Оталик факти белгиланди
2025 йил 15 май куни фуқаролик ишлари бўйича Хатирчи
туман судида аризачи А.Бнинг Хатирчи туман ФҲДЁ бўлимига нисбатан оталик
фактини белгилаш ҳақидаги аризаси бўйича фуқаролик иши мазмунан кўриб чиқилди.
Иш ҳужжатларида мавжуд маълумотлардан аниқланишича, аризачи
А.Б 30.11.2022 йилда Хатирчи тумани “Наврўз” МФЙда яшаган, ҳозирги кунда мархум
бўлган В.Гга турмушга чиқиб, у билан қонуний никоҳдан ўтмасдан шаръий никоҳда
яшагани, у билан 2023 йил 23 июнь кунига қадар бирга яшаб келиб, турмуш ўртоғи 2023
йил 23 июнь куни автоавария натижасида вафот этгани, шу вақтда ҳомиладор
бўлгани, 2023 йил 03 сентябрь куни А.А исмли фарзанди туғилган, турмуш ўртоғи
билан қонуний никоҳ қайд этилмагани сабабли фарзандига оталиги белгиланмаган, шунинг
учун фарзандига боқувчисини йўқотганлик учун нафақа ололмаган, фарзандини
моддий таъминотида қийналиб қолгани учун мархум турмуш ўртоғининг фарзандига
оталигини белгилатиб боқувчисини йўқотганлик учун нафақа олиш мақсадида судга
мурожаат қилган, шунга кзра 2023 йил 03 сентябрда туғилган фарзанди А.Анинг
отаси В.Г эканлиги фактини белгилаб беришни сўраган.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал
кодексининг 295-моддасига кўра, фуқаролар ёки ташкилотларнинг шахсий, мулкий
ҳуқуқлари юзага келишига, ўзгаришига ёки тугашига сабаб бўладиган фактларни суд
аниқлайди. Оталикни тан олиш (белгилаш)
фактини
аниқлаш тўғрисидаги ишларни суд кўради. Аризачи юридик аҳамиятга эга бўлган
фактларни тасдиқлайдиган тегишли ҳужжатларни бошқача тартибда олиши мумкин
бўлмаган ёки йўқотилган ҳужжатларни тиклашнинг имкони бўлмаган тақдирдагина суд
бу фактларни аниқлайди.
Мазкур Кодекснинг 296-моддасига асосан юридик
аҳамиятга эга бўлган фактларни белгилаш тўғрисидаги ишлар бўйича аризалар
аризачи яшаб турган жойдаги судга берилади. Аризада муайян фактни аниқлаш
аризачига қандай мақсадлар учун зарур эканлиги кўрсатилиши, шунингдек,
аризачининг тегишли ҳужжатларни олиш имкониятига эга эмаслигини ёхуд йўқолган
ҳужжатларни тиклаб бўлмаслигини тасдиқловчи далиллар келтирилиши керак.
Ўзбекистон Республикаси Оила кодекси 62-моддасига
кўра, боланинг онаси билан никоҳда бўлмаган, лекин ўзини боланинг отаси деб тан
олган шахс вафот этган тақдирда унинг оталик факти суд томонидан белгиланиши
мумкин. Оталикни белгилаш тўғрисидаги суднинг ҳал қилув қарори қонуний кучга
киргандан кейин суд шу қарор нусхасини бола туғилганлиги рўйхатга олинган
жойдаги фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органига юборади.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2011
йил 25 ноябрда қабул қилинган “Судлар томонидан оталикни белгилашга оид ишларни
кўришда қонунчиликнинг қўлланилиши тўғрисида”ги 8-сонли қарорининг 18-бандига
асосан боланинг онаси билан никоҳда бўлмаган шахс вафот этган ҳолда, суд оталик
фактини, яъни боланинг ўша шахсдан келиб чиққанлиги фактини белгилашга ҳақли.
1968 йил 1 октябрдан кейин туғилган болаларга нисбатан оталик факти Оила кодексининг
62-моддаси учинчи қисмида кўрсатилган шартлардан ҳеч бўлмаганда биттасини
ишончли тасдиқловчи далиллар мавжуд бўлгандагина белгиланиши мумкин.
Иш ҳужжатлари ва ишда аниқланган ҳолатларга кўра, Хатирчи
туман “Наврўз” МФЙ вакиллари томонидан 25.07.2025 йилда имзоланган далолатномадан
кўришича, фуқаро А.Б турмуш ўртоғи В.Г билан шаръий никоҳ бўйича эр хотин бўлиб
яшагани, В.Г 2023 йил 23 июнда вафот этгани, 2023 йил 03 сентябрь куни уларнинг
фарзанди А.А туғилгани, улар доимий бирга яшагани ва уларнинг ўрталарида бир
нафар 2023 йил 03 сентябрда туғилган А.А исмли фарзанди борлиги кўрсатилган.
Иш ҳужжатларда мавжуд Пахтачи туман ФҲДЁ бўлими
томонидан 2023 йил 23 июнда 4-1405-23-00459-сон ўлим ҳақидаги далолатнома
ёзувидан аниқланишича, фуқаро В.Г 2023 йил 23 июнда автоавария натижасида вафот
этганлиги кўрсатилган.
Иш ҳужжатлар ва судда аниқланган ҳолатларга кўра
аризачи А.Б ва В.Глар бирга яшаган даврида улардан бир нафар 2023 йил 03
сентябрда А.А исмли фарзанди туғилган.
Тарафлар ўртасида никоҳ қайд этилмаганлиги сабабли
фарзандининг фамилиясига она фамилияси қайд этилган.
Мазкур ҳолатлар ишга тақдим қилинган ҳужжатлар ва аризачининг
кўрсатмалари билан тўлиқ ўз тасдиғини топди.
Суд аризада келтирилган талабни муҳокама қилиб,
мазкур ҳолатда аризачи А.Б ва унинг марҳум турмуш ўртоғи В.Г 2022-2023
йилларда фактик никоҳ муносабатлари бўлиб бирга турмуш кечирганлиги, уларнинг
биргаликдаги турмушларидан бир нафар фарзанди туғилганлиги ҳамда В.Г томонидан
ушбу боланинг оталиги тан олиниб, улар билан бирга яшаб таъминлаб турганлигини,
бу ишга тақдим қилинган хужжатлар билан тўлиқ ўз тасдиғини топганлигини, бироқ В.Г вафот
этиб кетганлиги сабабли туғилган фарзандининг оталиги белгиланмай қолганлигини,
ушбу ҳолат юзасидан бирон-бир низо йўқлигини, бундай ҳолатда аризачининг
аризаси асосли ҳисобланишини, аризачи мазкур ҳолатда ушбу фактни бошқа йўл
билан тасдиқлаш имкониятига эга эмаслигини инобатга олиб, аризани
қаноатлантиришни, 2023 йил 23 июнда вафот этган, ўзбек
миллатига мансуб фуқаро В.Гнинг 2023 йил 03 сентябрда туғилган А.А исмли
фарзандининг отаси эканлиги факти белгилашни, Хатирчи туман ФҲДЁ бўлимида 05.09.2023
йилда 1-2108-23-03353-сон билан А.А исмли боланинг туғилганлиги қайд
этилганлиги ҳақидаги далолатнома ёзувининг ота устунига отаси “В.Г, 10.01.1995
йилда туғилган” деб ўзгартириш киритишни лозим топди.
Бир сўз билан айтганда вояга етмаган А.Анинг
қонуний ҳуқуқлари суд орқали тикланди.
Бабақулов
Баходир,
Фуқаролик ишлари бўйича Хатирчи
туман суди раиси