Қидирув:
Қонун ва суд олдидаги

Қонун ва суд олдидаги
тенглик

Ўзбекистон Республикасининг барча фуқаролари жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун ва суд олдида тенгдир. Корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар ҳам қонун ва суд олдида тенгдир.

Суд ҳужжатларининг

Суд ҳужжатларининг
мажбурийлиги

Суд ҳужжатлари барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар учун мажбурийдир ҳамда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ижро этилиши шарт.

Суд ҳокимиятининг

Суд ҳокимиятининг
мустақиллиги

Судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашув қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади.

Электрон почта манзил:

j.navoiy@sud.uz

Фуқаролар қабулхонаси:

(+998 79) 220-50-62

Манзил:

Навоий шаҳри, А. Навоий кўчаси, 11а уй, 210100

Интерактив хизматлар

Статистик маълумотлар

Статистик маълумотлар

Ўзбекистон Республикаси Олий Судининг республика судлари фаолиятига доир статистик маълумотлар базаси

Ўтиш
Cуд қарорлари тўплами

Cуд қарорлари тўплами

Судлар бўйича барча якуний суд қарорларини тўлиқ ёки шахссизлантирилган матнда ушбу ҳавола орқали билиб олинг.

Ўтиш
Давлат божи калькулятори

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Ўтиш
image
image
image
image
image
image

Электрон суд хизматлари

MY.SUD.UZ - суд хизматларидан фойдаланишнинг инновацион, ишончли ва қулай йўли

Мурожаат

Судга тўғридан - тўғри электрон шаклда мурожаат йўллаш.

Электрон тўлов тизими

Барча судларда фуқаролар томонидан амалга ошириладиган барча тўловларни тўлашнинг ягона электрон тизими.

Видеоконференц алоқа

Масофадан туриб суд мажлисида иштрок етиш

Мажлислар жадвали

Суд мажлислари жадвали билан танишиш – судларда ишларни суд мажлисида кўриб чиқишга тайинланган санаси ва вақти ҳақида онлайн тарзда хабардор бўлиб бориш имконини беради.

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Мурожаат намуналари

Фуқаролар судларга мурожаат қилишда ҳужжатларнинг тайёр намуналаридан мутлақо бепул фойдаланиш имконияти

image

MY.SUD.UZ

Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлари портали

ўтиш

Сўнгги янгиликлар

29Okt Янгиликлар

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар суди томонидан сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Навоий вилоят ИИБ ЖХХ пробация органи биносида жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар суди томонидан сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Шунингдек, йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик, одам савдоси ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Баходир Алиқулов,

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судининг раиси

 

Дилобар Пардаева,

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судининг судьяси

29Okt Янгиликлар

Навбаҳор туманида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Навбаҳор туманидаги «Бешработ» маҳалла фуқаролар йиғини биносида жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман суди раиси томонидан, жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик, одам савдоси ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Алишер Сайдуллаев,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг раиси

28Okt Янгиликлар

МЕДИАЦИЯ ИНСТИТУТИ ТАКОМИЛЛАШТИРИЛДИ

Бугунги кунда жамиятда юзага келаётган низоларни тез, самарали ва тинч йўл билан ҳал этиш муҳим масалалардан биридир. Шу мақсадда жаҳон амалиётида кенг қўлланилаётган институтлардан бири бу медиатция тизимидир. Медиатив келишув эса ушбу жараённинг асосий натижаси ҳисобланади.

Хусусан, жаҳоннинг ривожланган мамлакатларида жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини таъминлаш, уларнинг муаммоларини ҳал этиш мақсадида низоларни судгача ҳал қилишнинг юқори самарали, муқобил замонавий йўналишларини кенг жорий этишга эътибор қаратилмоқда.

Иқтисодиётга хорижий инвесторларни жалб этишда юзага келадиган низоларни судгача ҳал қилишни ёки суд муҳокамасининг ҳар қандай босқичида низолашаётган тарафлар учун ўзаро келишувга ва мақбул ечимни топишга эришишни таъминловчи механизмларни ишлаб чиқишга эътибор қаратилмоқда.

