ТИЛ – МИЛЛAТНИНГ ЗИЙНAТИ

Юртимизда давлат тили байрами кенг нишонланаётган шу паллаларда она тилимиз ҳақида юракдаги гаплар, қалб тубидаги сўзлар ҳар бир ўзбекка ўзгача бурч ва масъулият юклайди. Волида каби буюк, фарзанд каби суюкли бўлган ўзбек тили нақадар нафис ва мунис.

Тил ҳар бир миллатнинг енг азиз бойлиги, унинг маънавий қиёфаси, маданияти, ички дунёсини акс еттирувчи муҳим восита саналади. Маърифатпарвар бобомиз Aбдулла Aвлонийнинг “Ҳар бир миллатнинг дунёда борлиғини кўрсатадурган ойинайи ҳаёти тил ва адабиётидур. Миллий тилни йўқотмак – миллатнинг руҳини йўқотмакдур” деган ҳикматли сўзлари ҳам бу фикрни яққол тасдиқлайди.

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг жойларда жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида навбатдаги сайёр суд мажлиси тумандаги Мусиқа ва санъат мактаби биносида ташкил этилди

Сайёр суд мажлисида туман суди томонидан 7 нафар шахсга нисбатан 4 та жиноят иши ҳамда 67 нафар шахсга нисбатан 50 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш материаллари кўриб чиқилиб, жиноят иши ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарлик ишлари бўйича судланувчиларга нисбатан ва ҳуқуқбузар деб топилган шахсларга нисбатан суднинг якуний қарорлари йиғилиш иштирокчилари кўз ўнгида эълон қилиниб., суднинг якуний қарори мазмун-моҳиятини йиғилиш иштирокчиларига тушунтириш билан бир қаторда ушбу кўриб чиқилган жиноят ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқаррарлиги, ҳуқуқий оқибатлари тўғрисида туман судининг судьялари томонидан батафсил тушунтиришлар бириб ўтилди.

Кўрилган маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар юзасидан 12 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш бўйича 12 нафар шахсга нисбатан маъмурий қамоқ жазоси тайинланиб, маъмурий қамоқ жазоси тайинланган шахслардан 8 нафари суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган фарзандларини моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун ундирилиши лозим бўлган маблағни тўламасликда ифодаланган ҳуқуқбузарлиги учун, 1 нафари эса транспорт воситаларини алкоголли ичимликдан маст ҳолда бошқаришда ифодаланган ҳуқуқбузарлиги учун маъмурий қамоқ жазоси тайинланган. Аҳамиятли томони шундаки иш ҳужжатларига кўра, транспорт воситасини алкоголли ичимликдан маст ҳолда бошқарган шахс аслида транспорт воситаларини бошқариш ҳуқуқига яъни, транспорт воситаларини бошқариш учун тегишли ҳужжатлари мавжуд эмаслиги қайд этилган.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқаррарлигини эслатиш ҳамда шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, туман судининг судьялари томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикасида олиб борилаётган ислоҳотлар, хусусан суд-ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотларга тўхталиб ўтиб, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони ҳамда Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 26 сентябрдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ1084-сонли Қонуни ҳақида сўз юритиб, Фармонда келгусида суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтилди.

Бундан ташқари туман судининг судьялари томонидан йиғилиш иштирокчиларига хотин-кизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатлари юзасидан ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди.

Барча ижтимоий-сиёсий муносабатлар сингари оилага, аёллар ва болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш масалаларига давлат сиёсати даражасида эътибор қаратилиб, олий бош Қомусимиз – Конституциямизда ҳуқуқий асослари белгилаб берилганлиги, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 76-моддасида, оила жамиятнинг асосий буғини ҳамда у жамият ва давлат мухофазасида эканлиги, давлат оиланинг тўлақонли ривожланиши учун ижтимоий, иктисодий, ҳуқуқий ва бошқа шарт-шароитларни яратиши, 26-моддасида, инсоннинг шаъни ва кадр-киммати дахлсиз эканлиги, хеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмаслиги, ҳеч ким қийнокка солиниши, зўравонликка, бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага ёхуд жазога дучор этилиши мумкин эмаслиги белгиланган.

Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 2 сентябрда қабул қилинган ЎРҚ-561-сонли “Хотин-қизларни тазйик ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисида” ги Қонуни ҳам давлатимиз томонидан мазкур сохада амалга оширилган мухим қадамлардан бири ҳисобланади.

