Искать:

Иқтисодий судларда соддалаштирилган тартибда иш юритиш

Маълумки, иқтисодий судга иқтисодиёт соҳасида юридик шахслар ҳамда юридик шахс ташкил этмаган ҳолда тадбиркорлик фаолиятини амалга ошираётган ва якка тартибдаги тадбиркор мақомини қонунда белгиланган тартибда олган фуқаролар ўртасидаги фуқаровий, маъмурий ва бошқа ҳуқуқий муносабатлардан юзага келадиган низоларга доир ҳамда бошқа ишлар тааллуқли ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодекси (кейинги ўринларда матнда ИПК деб юритилади)нинг 231-боби “Соддалаштирилган тартибда иш юритиш” деб номланади.

Хўш, қандай ишлар соддалаштирилган тартибда кўриб чиқилиши мумкин.

ИПКнинг 2032-моддаси биринчи қисмига кўра, агар даъвонинг баҳоси юридик шахсларга нисбатан — базавий ҳисоблаш миқдорининг йигирма бараваридан, якка тартибдаги тадбиркорларга нисбатан эса — беш бараваридан ошмаса, даъво аризалари бўйича ишлар соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқилиши лозим.

Мазкур модданинг тўртинчи қисмига мувофиқ, агар ишни соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқиш чоғида учинчи шахснинг ишга киришиш тўғрисидаги илтимосномаси қаноатлантирилган, ушбу бобда белгиланган қоидалар бўйича кўриб чиқилиши мумкин бўлмаган қарши даъво қабул қилинган бўлса ёхуд агар суд қуйидагилар хусусида, шу жумладан тарафлардан бирининг илтимосномасига кўра қуйидагилар хусусида хулосага келса, суд ишни даъво ишини юритишнинг умумий қоидалари бўйича кўриш ҳақида ажрим чиқаради:

1) ишни соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқиш давлат сирининг, тижорат сирининг ёки қонун билан қўриқланадиган бошқа сирнинг ошкор қилинишига олиб келиши мумкин бўлса;

2) қўшимча ҳолатларни аниқлаш ёки қўшимча далилларни текшириш, шунингдек далилларни улар турган жойда кўздан кечириш ва текшириш, экспертиза тайинлаш ёки гувоҳларнинг кўрсатувларини эшитиш зарур бўлса;

3) билдирилган талаб бошқа талаблар билан боғлиқ бўлса, шу жумладан учинчи шахсларга тааллуқли бўлса ёки мазкур иш бўйича қабул қилинган суд ҳужжати билан учинчи шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатлари бузилиши мумкин бўлса.

Агар юқорида кўрсатилган ҳолатлар мавжуд бўлмаса, даъвогарнинг илтимосномасига кўра, жавобгарнинг розилиги билан бошқа ишлар ҳам соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқилиши мумкин.

Корпоратив низолар бўйича ишлар, ҳуқуқий таъсир чораларини қўллаш тўғрисидаги ишлар соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқилмайди.

Соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқиладиган иш бўйича даъво аризаси ушбу Кодекснинг 149-моддасида назарда тутилган талабларга мувофиқ бўлиши керак ҳамда даъво аризасига ИПКнинг 151-моддасида назарда тутилган ҳужжатлар илова қилинади.

Шунингдек, ИПКнинг 2034-моддасига асосан мазкур тоифадаги ишлар даъво аризасини иш юритишга қабул қилиш ва иш қўзғатиш ҳақида ажрим чиқарилган кундан эътиборан йигирма кундан ошмаган муддатда даъво аризаси юзасидан ёзма фикрни, далилларни ҳамда бошқа ҳужжатларни тақдим этиш учун белгиланган муддат ўтганидан кейин судья томонидан якка тартибда кўриб чиқилади.

Ишни соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқиш муддати узайтирилмайди.

Суд соддалаштирилган иш юритиш тартибидаги ишни суд муҳокамасини ўтказмасдан, тарафларни чақиртирмасдан ва уларнинг тушунтиришларини эшитмасдан кўриб чиқади.

ИПКнинг 2035-моддасига асосан, соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқилган иш бўйича ҳал қилув қарори ушбу Кодексда назарда тутилган умумий қоидаларга кўра суд томонидан қабул қилинади ҳамда ҳал қилув қарори, агар апелляция шикояти (протести) берилмаган бўлса, қабул қилинганидан кейин ўн кун ўтгач қонуний кучга киради.

Апелляция шикояти (протести) берилган тақдирда ҳал қилув қарори, агар у бекор қилинмаган бўлса, апелляция инстанцияси судининг қарори қабул қилинган кундан эътиборан қонуний кучга киради.

Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш жоизки, ишларни соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриш, тарафларнинг қимматли вақтларини тежашга ҳамда уларнинг ортиқча оворагарчилигини олдини олишга хизмат қилади.