Айтиш жоизки, Ўзбекистон Республикасида медиатсия институти 2018-йил 3-июлда қабул қилинган “Медиатция тўғрисида”ги Қонун билан тартибга солинади.  Мазкур қонунга кўра, медиатив келишув, тарафларнинг ихтиёрий розилиги асосида тузилади, адолат, тенглик ва тарафларнинг манфаатларини ҳисобга олиш тамойилларига асосланади, қонунга зид бўлмаган шартларни ўз ичига олади. Агар медиатив келишув қонун талабларига зид бўлмаса, у суд томонидан тасдиқланиб, мажбурий ижро кучига эга бўлади.

Маълумки, медиатив келишув ёзма шаклда тузилади ва тарафлар ҳамда медиатор томонидан имзоланади. Зарурат туғилганда, суд бундай келишувни тасдиқлаши мумкин, бу эса унга ижро ҳужжати кучини беради.        Жорий йилнинг 20 октябрь куни қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг “Айрим қонун ҳужжатларига низоларни муқобил ҳал этишда медиация институтини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонунига кўра, медиация тартиб-таомилларини қўллаш учун рағбатлантирувчи нормалар, медиаторларга оид талабларни ва медиатив келишувларни бажариш қоидалари низоларни муқобил ҳал этиш механизмларидан бири сифатида белгиланмоқда.

Эндиликда, мазкур Қонун билан бир қатор ўзгартиришлар киритилди.          Жумладан, Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодекси (кейинги ўринларда ИПК деб юритилади) 25-моддасининг биринчи қисми қуйидаги мазмундаги 42-банд билан тўлдирилилди, «42) медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ишлар» иқтисодий ишларнинг судга тааллуқлилиги белгиланди.

 Бундан ташқари, ИПКнинг 37-моддаси қуйидаги мазмундаги олтинчи қисм билан тўлдирилиб, унга кўра,  медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ариза медиатив келишувни ихтиёрий равишда бажармаган тараф давлат рўйхатидан ўтган жойдаги ёки, агар у давлат рўйхатидан ўтган жой номаълум бўлса, унинг мол-мулки турган жойдаги иқтисодий судга берилиши, 110-модда қуйидаги мазмундаги 32-банд билан, «32) суднинг айни бир шахслар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан тузилган медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ажрими мавжуд бўлса» иш юритишни тугатилиши, 154-модда даъво аризасини иш юритишга қабул қилишни рад этиш биринчи қисми 52-банд тўлдирилиб, унга кўра, «52) суднинг айни бир шахслар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан тузилган медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ажрими мавжуд бўлса» судья даъво аризасини иш юритишга қабул қилишни рад этиши белгиланди.

Бундан  ташқари, ИПК 292 “Медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ишларни юритиш ҳақида”ги алоҳида боб билан тўлдирилди.

Бир сўз билан айтганда, ушбу Қонун фуқаролар, тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги низоларни самарали ва тезкор равишда ҳал этишга, медиация тартиб-таомилларининг ҳамма жойда қўлланилишини рағбатлантириш орқали судлардаги юкламани мақбуллаштиришга хизмат қилади.

Зеро, медиатив келишув нафақат низоларни ҳал этади, балки тарафлар ўртасидаги ишончни қайта тиклайди ва у тадбиркорлик муҳитида ўзаро ишончни мустаҳкамлайди.

 

 

Турғунбой Қаҳҳоров,

 Навоий вилоят суди судьяси

28Okt Янгиликлар

Жорий йилнинг 25-октябр куни Навоий вилоят суди ва Ўзбекистон Нотариал палатаси Навоий вилоят ҳудудий бошқармаси ўзаро ҳамкорликда “Фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини самарали ҳимоя қилишни таъминлашда суд ва нотариатнинг ҳамкорлиги” мавзусида давра суҳбати ташкил этилди

Мазкур давра суҳбатида Навоий вилоят суди, Навоий вилоят маъмурий суди судялари, Ўзбекистон нотариал палатаси Навоий вилоят ҳудудий бошқармаси ходимлари иштирок этишди.

Кун тартибига киритилган асосий мавзу Ўзбекистон Республикаси Олий суди ва Ўзбекистон Нотариал палатаси ўртасида 2025-йил 4-сентябрда имзоланган ўзаро ҳамкорлик тўғрисидаги Келишувда қайд этилган вазифаларни амалга ошириш эканлиги таъкидланди.