Қонунга кўра тазйик ва зўравонликдан жабрланувчилар ўзига нисбатан тазйик ва зўравонлик содир этилганлиги ёки уларни содир этиш таҳдиди тўғрисидаги ариза билан тегишли ваколатли органларга ҳамда ташкилотларга ёхуд судга мурожаат этиши, ички ишлар органларига ҳимоя ордери бериш тўғрисидаги талаб билан мурожаат қилиш, ҳимоя ордери шартлари бузилган тақдирда эса, уларни бу ҳақда хабардор қилиши, содир этилган тазйиқ, ва зуравонлик натижасида ўзига етказилган моддий зарарнинг ўрни қопланиши ҳамда маънавий зиён компенсация қилиниши тўғрисидаги талаб билан судга мурожаат этиш ҳуқуқи кафолатланиб, хотин-қизларни тазйик ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисидаги қонунчиликни бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлиши белгиланган.

Хусусан, Ўзбекистан Республикасининг 2023 йил 11 апрелда қабул қилинган ЎРК-829-сонли “Хотин-кизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” ги Қонуни билан оилавий (маиший) зўравонлик тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 1261-модда, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 592-модда билан тўлдирилганлигини маълум қилди.

Мазкур Қонун билан Ўзбекистон Республикаси қонунларига хотин-қизларни ижтимоий-иктисодий соҳада ўз ҳуқуқлари ва манфаатларини амалга оширишида қуллаб-қувватлаш масалаларини тартибга солувчи қонунчиликни халқаро стандартлар асосида такомиллаштиришни назарда тутувчи, шунингдек болалар масалалари бўйича комиссиялар фаолиятининг ҳуқуқий асосларини мустахкамлаб қуювчи ўзгартишлар киритилганлиги маълум қилинди.

Бироқ кўрилаётган тизимли чораларга қарамасдан, мамлакатимизда оилавий (маиший) зўравонлик ҳолатлари юз бериши ҳанузгача сақланиб қолаётганлиги, ушбу тоифадаги жиноят ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарликларни олдини олиш лозимлиги тўғрисида таъкидлаб ўтилиб, ушбу турдаги жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликлар учун жазо, унинг ҳуқуқий оқибаталари тўғрисида ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди.

Шерзод Мамиров,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг раиси

Аслиддин Норбеков,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг тергов судьяси

Қонунчилик талабини бузиш оқибати ёхуд қарс икки қўлдан чиқади

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси (бундан буён матнда ФК)нинг 9-моддасида фуқаролик ҳуқуқларини амалга ошириш бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузмаслиги шартлиги, фуқаролик ҳуқуқий муносабатлари иштирокчиларининг ҳалол, оқилона ва адолат билан ҳаракат қилиши назарда тутилиб, фуқаролар ва юридик шахслар ўз ҳуқуқларини амалга оширишда жамиятнинг маънавий тамойиллари ва ахлоқий нормаларини ҳурмат қилишлари, тадбиркорлар эса — иш одоби қоидаларига ҳам риоя этишлари кераклиги белгиланган.

Албатта, бу қайсидир маънода фуқаролик-ҳуқуқий муносабатларнинг асосий мазмун-моҳиятини ўзида акс эттирган нормалардан биридир.

Бугунги кунда фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар ривожлангани ва кенгайиб боргани сари унда ўзга шахсларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ҳамда субъектив мажбуриятларини ўз вақтида тўлиқ бажариш билан бир қаторда шартномавий муносабатларни тўғри, ўз вақтида расмийлаштиришда ҳуқуқ ва қонун талаби бузилиши ҳам ортиб бормоқда.

Хўш, бунга қандай омиллар сабаб бўлмоқда?

Бош Қомусимизнинг 15-моддасида Ўзбекистон Республикасида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларининг устунлиги сўзсиз тан олиниши, давлат ва унинг органлари, бошқа ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролик жамияти институтлари ҳамда фуқаролар Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритиши белгиланган.

Алоҳида эътибор беришимиз керакки, субъектларнинг жойлашиш кетма-кетлиги бўйича мазкур Конституциявий нормада фуқаролардан кўра давлат органлари ва унинг мансабдор шахсларининг Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритиши муҳимроқ этиб белгиланган.

Бироқ, суд амалиётида кўрилган айрим ишлар таҳлилидан давлат органлари ва муассасаларида қонунчиликнинг мазкур талабларига етарлича эътибор қаратилмаётганлиги, натижада қонунчилик ҳамда фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатлари бузилаётганлигини кўриш мумкин.

