иш берувчи иш ҳақини, таътил тўловларини, меҳнат шартномаси бекор қилингандаги тўловларни ва (ёки) ходимга тўланиши лозим бўлган бошқа тўловларни тўлаш муддатини бузган тақдирда ҳар бир кечиктирилган кун учун фоизлар ҳисобланиши юзасидан тушунтиришлар берилди.

Семинарда масъул ходимлар томонидан берилган ўзларини қизиқтирган саволларига жавоблар берилди.

 

Азизжон Бахронов,

Навоий вилоят судининг судьяси

 

Ибодат Шоймардонова,

Навоий вилоят судининг судьяси

Навоий вилоят судида ўтказилган семинар тафсилотлари

Бугунги кунда республикамизда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг асосий мақсади аҳоли учун муносиб ва сифатли ҳаёт тарзи яратишдир. Бунда эса коммунал хизматларнинг ўрни жуда юқори. Шунинг учун соҳа фаолиятини тўғри ташкил этиш, кўп квартирали уйларда жойлашган уй-жой ҳамда нотурар жой мулкдорлари ва уй-жойни бошқариш органлари ўртасидаги муносабатлардан келиб чиқадиган низоларни ҳал этишда вужудга келадиган муаммоларни олдини олишга алоҳида эътибор бериш талаб этилмоқда.

Бошқарув сервис компаниялари томонидан электрон тартибда судларга аризалар билан мурожаат қилиш амалиёти йўлга қўйилган бўлиб, бунда судларда ташкил этилган “Адолат” ахборот тизимлар комплекси имкониятлари муҳим аҳамият касб этмоқда.

Сўнги йилларда фуқаролик ишлари бўйича судлар томонидан Бошқарув сервис компанияларининг уй-жой мулкдорларидан дебиторлик қарздорликни ундириш юзасидан кўрилаётган ишлар сони ортиб бормоқда.

Бироқ судларга киритилаётган айрим  даъво аризаларда кўп квартирали уйдаги хонадон мулкдори (жавобгар еки қарздор) билан қонун талаби бўйича бошқарув шартномаси тузмасдан кўп квартирали уйдаги умумий мол-мулк ва унга туташ ер участкасини сақлаш билан боғлиқ ҳаражатларни тўлаш талаб этилмоқда.

Бу эса, суд ҳужжатлари юзасидан фуқароларнинг эътирозига (ижтимоий тармоқларда норозилик билан чиқишларига) сабаб бўлмоқда.

Шунга кўра Навоий вилоят суди томонидан прокуратура органлари ҳамда Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги бошқармаси ҳамкорлигида жойлардаги Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 7 ноябрдаги “Кўп квартирали уйларни бошқариш тўғрисида”ги Қонун талабларига риоя қилиш, хусусан шартномалар тузиш ва дебиторлик қарздорликларни ундириш ва бу борада суд буйруғи бериш ҳақида ёки даъво аризаси билан судга мурожаат қилиш тартиби, аризага илова қилинадиган ҳужжатлар рўйхати, суд харажатларини ундириш ва шу каби бошқа масалаларни ҳал қилишга бағишланган семинар машғулоти ташкил қилинди.

Семинарда иштирокчиларга Қонуннинг мазмуни ва моҳияти тушунтирилиб, судларда ушбу тоифадаги ишларнинг таҳлил натижалари етказилиб, қизиқтирган масаларига соҳа мутахассислариинг тушунтиришлари берилди.

 

Касимов Ихтияр Уралович,

Навоий вилоят суди раиси ўринбосари, фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси

Навоий вилоят судлари ҳамда Навоий вилоят маъмурий судида “Обод ва файзли маҳалла – юрт кўрки” шиори остида умумхалқ хайрия ҳашари ўтказилмоқда

Ҳашар халқимизнинг энг хайрли ва эзгу амалларидан бири саналади. Зотан, айнан ҳашар йўли билан амалга оширилган кўкаламзорлаштириш, ободонлаштириш ва тозалик ишлари боис шаҳару қишлоқларимиз ўзгача чирой ва тароват касб этади.

Бугун эрта тонгдан судья ва суд ходимлари ҳам озодалик ва поклик тадбирларида иштирок этиб, юртимиз ободлигига ўз ҳиссаларини қўшмоқдалар.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2025 йил 13 августдаги 516-Ф-сон фармойиши ижросини таъминлаш ҳамда суд органларида ободонлштириш тадбирларини амалга ошириш, соғлом турмуш тарзи ҳамда санитар-гигиеник маданиятни тарғиб қилиш мақсадида Республикамизнинг барча ҳудудларида, давлат ва жамоат ташкилотларида бўлгани каби Навоий вилояти, туманлараро, туман (шаҳар) судларида ҳам “Обод ва файзли маҳалла – юрт кўрки” шиори остида умумхалқ хайрия ҳашари ўтказилмоқда.

Меҳнаткаш халқимиз тозалик ҳамда ободонлаштириш ишларига азалдан алоҳида эътибор қаратиб келади. Шу боисдан ҳам ҳашар меҳр-оқибат ва дўстлик ришталарини янада мустаҳкамлайдиган восита ҳисобланади.

Аҳилликда, жамоавий меҳнатда ўзгача шукуҳ бор, шижоат бор. Ўзи ишлаб турган идоранинг ободлиги учун меҳнат қилиш кишига сурур бағишлайди. Шунинг учун ҳашарда барча судья ва суд ходимлари дилдан, фаол иштирок этди.