Давра суҳбатида қайд этилганидек, мамлакатимизда амалга оширилаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг асосий мақсади – фуқаролар учун муносиб ва сифатли ҳаёт шароитларини яратиш. Бу жараёнда суд ва нотариат тизимларининг ҳамжиҳатликда олиб борадиган фаолиятлари катта аҳамият касб этади.

Олий суд ва Нотариал палатаси ўртасида ҳамкорлик тўғрисида келишув имзоланган бўлиб, унинг мақсади – ўзаро ҳамкорлик алоқаларини мустаҳкамлаш, амалиётдаги муаммоларни таҳлил қилиш ҳамда қонунчиликни такомиллаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқиш орқали фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини самарали ҳимоя қилиш эди.

Давра суҳбатида мерос ва битимларга оид нотариал ҳаракатлар бўйича судларда кўрилаётган ишлар муҳокама қилинди. Нотариуслар томонидан берилган саволларга судьялар атрофлича жавоб қайтарди, иштирокчилар эса ўзаро фикр ва тажриба алмашдилар.

 

Анвар Шукуров,

Навоий вилоят судининг судьяси

27Okt Янгиликлар

Зарафшон шаҳрида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Зарафшон шаҳридаги «Юлдуз» маҳалла фуқаролар йиғинида жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди томонидан, жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик, одам савдоси ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Анвар Исоков,

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар судининг раиси

24Okt Янгиликлар

Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди ҳамда фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро суди раислари томонидан давра суҳбати ўтказилди

Ғозғон шаҳар ҳокимлиги биносида Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси Б.Джумаев, Навбаҳор туманлараро фуқаролик суди раиси А.Ҳамроевлар томонидан шаҳардаги корхона ва ташкилотлар вакиллари иштирокида давра суҳбати ўтказилди.

Давра суҳбати давомида суд ҳуқуқ соҳасида қонунчиликка киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар, уларнинг мазмун моҳияти ва аҳамияти тўғрисида маърузалар қилинди.

Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Судлар фаолиятига сунъий интелект технологияларни жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-теҳника таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” ПФ-140-сонли Фармонининг мазмун моҳияти юзасидан тушунтиришлар берилди. 

Мазкур Фармон билан судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш ҳамда рақамлаштириш жараёнларини жадаллаштириш, шунингдек, судларда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари учун қулай шарт-шароитлар яратиб бериш мақсадида келгусида суд ишларини юритишда қоғоз шаклидан воз кечиш «Рақамли суд» концепцияси асосида ишларнинг юритилишини босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклга ўтказиш, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига кўрсатиладиган интерактив электрон хизматлар турларини ошириб бориш белгиланмоқда.

Фармоннинг 3-бандига кўра, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига қулайликлар яратиш ҳамда суд ишларини кўришни соддалаштириш мақсадида «Рақамли суд» концепциясини амалга ошириш белгиланмоқда. «Рақамли суд» концепциясини амалга ошириш доирасида:

-судга ариза беришдан олдин сунъий интеллект ёрдамида суд муҳокамасининг тахминий натижаси ҳамда сарфланадиган харажатлар шакллантирилади;

– мурожаатлар судга электрон шаклда юборилади;

– ишда иштирок этувчи шахслар суд биносига ташриф буюрмайди ва суд муҳокамаларида масофадан туриб иштирок этади;

– тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга суд жараёнларида ишга доир барча материаллар билан электрон шаклда танишиш имконияти яратилади;

–суд харажатлари электрон шаклда ҳисобланади ва тўланади, шунингдек, ижро варақалари автоматик равишда ижрога юборилади;

–суд ишлари замонавий ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда тўлиқ электрон тарзда юритилади;

– сунъий интеллект ёрдамида суд мажлиси баённомалари реал вақт режимида матн шаклида тайёрланади;

– суд ҳужжатлари лойиҳалари автоматик шакллантирилади.

Фармонга кўра,  2025 йил якунига қадар, тажриба тариқасида Тошкент шаҳрида «Рақамли суд» концепцияси асосида иқтисодий, фуқаролик ва маъмурий низоларни кўришга мўлжалланган суд мажлиси заллари ташкил этиш, икки ой муддатда «Рақамли суд» концепцияси доирасида кўриладиган низолар бўйича ишлар тоифасини тасдиқлаш ҳамда  тажриба натижалари асосида «Рақамли суд» концепциясини 2026-2027 йилларда босқичма-босқич республиканинг барча судларида татбиқ этиш белгиланди.