Хусусан, Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси Навоий вилояти ҳудудий бошқармаси «O.E» масъулияти чекланган жамияти манфаатида судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, Навоий давлат университетидан 464.588.186 сўм бажарилган ишлар қийматини ундиришни сўраган.

Ишдаги материаллардан ва суд муҳокамасида аниқланишича, жавобгарнинг биноларида даъвогар томонидан қурилиш-монтаж ишлари бажарилганлиги юзасидан жами 464.588.186 сўмлик далолатномалар расмийлаштирилиб, ушбу сумма доирасида қарздорлик мавжудлиги юзасидан икки томонлама тасдиқланган солиштирма далолатнома тузилган.

Мазкур даъво аризасига даъвогар томонидан 2024 йил 23 сентябрдаги 74.970.000 сўмлик В1043885-сонли шартнома илова қилинган бўлсада, ушбу шартнома тарафларнинг ваколатли вакиллари томонидан имзоланмаган, шунингдек жами 464.588.186 сўмлик қурилиш-монтаж ишларини бажариш юзасидан шартнома тузилмаган.

Зеро, ФКнинг 108-моддасида юридик шахсларнинг ўзаро ва фуқаролар билан битимлари оддий ёзма шаклда тузилиши кераклиги белгиланган.

Шунингдек, жавобгар бюджетдан маблағ олувчи ташкилот бўлганлиги боис тарафлар ўртасида қурилиш-монтаж ишларининг бажарилиши юзасидан тегишли тартибда шартнома тузилиши ва у Ғазначиликда рўйҳатга олиниши лозим эди.

Аммо, Навоий вилояти Ғазначилик хизмати бошқармаси томонидан тарафлар ўртасида 2024 йил 23 сентябрдаги В1043885-сонли шартнома Ғазначилик бошқармасида рўйҳатдан ўтказилмаганлиги маълум қилинган.

Ваҳоланки, Ўзбекистон Республикаси Бюджет кодекси 122-моддасининг учинчи қисмига кўра, бюджет ташкилотлари ва бюджет маблағлари олувчиларнинг бюджетдан ажратиладиган маблағлар бўйича товарларни (ишларни, хизматларни) етказиб берувчилар билан тузган шартномалари, шунингдек уларга киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар улар ғазначилик бўлинмаларида рўйхатдан ўтказилганидан кейин кучга киради.

Қайд этилган ҳолатлардан хулоса қилиш мумкинки, тарафлар ўртасида тузилган шартноманинг Ғазначиликда рўйҳатдан ўтказилмаганлиги, бунинг оқибатида ушбу битим кучга кирмаганлиги ва тузилмаганлиги сабабли мазкур шартнома доирасида жавобгарнинг тўловларни амалга ошириш мажбурияти юзага келмаган.

Натижада Зарафшон туманлараро иқтисодий судининг 2025 йилнинг 16 июль кунидаги ҳал қилув қарори билан даъво аризасини қаноатлантириш рад қилинган.

Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодекси 200-моддасининг биринчи қисмига мувофиқ, ишни кўриш вақтида давлат органининг ёки бошқа органнинг, юридик шахснинг, мансабдор шахснинг ёки фуқаронинг фаолиятида қонун ҳужжатлари бузилганлиги аниқланган тақдирда, уларнинг ишда иштирокидан қатъи назар, суд хусусий ажрим чиқаришга ҳақлидир.

Шунга кўра, суд мазкур иш доирасида юқоридаги каби ҳолатларнинг келиб чиқиш сабабларини батафсил ўрганиш мақсадида Навоий давлат университети масъул ходимлари ва бошқа шахсларга нисбатан хусусий ажрим чиқариб, хусусий ажримда кўрсатилган ҳолатлар бўйича масъул ходимларнинг хатти-ҳаракатларида ҳужжатларни сохталаштириш ёки қалбакилаштириш, давлат мулкини талон-тарож қилиш ёхуд бошқа қонунсиз ҳолатларга йўл қўйилганлиги ёки йўқлигига қонуний баҳо бериш учун хусусий ажрим Навоий вилоят прокуратурасига юборилган.

Хусусий ажрим ижроси юзасидан тақдим этилган маълумотда Навоий давлат университети масъулларига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 175⁸-моддасининг биринчи қисми билан маъмурий жавобгарлик тўғрисида иш қўзғатилиб, мазкур иш кўриб чиқиш учун жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар судига юборилганлиги маълум қилинган.