Ҳашар давомида судлар ҳудудини, ён-атрофи ва ҳовлисини, ариқлар, кўча ва йўлакларни тартибга келтириш, кўчатлар экиш, дарахтларни оқлаш ва бутлаш, хизмат хоналарида санитария-гигиеник ишларини амалга оширилди.

Эътиборлиси шундаки, ҳамжиҳатлик ва кўтаринки кайфиятда ўтган ҳашарда жамоанинг ҳар бир аъзоси фаол иштирок этиб, сидқидилдан меҳнат қилди.

 

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

Иқтисодий ва маъмурий судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш имкониятини яратишнинг афзалликлари

Ҳурматли Президентимизнинг таъбири билан айтганда- “Барча ислоҳотларимиз негизида, энг аввало, инсон қадри, тадбиркорларимизнинг манфаатлари ётибди”.

Жорий йилнинг 20 август куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан V очиқ мулоқоти ўтказилди. Ушбу мулоқотда тадбиркорлик субъектларидан келиб тушган 15 мингта мурожаатда кўтарилган тизимли муаммоларнинг ечими юзасидан устувор вазифалар белгилаб олинди. Ўз навбатида, шу куннинг ўзида “Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан V очиқ мулоқотида белгиланган вазифаларни амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди.

Ушбу Фармонда тадбиркорлик субъектларига қулайликлар яратиш мақсадида банк, солиқ соҳаси ва бошқа соҳалар билан бирга суд-ҳуқуқ тизимида ҳам тегишли ислоҳотлар амалга оширилиши белгиланди. Хусусан, Фармоннинг 15-бандида Олий суд Бизнес-омбудсман билан биргаликда 2025 йил якунига қадар тадбиркорлик субъектларига иқтисодий ва маъмурий судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш имкониятини яратиш бўйича қонун лойиҳасини киритиши тўғрисида тегишли вазифа қўйилди.

Шу ўринда, “Судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш дегани нима ўзи, бундан қандай ижобий натижа бўлиши мумкин?” деган савол туғилиши табиийдир.

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг 32-моддасига кўра, фуқаронинг ёки юридик шахснинг аризаси (шикояти) қарорлари, ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан шикоят қилинаётган маъмурий орган жойлашган ер ёхуд мансабдор шахснинг иш жойи бўйича судга тақдим этилади.

Судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилишда эса, ариза (шикоят) маъмурий орган жойлашган ер ёхуд мансабдор шахснинг иш жойи бўйича судга эмас, исталган ҳудуддаги судга тақдим этилиши мумкин бўлади. Судларга бундай мурожаат қилиш тартиби амалдаги процессуал кодексларимизда мавжуд бўлмаганлиги сабабли, бу албатта Президентимиз томонидан илгари сурилган, суд тизимидаги янги амалиёт ҳисобланади.

Халқаро тажрибага назар ташлайдиган бўлсак, Қозоғистон Республикасининг 2021 йил 20 декабрдаги 84-VII-сонли қонунига асосан Қозоғистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексига экстерриториал судловга тегишлилик тушунчаси киритилган бўлиб, Кодекснинг 32-моддасига кўра тарафлар ўзаро келишувга биноан мазкур иш учун экстерриториал судловга тегишлиликни танлашлари мумкин бўлади. Ушбу нормани амалга ошириш мақсадида Қозоғистон Республикаси Олий суди томонидан ишларни экстерриториал судловга тегишлилик бўйича тақсимлашнинг Алгоритми (тартиби, қоидалари) ишлаб чиқилган. Унга кўра, фуқаролик иши электрон ахборот тизимининг автоматик тақсимланишига қўйилади ва шу куннинг ўзида ахборот тизими танлаган судга юборилади.

Аслида олганда экстерриториал тамойили фуқаролар ва тадбиркорларимиз учун бегона жумла эмас. Чунки, 2021 йил 23 март куни ҳурматли Президентимизнинг “Аҳоли ва тадбиркорлик субъектларига давлат хизматларидан фойдаланишда янада қулай шароитлар яратиш, бу борада бюрократик тўсиқларни қисқартириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-6191-сонли Фармонлари қабул қилинган бўлиб, Фармон билан давлат хизматлари кўрсатиш тизимида бир қатор янгиликлар, шу жумладан экстерриториал тамойили амалиётга жорий қилинди. Яъни, 2021 йил 1 июндан бошлаб, фуқароларнинг доимий ёки вақтинча рўйхатдан ўтган жойидан қатъи назар туғилиш, никоҳ, ўлим ва никоҳдан ажратишни қайд этиш бўйича исталган ФҲДЁ бўлимига мурожаат қилиш мумкин бўлди.

Судларга экстерриториал тартибда мурожаат қилиш тартибининг жорий этилиши тадбиркорлик субъектларига нисбатан афзалликлар олиб келиши билан бирга, суд тизимида коррупциявий ҳолатларни олдини олишга, судга бўлган ишончнинг ортишига, ишни кўраётган судьяга нисбатан ҳар хил шубҳа-гумонлар бўлмаслигига, ишлар тенг тақсимланиб, иш юкламаси юқори бўлган судларнинг иш юкламасини камайишига олиб келади.

 

Муродов Акмал Анварович,

Навоий вилоят маъмурий судининг раиси

image
Skip to content