Шунингдек, мазкур фармон билан иқтисодий судларни мақбуллаштириш орқали туманлараро, туман, шаҳар иқтисодий судларини тугатиш ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар марказлари ва Тошкент шаҳрида туманлараро иқтисодий судлар фаолиятини йўлга қўйиш белгиланган.

Иқтисодий судлар тузилмасини мақбуллаштиришг орқали уларнинг фаолияти самарадорлиги ошади ва ягона суд амалиёти шаклланади.

Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш ҳамда рақамлаштириш жараёнларини жадаллаштириш орқали фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига янада қулайликлар яратилади, оворагарчиликларнинг олди олинади, уларнинг вақти ва пул маблағларини тежалади ҳамда одил судловнинг самарадорлиги, шаффофлиги ва холислиги таъминланади.

 

Джумаев Бекзод Абдувохидович,

Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси

 

Ҳамроев Акрам Абдурашидович,

Фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро суди раиси

image

Сўнгги янгиликлар

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар суди томонидан сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Навоий вилоят ИИБ ЖХХ пробация органи биносида жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар суди томонидан сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Шунингдек, йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик, одам савдоси ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Баходир Алиқулов,

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судининг раиси

 

Дилобар Пардаева,

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судининг судьяси

Навбаҳор туманида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Навбаҳор туманидаги «Бешработ» маҳалла фуқаролар йиғини биносида жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман суди раиси томонидан, жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик, одам савдоси ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Алишер Сайдуллаев,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг раиси

МЕДИАЦИЯ ИНСТИТУТИ ТАКОМИЛЛАШТИРИЛДИ

Бугунги кунда жамиятда юзага келаётган низоларни тез, самарали ва тинч йўл билан ҳал этиш муҳим масалалардан биридир. Шу мақсадда жаҳон амалиётида кенг қўлланилаётган институтлардан бири бу медиатция тизимидир. Медиатив келишув эса ушбу жараённинг асосий натижаси ҳисобланади.

Хусусан, жаҳоннинг ривожланган мамлакатларида жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини таъминлаш, уларнинг муаммоларини ҳал этиш мақсадида низоларни судгача ҳал қилишнинг юқори самарали, муқобил замонавий йўналишларини кенг жорий этишга эътибор қаратилмоқда.

Иқтисодиётга хорижий инвесторларни жалб этишда юзага келадиган низоларни судгача ҳал қилишни ёки суд муҳокамасининг ҳар қандай босқичида низолашаётган тарафлар учун ўзаро келишувга ва мақбул ечимни топишга эришишни таъминловчи механизмларни ишлаб чиқишга эътибор қаратилмоқда.

Айтиш жоизки, Ўзбекистон Республикасида медиатсия институти 2018-йил 3-июлда қабул қилинган “Медиатция тўғрисида”ги Қонун билан тартибга солинади.  Мазкур қонунга кўра, медиатив келишув, тарафларнинг ихтиёрий розилиги асосида тузилади, адолат, тенглик ва тарафларнинг манфаатларини ҳисобга олиш тамойилларига асосланади, қонунга зид бўлмаган шартларни ўз ичига олади. Агар медиатив келишув қонун талабларига зид бўлмаса, у суд томонидан тасдиқланиб, мажбурий ижро кучига эга бўлади.

Маълумки, медиатив келишув ёзма шаклда тузилади ва тарафлар ҳамда медиатор томонидан имзоланади. Зарурат туғилганда, суд бундай келишувни тасдиқлаши мумкин, бу эса унга ижро ҳужжати кучини беради.        Жорий йилнинг 20 октябрь куни қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг “Айрим қонун ҳужжатларига низоларни муқобил ҳал этишда медиация институтини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонунига кўра, медиация тартиб-таомилларини қўллаш учун рағбатлантирувчи нормалар, медиаторларга оид талабларни ва медиатив келишувларни бажариш қоидалари низоларни муқобил ҳал этиш механизмларидан бири сифатида белгиланмоқда.