Албатта, суднинг хусусий ажрим чиқаришдан асосий мақсади кимнидир жазолаш эмас, балки қонунбузилиш ҳолатларининг олдини олиш ва унга келгусида йўл қўймасликдир.

Ҳолбуки, суднинг вазифаси нафақат корхона, муассаса, ташкилотлар ва фуқароларнинг бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқларини ёхуд қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш, балки қонунчиликни мустаҳкамлаш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олишга кўмаклашишдан ҳам иборатдир.

Мақола сўнгида кўтарилган долзарб масаланинг нозик хусусиятига тўхталмоқчиман, хўш суд амалиётида кўрилган ва юқорида келтириб ўтилган низонинг келиб чиқишига аслида ким айбдор ?!!

– қонун талабига амал қилмаган давлат муассасасими ёки унинг маъмурий жавобгарликка тортилган мансабдорларими, нега улар қонунчилик талабига риоя қилишмади?

– ёхуд қурилиш ишларини бажаришдан олдин уни бошлаш учун барча зарур тартиб-таомиллар бажарилганлигига, ҳужжатлар, хусусан шартномалар расмийлаштирилиб, тегишли тартибда Ғазначиликда рўйхатга олинганлигига, шартнома доирасида қонуний ҳуқуқ ва мажбуриятга эга эканлигига ишонч ҳосил қилганидан сўнггина ишларни бажаришга киришиши шарт бўлган, аммо бунга амал қилмаган тадбиркорми, ахир бу борада аксарият қурулиш-таъмирлаш ихтисослигидаги тадбиркорларнинг кўп йиллик тажрибаси мавжудку?

Низолашаётган икки тарафнинг қонун талабларини четлаб ўтишга бўлган уринишлари мазкур низони келтириб чиқаргандир, балки …

Мақолада иш ҳолатларини кенгроқ ёритишдан асосий мақсад даъвогар ёки жавобгарнинг ишчанлик обрўсига путур етказиш эмас, балки кўтарилган ушбу масала ижтимоий тармоқларда кенг ёритилганлиги, турли баҳс-мунозара ва эътирозларга сабаб бўлаётганлиги инобатга олиниб, қолганлар ҳам ушбу ҳолатардан ўзларига тегишли хулосалар чиқаришини ва сабоқ олишларини таъминлашдир.

Ваҳоланки, улар ҳам қонун талабини бажармасдан, уни четлаб ўтиб, ўз режаларини амалга ошириш ниятида юрган бўлишлари мумкин. Бу эса уларнинг келгусида зарар кўришларига ва жавобгарликка тортилишларига олиб келиши мумкинлиги юқорида келтирилган мисол орқали тушунтириб ўтилди.

Хулоса ўрнида таъкидлаш ўринлики, ҳуқуқимиз бузилишининг олдини олиш учун, энг аввало, ҳар биримиз, айниқса давлат хизматчилари амалдаги қонунларимизга нисбатан ҳурматда бўлиш, унга амал қилиш ва фақатгина қонунга мувофиқ иш юритиш талаб этилади.

Зеро, қонун уни бузиш учун эмас, балки амал қилиш учун қабул қилинади.

Тимур Абдраманов,

Навоий вилоят суди раиси ўринбосари

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий судининг раиси

Жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди ҳамда мажбурий ижро бюросининг Кармана туман бўлими билан ҳамкорликда суд ҳужжатлари ижроси муҳокамасига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди

Жорий йилнинг 17 октябрь куни жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди ва туман Мажбурий ижро бюроси ходимлари иштирокида судлар томонидан давлат фойдасига ундирувларни назарда тутувчи чиқарилган ва ижрога қаратилган суд қарорларининг ижросини таъминлаш ҳамда Бюро органлари томонидан “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 8, 24-моддаларига асосан судларга қайтарилган ижро ҳужжатларини қайтариш асосларини ўрганиш ва келгусида ижро ҳужжатларининг асоссиз қайтарилишининг олдини олишга қаратилган ҳамкорликдаги йиғилиш бўлиб ўтди.