 

 

Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий судининг раиси 

Навбатдаги сайёр қабул ва тарғибот тадбири тафсилотлари

Навбаҳор тумани мактабгача ва мактаб таълими бўлими биносида Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси Б.Джумаев, Навбаҳор туманлараро фуқаролик суди судьялари Ғ.Якубов, А.Бахронов томонидан мактабгача ҳамда мактаб таълим муассасалари директорларининг сайёр қабули ва давра суҳбати ўтказилди.

Ушбу сайёр қабул ва давра суҳбати давомида судьялар томонидан мактабгача ҳамда мактаб таълим муассасалари директорларининг мурожаатларига ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

Сайёр учрашувда суд ҳуқуқ соҳасида қонунчиликка киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар, уларнинг мазмун моҳияти ва аҳамияти тўғрисида маърузалар қилинди.

Учрашув давомида, судьялар давлат томонидан педагог ходимлар фаолияти кафолатланганлигини, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 1975-моддасига мувофиқ, таълим ташкилоти педагог ходимининг касбий фаолиятига таълим олувчиларнинг билимини тўғри ва холис баҳолашига таъсир кўрсатиш билан ифодаланган тарзда қонунга хилоф равишда аралашиш ёки таълим ташкилоти педагог ходимининг хизмат вазифаларини бажаришига тўсқинлик қилиш фуқароларга базавий ҳисоблаш миқдорининг етти бараваридан ўн бараваригача, мансабдор шахсларга эса ўн бараваридан ўн беш бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлиши тўғрисида маълум қилишди.

Иқтисодий процессуал кодексига киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар тўғрисида сўз юритилар экан, 2024 йил 21 ноябрдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига рақамли далиллар билан ишлаш тизимини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-1003-сонли Қонуни билан қўшимчалар киритилганлигини, жумладан, электрон маълумотлар электрон қурилмалардан ва ахборот тизимларидан, шунингдек ахборот технологияларидан фойдаланган холда яратиладиган, ишлов бериладиган хамда сақланадиган маълумотлар эканлигини, иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлган электрон маълумотлар, шу жумладан электрон тарздаги файллар, аудио-, видеоёзувлар, Интернет жаҳон ахборот тармоғида сақланаётган маълумотлар, шунингдек бошқа электрон маълумотлар рақамли далиллар эканлигини назарда тутувчи қўшимча моддалар билан тўлдирилганлиги ҳақида маълумот бериб ўтдилар.

Ўз навбатида, Навбаҳор тумани мактабгача ва мактаб таълими бўлими ва туманда жойлашган судлар, жумладан, Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди, фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро суди, жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман суди ўртасида меморандум имзоланди. Меморандумга кўра, 2025 йил давомида суд раислари ва судьялар томонидан Навбаҳор туманида жойлашган 37 та мактабда амалий дарс машғулотлари ўтказишга келишилди. Мактаб ёшларини амалга оширилаётган конституциявий ислоҳотлардан боҳабар қилиб бориш, суд-ҳуқуқ соҳасига бўлган қизиқишларини янада ошириш меморандумнинг устувор вазифаси этиб белгиланди.

Шунингдек, учрашув давомида болаларга ҳимоя ордер бериш тартиби, зўравонликдан жабр кўраётган болаларга шикоят қилишнинг махфий, болалар учун дўстона меҳанизмлари тўғрисида, болаларни мажбурий меҳнатга жалб қилганлик ҳамда одам савдоси жиноий хатти-ҳаракати учун жавобгарлик муқаррарлиги, судларга даъво ариза, ариза киритиш тартиби бўйича ҳам тушунтиришлар берилди.

 

                                                                         Джумаев Бекзод,

                                                  Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси 

Қонун билан киритилган далилларнинг янги тури

Далилларга доир нормалар муайян жараёнлар таъсирида ривожланиб борган бўлиб одат ҳуқуқи ва кейинчалик шариат нормалари амал қилган вақтларда ҳам далиллар масаласи суд ишларини юритишда энг муҳим ҳал қилувчи аҳамият касб этган.

“Далиллар” тушунчаси, уларга қўйиладиган талаблар, далилларни тўплаш тартиби, манбалари ва усулларининг замон талаблари асосида такомиллаштирилган кўринишлари пайдо бўлган.

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекси 65-моддасининг биринчи қисмига кўра, иш бўйича далиллар ушбу Кодексда ва бошқа қонунларда назарда тутилган тартибда олинган фактлар ҳақидаги маълумотлар бўлиб, улар асосида суд ишда иштирок этувчи шахсларнинг арз қилинган талаблари ва эътирозларини асословчи ҳолатлар, шунингдек низони тўғри ҳал қилиш учун аҳамиятга эга бўлган бошқа ҳолатлар мавжудлиги ёки мавжуд эмаслигини аниқлайди. 