Эндиликда, мазкур Қонун билан бир қатор ўзгартиришлар киритилди.          Жумладан, Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодекси (кейинги ўринларда ИПК деб юритилади) 25-моддасининг биринчи қисми қуйидаги мазмундаги 42-банд билан тўлдирилилди, «42) медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ишлар» иқтисодий ишларнинг судга тааллуқлилиги белгиланди.

 Бундан ташқари, ИПКнинг 37-моддаси қуйидаги мазмундаги олтинчи қисм билан тўлдирилиб, унга кўра,  медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ариза медиатив келишувни ихтиёрий равишда бажармаган тараф давлат рўйхатидан ўтган жойдаги ёки, агар у давлат рўйхатидан ўтган жой номаълум бўлса, унинг мол-мулки турган жойдаги иқтисодий судга берилиши, 110-модда қуйидаги мазмундаги 32-банд билан, «32) суднинг айни бир шахслар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан тузилган медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ажрими мавжуд бўлса» иш юритишни тугатилиши, 154-модда даъво аризасини иш юритишга қабул қилишни рад этиш биринчи қисми 52-банд тўлдирилиб, унга кўра, «52) суднинг айни бир шахслар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан тузилган медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ажрими мавжуд бўлса» судья даъво аризасини иш юритишга қабул қилишни рад этиши белгиланди.

Бундан  ташқари, ИПК 292 “Медиатив келишувни мажбурий ижро этиш учун ижро варақаси бериш тўғрисидаги ишларни юритиш ҳақида”ги алоҳида боб билан тўлдирилди.

Бир сўз билан айтганда, ушбу Қонун фуқаролар, тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги низоларни самарали ва тезкор равишда ҳал этишга, медиация тартиб-таомилларининг ҳамма жойда қўлланилишини рағбатлантириш орқали судлардаги юкламани мақбуллаштиришга хизмат қилади.

Зеро, медиатив келишув нафақат низоларни ҳал этади, балки тарафлар ўртасидаги ишончни қайта тиклайди ва у тадбиркорлик муҳитида ўзаро ишончни мустаҳкамлайди.

 

 

Турғунбой Қаҳҳоров,

 Навоий вилоят суди судьяси

Жорий йилнинг 25-октябр куни Навоий вилоят суди ва Ўзбекистон Нотариал палатаси Навоий вилоят ҳудудий бошқармаси ўзаро ҳамкорликда “Фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини самарали ҳимоя қилишни таъминлашда суд ва нотариатнинг ҳамкорлиги” мавзусида давра суҳбати ташкил этилди

Мазкур давра суҳбатида Навоий вилоят суди, Навоий вилоят маъмурий суди судялари, Ўзбекистон нотариал палатаси Навоий вилоят ҳудудий бошқармаси ходимлари иштирок этишди.

Кун тартибига киритилган асосий мавзу Ўзбекистон Республикаси Олий суди ва Ўзбекистон Нотариал палатаси ўртасида 2025-йил 4-сентябрда имзоланган ўзаро ҳамкорлик тўғрисидаги Келишувда қайд этилган вазифаларни амалга ошириш эканлиги таъкидланди.

Давра суҳбатида қайд этилганидек, мамлакатимизда амалга оширилаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг асосий мақсади – фуқаролар учун муносиб ва сифатли ҳаёт шароитларини яратиш. Бу жараёнда суд ва нотариат тизимларининг ҳамжиҳатликда олиб борадиган фаолиятлари катта аҳамият касб этади.

Олий суд ва Нотариал палатаси ўртасида ҳамкорлик тўғрисида келишув имзоланган бўлиб, унинг мақсади – ўзаро ҳамкорлик алоқаларини мустаҳкамлаш, амалиётдаги муаммоларни таҳлил қилиш ҳамда қонунчиликни такомиллаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқиш орқали фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини самарали ҳимоя қилиш эди.

Давра суҳбатида мерос ва битимларга оид нотариал ҳаракатлар бўйича судларда кўрилаётган ишлар муҳокама қилинди. Нотариуслар томонидан берилган саволларга судьялар атрофлича жавоб қайтарди, иштирокчилар эса ўзаро фикр ва тажриба алмашдилар.