Бобир Имомов,

Жиноят ишлари бўйича Карманатуман суди раиси

Суд соҳасининг рақамли келажаги: 2025–2027-йилларга мўлжалланган стратегик йўналишлар

Суд тизимини ислоҳ қилишда технологик ёндашувлар тобора муҳим ўрин эгаллаб бормоқда. Президентимизнинг “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони асосида белгиланган 2025–2027-йилларга мўлжалланган рақамлаштириш дастури суд тизимида инқилобий ўзгаришлар сари йўл очмоқда.

Мазкур стратегик дастур доирасида яқин йилларда нафақат судялар ва юристлар, балки ҳар бир фуқаронинг судга мурожаат қилиш ва одил судловдан фойдаланиш имкониятлари тубдан ўзгаради. Жумладан, 2025-йил 1-декабрдан бошлаб фуқаролар, адвокатлар, юристлар ва судялар учун мўлжалланган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни таҳлил қилиш бўйича замонавий платформа ишга туширилади. Бу платформа сунъий интеллект асосида ишлайди ва қонунчиликдаги долзарб маълумотларни тезкор таҳлил қилиш имконини беради.

Шунингдек, 2025-йил якунига қадар суд ҳужжатларини автоматик тайёрлаш имконини берувчи ахборот дастури ишлаб чиқилади. Бу янги технология туфайли, мисол учун, суд қарорлари, ажримлар ёки бошқа расмий ҳужжатлар инсон омилига боғлиқ бўлмаган ҳолда, тизимли ва стандарт шаклда тез тайёрланади.

2026-йил 1-январдан бошлаб эса “мй.суд.уз” портали орқали фуқаролар учун виртуал ҳуқуқий маслаҳатчи иш бошлайди. Бу модул сунъий интеллект ёрдамида ишлайди ва фуқароларнинг саволларига автоматик тарзда аниқ ва асосли жавоблар беради, мурожаатлар бўйича йўналтиради, керакли суд маълумотларини тезкор етказади. Бу — ҳар бир фуқаронинг ўз ҳуқуқларидан хабардор бўлишига ва уларни самарали ҳимоя қилишига хизмат қиладиган муҳим восита бўлади.

2026-йил 1-мартдан эса фуқаролик, иқтисодий, маъмурий ва ҳуқуқбузарлик ишларига доир дастлабки суд маълумотларини Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали олиш имкони яратилади. Бу эса суд жараёнларининг очиқлиги, шаффофлиги ва давлат органлари билан мулоқотнинг янада қулай бўлишини таъминлайди.

2026-йил охирига қадар эса суд хизматлари янада кенгайтирилиб, 5 та янги интерактив хизмат тури жорий этилади. Шу билан бирга, фуқаролар учун мўлжалланган “Шахсий кабинет” платформасининг янгиланган, янада қулай ва функционал версияси ишлаб чиқилади.

Бу режалар — рақамлаштириш жараёнининг оддий жараён эмас, балки чуқур ўйланган, босқичма-босқич амалга ошириладиган, узоқ муддатли ижтимоий ва ҳуқуқий натижаларни кўзлаган миллий ёндашув эканини кўрсатади. Технологик қулайликлар ортидан энг муҳими — фуқароларнинг одил судловга бўлган ишончи мустаҳкамланади.

Хулоса қилиб айтганда, суд тизимининг рақамлаштирилиши бу фақат техник янгилик эмас. Бу — суд ишларининг очиқлиги, адолатнинг тез ва сифатли қарорлар орқали қарор топиши, энг асосийси, инсон ҳуқуқлари ва қонун устуворлигини кафолатлайдиган янги ҳуқуқий муҳитнинг пойдевори ҳисобланади.

Шохрух Мухаммедов,

Навоий туманлараро маъмурий судининг судьяси

Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш йўлида яна бир қадам

Кейинги йилларда мамлакатимизда инсон ҳуқуқ ва эркинликлари, унинг шахсий ҳаёти дахлсизлиги, шахсий ҳамда оилавий сири, шаъни ва қадр-қиммати ишончли ҳимоя қилинишини таъминлашга қаратилган бир қатор қонун ҳужжатлари қабул қилинди.

Ҳозирги вақтда процессуал кодексларда ёпиқ суд мажлисларида иштирок этган шахслар маълумотларни ошкор қилганлик учун жавобгарлик ҳақида огоҳлантирилиши кўрсатилган. Бироқ, қонунчиликда бундай маълумотларни ошкор қилганлик учун жавобгарлик чоралари назарда тутилмаган. Шу муносабат билан ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини ошкор қилганлик учун жиноий жавобгарликни жорий этиш зарурияти юзага келмоқда.

Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 26 сентябрдаги “Айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги 1084-сонли Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини ошкор қилишга йўл қўйилмаслиги ҳақида огоҳлантирилган ёпиқ суд мажлисида иштирок этаётган шахслар томонидан уларни суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланишини назарда тутувчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.

Ушбу Қонун суд процессида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш кафолатларини янада кучайтиришга, шунингдек ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотлари ҳамда тафсилотлари ошкор этилишининг олдини олишга хизмат қилади.

1-модда. Ўзбекистон Республикасининг 1994 йил 22 сентябрда қабул қилинган 2012-ХII-сонли Қонуни билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодекси (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1995 йил, № 1, 3-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 йил, № 9, 144-модда; 1997 йил, № 2, 56-модда, № 9, 241-модда; 1998 йил, № 5-6, 102-модда, № 9, 181-модда; 1999 йил, № 1, 20-модда, № 5, 124-модда, № 9, 229-модда; 2000 йил, № 5-6, 153-модда; 2001 йил, № 1-2, 23-модда, № 9-10, 165-модда; 2002 йил, № 9, 165-модда; 2003 йил, № 1, 8-модда, № 9-10, 149-модда; 2004 йил, № 1-2, 18-модда, № 9, 171-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2005 йил, № 9, 314-модда, № 12, 417, 418-моддалар; 2006 йил, № 6, 261-модда, № 12, 656-модда; 2007 йил, № 4, 158, 166-моддалар, № 6, 248-модда, № 9, 416, 422-моддалар, № 12, 607-модда; 2008 йил, № 4, 187, 188, 189-моддалар, № 7, 352-модда, № 9, 485, 487, 488-моддалар, № 12, 640, 641-моддалар; 2009 йил, № 1, 1-модда, № 4, 128-модда, № 9, 329, 334, 335, 337-моддалар, № 12, 470-модда; 2010 йил, № 5, 176, 179-моддалар, № 9, 341-модда, № 12, 471, 477-моддалар; 2011 йил, № 1, 1-модда; 2012 йил, № 4, 108-модда, № 9/1, 242-модда, № 12, 336-модда; 2013 йил, № 4, 98-модда, № 10, 263-модда; 2014 йил, № 1, 2-модда, № 5, 130-модда, № 9, 244-модда, № 12, 343-модда; 2015 йил, № 6, 228-модда, № 8, 310, 312-моддалар, № 12, 452-модда; 2016 йил, № 4, 125-модда, № 9, 276-модда, № 12, 383, 385-моддалар; 2017 йил, № 3, 47-модда, № 6, 300-модда, № 9, 506, 510-моддалар; 2018 йил, № 1, 4-модда, № 4, 218, 224-моддалар, № 7, 430-модда, № 10, 679-модда; 2019 йил, № 1, 3, 5-моддалар, № 3, 161-модда, № 5, 259, 267, 268-моддалар, № 7, 386-модда, № 8, 471-модда, № 9, 592-модда, № 11, 787-модда, № 12, 880-модда; 2020 йил, № 1, 4-модда, № 3, 204-модда, № 7, 449-модда, № 10, 593-модда, № 11, 651-модда, № 12, 691-модда; 2021 йил, № 1, 5, 14-моддалар, № 2, 142, 144-моддалар, № 3, 217-модда, 4-сонга илова, № 8, 800, 803-моддалар, № 10, 966, 968, 973-моддалар, № 12, 1193-модда; 2022 йил, № 2, 81-модда, № 3, 215, 216-моддалар, № 4, 337-модда, № 5, 464, 466-моддалар, № 6, 575-модда, № 10, 981-модда; 2023 йил, № 3, 184, 185, 187, 188-моддалар, № 4, 265-модда, № 5, 319-модда, № 10, 798-модда, № 11, 921-модда; 2024 йил, № 1, 8-модда, № 2, 111-модда, № 3, 245-модда, № 8, 818-модда, № 9, 954, 964-моддалар, № 10, 1070, 1071, 1073, 1077, 1079, 1083-моддалар, № 11, 1186-модда, № 12, 1280, 1287-моддалар; 2025 йил, № 2, 196-модда, № 3, 376, 377-моддалар) 239-моддасининг номи ва диспозицияси қуйидаги таҳрирда, яъни:

«239-модда. Суриштирув, дастлабки тергов ёки ёпиқ суд мажлиси маълумотларини ошкор қилиш

Суриштирув ёки дастлабки тергов маълумотларини суриштирувчининг, терговчининг ёки прокурорнинг рухсатисиз, шунингдек ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилмаслик мажбурияти ўз зиммасига юклатилган шахс томонидан уларни ошкор қилиш» баён этилиши кўрсатилган.