Кодекс ушбу моддасининг 2024 йил 21 ноябргача бўлган таҳририга кўра, далиллар – ёзма ва ашёвий далиллар иборат эди.

Ҳозирги замонда рақамли технологияларнинг жадал суратда кириб келиши ва улардан кенг равишда фойдаланиш, далилларнинг янги турини жорий этилишига олиб келди.

Шунга асосан, Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 21 ноябрдаги ЎРҚ-1003-сонли Қонуни билан Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекси 65-моддасининг биринчи қисмига ўзгартириш киритилиб, қонуннинг ушбу нормаси билан далилларнинг янги тури Кодексга киритилди. Яъни, далиллар нафақат, ёзма ва ашёвий, балки “рақамли далиллар”дан ҳам иборат бўлиши қонунда белгиланди.

Қонунга қиритилган ушбу ўзгартириш, рақамли далилларга таъриф беришни тақозо этишлиги сабабли, Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекси “Электрон маълумотлар” деб номланувчи 751-модда ва “Рақамли далиллар” деб номланувчи 752-модда билан тўлдирилди.

Қонунда берилган таърифга кўра, иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлган электрон маълумотлар, шу жумладан электрон тарздаги файллар, аудио-, видеоёзувлар, Интернет жаҳон ахборот тармоғида сақланаётган маълумотлар, шунингдек бошқа электрон маълумотлар рақамли далиллардир.

Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга, башарти унинг яхлитлиги ва айнан ўхшашлиги сақланса, йўл қўйилади.

Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга йўл қўйилиши ўзидан мазкур кўчирма нусха олинган рақамли далилнинг асли мавжудлиги билан таъминланади, бундан нотариус томонидан тасдиқланган рақамли далиллар мустасно.

Суд жараёнида тузилган процессуал баённомаларга илова қилинган, электрон маълумотлар тарзида шакллантирилган аудио – ва видеоёзувлар ҳам рақамли далиллар ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 21 ноябрдаги ЎРҚ-1003-сонли Қонуни билан далилларга оид янги нормалар нафақат Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексига, балки бошқа процессуал Кодексларга ҳам киритилган бўлиб, қонунга киритилган бундай  ўзгартириш судлар томонидан қонуний ва асосли қарорлар қабул қилиш билан бирга, юридик ва жисмоний шахсларнинг бузилган ҳуқуқларини одил судлов йўли орқали тиклашга хизмат қилади.

 

 

Муродов Акмал,

Навоий вилоят маъмурий судининг раиси

Навоий вилоят ва туманлараро маъмурий судларининг 2024 йил давомидаги фаолиятига доир маълумотлар

2024 йил давомида Навоий вилоят ҳамда туманлараро маъмурий судлари томонидан 866 та (2023 йилда эса 864 та) оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар билан боғлиқ маъмурий ишлар кўриб тамомланган, кўриб тамомланган ишлардан 503 таси қаноатлантирилган, 251 таси рад қилинган, 55 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 57 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

 

Оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар бўйича кўриб тамомланган айрим ишларни тоифалар кесимида таҳлил қиладиган бўлсак: 

 

🔹Ҳоким қарорини ҳақиқий эмас деб топиш ҳамда маҳаллий ҳокимлик мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 90 та иш кўрилган, шундан 38 таси қаноатлантирилган, 41 таси рад қилинган, 5 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 6 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

🔹Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 343 та иш кўрилган, шундан 317 таси қаноатлантирилган, 12 таси рад қилинган, 7 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда  7 та ариза кўрмасдан қолдирилган ;

 

🔹Солиқ органи қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 90 та кўрилган, шундан 30 таси қаноатлантирилган, 41 таси рад қилинган, 9 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 10 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

🔹Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги мажбурий ижро бюроси қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати  (ҳаракатсизлиги)ни  қонунга хилоф деб топиш ҳақида 110 та иш кўрилган, шундан 17 таси қаноатлантирилган, 58 таси рад қилинган, 17 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 18 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

🔹Нотариал ҳаракатларни амалга ошириш рад этилганлиги ёки нотариуснинг ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) юзасидан 25 та кўрилган бўлиб, шундан 22 таси қаноатлантирилган, 1 таси рад қилинган ҳамда 2 таси иш юритишдан тугатилган.

 

✅ Суд таъсирчанлиги фаолияти бўйича:

 

Навоий вилоят ва туманлараро маъмурий судлари томонидан 2024 йил давомида ишларни кўриш жараёнида аниқланган қонунбузилиш ҳолатлари юзасидан айбдор мансабдор шахсларга нисбатан 215 та хусусий ажримлар чиқарилган.

 

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

Перейти к содержимому