 

Анвар Шукуров,

Навоий вилоят судининг судьяси

Зарафшон шаҳрида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Зарафшон шаҳридаги «Юлдуз» маҳалла фуқаролар йиғинида жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди томонидан, жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони, гендер тенглик, одам савдоси ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Анвар Исоков,

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар судининг раиси

Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди ҳамда фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро суди раислари томонидан давра суҳбати ўтказилди

Ғозғон шаҳар ҳокимлиги биносида Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси Б.Джумаев, Навбаҳор туманлараро фуқаролик суди раиси А.Ҳамроевлар томонидан шаҳардаги корхона ва ташкилотлар вакиллари иштирокида давра суҳбати ўтказилди.

Давра суҳбати давомида суд ҳуқуқ соҳасида қонунчиликка киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар, уларнинг мазмун моҳияти ва аҳамияти тўғрисида маърузалар қилинди.

Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Судлар фаолиятига сунъий интелект технологияларни жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-теҳника таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” ПФ-140-сонли Фармонининг мазмун моҳияти юзасидан тушунтиришлар берилди. 

Мазкур Фармон билан судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш ҳамда рақамлаштириш жараёнларини жадаллаштириш, шунингдек, судларда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари учун қулай шарт-шароитлар яратиб бериш мақсадида келгусида суд ишларини юритишда қоғоз шаклидан воз кечиш «Рақамли суд» концепцияси асосида ишларнинг юритилишини босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклга ўтказиш, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига кўрсатиладиган интерактив электрон хизматлар турларини ошириб бориш белгиланмоқда.

Фармоннинг 3-бандига кўра, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига қулайликлар яратиш ҳамда суд ишларини кўришни соддалаштириш мақсадида «Рақамли суд» концепциясини амалга ошириш белгиланмоқда. «Рақамли суд» концепциясини амалга ошириш доирасида:

-судга ариза беришдан олдин сунъий интеллект ёрдамида суд муҳокамасининг тахминий натижаси ҳамда сарфланадиган харажатлар шакллантирилади;

– мурожаатлар судга электрон шаклда юборилади;

– ишда иштирок этувчи шахслар суд биносига ташриф буюрмайди ва суд муҳокамаларида масофадан туриб иштирок этади;

– тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга суд жараёнларида ишга доир барча материаллар билан электрон шаклда танишиш имконияти яратилади;

–суд харажатлари электрон шаклда ҳисобланади ва тўланади, шунингдек, ижро варақалари автоматик равишда ижрога юборилади;

–суд ишлари замонавий ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда тўлиқ электрон тарзда юритилади;

– сунъий интеллект ёрдамида суд мажлиси баённомалари реал вақт режимида матн шаклида тайёрланади;

– суд ҳужжатлари лойиҳалари автоматик шакллантирилади.

Фармонга кўра,  2025 йил якунига қадар, тажриба тариқасида Тошкент шаҳрида «Рақамли суд» концепцияси асосида иқтисодий, фуқаролик ва маъмурий низоларни кўришга мўлжалланган суд мажлиси заллари ташкил этиш, икки ой муддатда «Рақамли суд» концепцияси доирасида кўриладиган низолар бўйича ишлар тоифасини тасдиқлаш ҳамда  тажриба натижалари асосида «Рақамли суд» концепциясини 2026-2027 йилларда босқичма-босқич республиканинг барча судларида татбиқ этиш белгиланди.

Шунингдек, мазкур фармон билан иқтисодий судларни мақбуллаштириш орқали туманлараро, туман, шаҳар иқтисодий судларини тугатиш ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар марказлари ва Тошкент шаҳрида туманлараро иқтисодий судлар фаолиятини йўлга қўйиш белгиланган.

Иқтисодий судлар тузилмасини мақбуллаштиришг орқали уларнинг фаолияти самарадорлиги ошади ва ягона суд амалиёти шаклланади.

Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш ҳамда рақамлаштириш жараёнларини жадаллаштириш орқали фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига янада қулайликлар яратилади, оворагарчиликларнинг олди олинади, уларнинг вақти ва пул маблағларини тежалади ҳамда одил судловнинг самарадорлиги, шаффофлиги ва холислиги таъминланади.

 

Джумаев Бекзод Абдувохидович,

Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси

 

Ҳамроев Акрам Абдурашидович,

Фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро суди раиси

image
Skip to content