2-модда. Ўзбекистон Республикасининг 1994 йил 22 сентябрда қабул қилинган 2013-ХII-сонли Қонуни билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексига (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1995 йил, № 2, 5-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1995 йил, № 12, 269-модда; 1997 йил, № 2, 56-модда, № 9, 241-модда; 1998 йил, № 5-6, 102-модда, № 9, 181-модда; 1999 йил, № 1, 20-модда, № 5, 124-модда, № 9, 229-модда; 2000 йил, № 5-6, 153-модда, № 7-8, 217-модда; 2001 йил, № 1-2, 11, 23-моддалар, № 9-10, 165, 182-моддалар; 2002 йил, № 9, 165-модда; 2003 йил, № 5, 67-модда; 2004 йил, № 1-2, 18-модда, № 9, 171-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2005 йил, № 12, 418-модда; 2006 йил, № 6, 261-модда; 2007 йил, № 4, 166-модда, № 6, 248, 249-моддалар, № 9, 422-модда, № 12, 594, 595, 607-моддалар; 2008 йил, № 4, 177, 187-моддалар, № 9, 482, 484, 487-моддалар, № 12, 636, 641-моддалар; 2009 йил, № 1, 1-модда, № 4, 136-модда, № 9, 335-модда, № 12, 469, 470-моддалар; 2010 йил, № 6, 231-модда, № 9, 334, 336, 337, 342-моддалар, № 12, 477-модда; 2011 йил, № 4, 103, 104-моддалар, № 9, 252-модда, № 12/2, 363-модда; 2012 йил, № 1, 3-модда, № 9/2, 244-модда, № 12, 336-модда; 2014 йил, № 9, 244-модда; 2015 йил, № 8, 310, 312-моддалар, № 12, 452-модда; 2016 йил, № 4, 125-модда, № 9, 276-модда, № 12, 385-модда; 2017 йил, № 3, 47-модда, № 6, 300-модда, № 9, 506, 510-моддалар, № 10, 605-модда; 2018 йил, № 1, 1, 5-моддалар, № 4, 218, 224-моддалар, № 7, 430, 431-моддалар, № 10, 679-модда; 2019 йил, № 1, 3, 5-моддалар, № 2, 47-модда, № 3, 161-модда, № 5, 259, 267-моддалар, № 7, 386-модда, № 8, 469-модда, № 9, 589, 592-моддалар, № 10, 671-модда, № 11, 787, 791-моддалар, № 12, 880, 881, 891-моддалар; 2020 йил, № 3, 204-модда, № 5, 296-модда, № 12, 689-модда; 2021 йил, № 1, 5, 11, 13, 14-моддалар, № 2, 142, 144-моддалар, 4-сонга илова, № 8, 800, 803-моддалар, № 9, 903-модда, № 10, 973-модда, № 12, 1193-модда; 2022 йил, № 2, 81-модда, № 3, 216-модда, № 4, 337-модда, № 6, 575-модда; 2023 йил, № 3, 184, 185-моддалар, № 4, 265, 269-моддалар, № 5, 319-модда, № 9, 713-модда; 2024 йил, № 1, 8-модда, № 2, 115-модда, № 9, 964-модда, № 10, 1070, 1073, 1077, 1084-моддалар, № 12, 1286, 1292-моддалар; 2025 йил, № 1, 8-модда, № 2, 196, 201-моддалар, № 3, 376-модда) қуйидаги қўшимча ва ўзгартиришлар киритилди:

1) 19-модданинг еттинчи қисми «ёпиқ мажлисларда текшириладиган ҳолатлар тўғрисидаги маълумотларни» деган сўзлардан кейин «ва тафсилотларни» деган сўзлар билан тўлдирилсин;

2) 68-модданинг тўртинчи қисми қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

«Эксперт била туриб нотўғри хулоса берганлиги, суриштирув ёки дастлабки тергов маълумотларини суриштирувчининг, терговчининг ёхуд прокурорнинг рухсатисиз, ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини эса суднинг рухсатисиз ошкор қилганлиги, шунингдек узрсиз сабабларга кўра хулоса беришни рад этганлиги ёки бу ишдан бўйин товлаганлиги учун жиноий жавобгар бўлади»;

3) 70-модданинг иккинчи қисми «суриштирув ва дастлабки тергов материалларини» деган сўзлардан кейин «шунингдек ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз» деган сўзлар билан тўлдирилсин;

4) 72-модданинг иккинчи қисми «суриштирув ва дастлабки тергов материалларини» деган сўзлардан кейин «шунингдек ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз» деган сўзлар билан тўлдирилсин;

5) 183-модданинг иккинчи қисми «суриштирувчининг, терговчининг ёхуд прокурорнинг рухсатисиз» деган сўзлардан кейин «иш ёпиқ суд мажлисида кўрилганда эса ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз» деган сўзлар билан тўлдирилсин;

6) 184-модданинг иккинчи қисмидаги «суриштирув ёки дастлабки тергов маълумотларини суриштирувчи, терговчи ёхуд прокурорнинг рухсатисиз ошкор қилганлиги» деган сўзлар «суриштирув ёки дастлабки тергов маълумотларини суриштирувчининг, терговчининг ёхуд прокурорнинг рухсатисиз, иш ёпиқ суд мажлисида кўрилганда эса ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлиги» деган сўзлар билан алмаштирилсин;

7) 271-модда иккинчи қисмининг олтинчи хатбошиси қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

«процесс иштирокчилари — суриштирув, дастлабки тергов маълумотларини ёки ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини ошкор қилганлик учун, агар улар маълумотларни ошкор қилишга йўл қўйилмаслиги ҳақида тегишинча суриштирувчи, терговчи, прокурор ёхуд суд томонидан огоҳлантирилган бўлса»;

8) қуйидаги мазмундаги 402¹-модда билан тўлдирилди:

«402¹-модда. Ёпиқ суд мажлиси маълумотларини ошкор қилмаслик мажбурияти

Ишни ёпиқ суд мажлисида кўриш тўғрисида ажрим чиқарилганда ёпиқ суд мажлисида иштирок этаётган шахслар суд муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилмаслик тўғрисида огоҳлантирилиб, улардан тилхат олинади. Тилхатда мазкур мажбуриятни бузганлик учун Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 239-моддасига мувофиқ жавобгарлик ҳақидаги огоҳлантириш ҳам акс эттирилади»;

9) 423-модда:

қуйидаги мазмундаги тўртинчи қисм билан тўлдириш белгиланди:

«Ушбу Кодекснинг 19-моддасида назарда тутилган ишни ёпиқ суд мажлисида кўриш учун асослар мавжуд бўлганда суд ишни ёпиқ суд мажлисида кўриш тўғрисида ажрим чиқаради»;

тўртинчи ва бешинчи қисмлари тегишинча бешинчи ва олтинчи қисмлар деб ҳисоблаш назарда тутилди;

10) 560-модданинг матнидаги «биринчи ва иккинчи» деган сўзлар «биринчи ва учинчи» деган сўзлар билан алмаштирилди.

3-модда. Ўзбекистон Республикасининг 2018 йил 22 январда қабул қилинган ЎРҚ-460-сонли Қонуни билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал кодексига (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2018 йил, 1-сонга 1-илова, № 10, 672-модда; 2019 йил, № 3, 166-модда, № 5, 261-модда, № 9, 592-модда, № 10, 671-модда, № 11, 791, 792-моддалар, № 12, 880-модда; 2020 йил, № 1, 1, 3-моддалар, № 3, 198, 199-моддалар; 2021 йил, № 1, 8-модда, 4-сонга илова, № 8, 803-модда, № 9, 903-модда; 2022 йил, № 3, 216-модда, № 8, 787-модда; 2023 йил, № 4, 269-модда, № 12, 1007-модда; 2024 йил, № 2, 115-модда, № 8, 827-модда, № 9, 964, 969-моддалар, № 11, 1191-модда, № 12, 1280, 1286-моддалар; 2025 йил, № 1, 8-модда, № 3, 373-модда) қуйидаги ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди:

1) 60-модданинг тўртинчи қисми қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

«Била туриб ёлғон хулоса берганлик, ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик учун эксперт Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 238, 239-моддаларига мувофиқ жавобгар бўлади»;

2) 62-модданинг иккинчи қисми «ўзи бажараётган ҳаракатлар юзасидан тушунтиришлар бериши» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилмаслиги» деган сўзлар билан тўлдирилди;

3) 64-модданинг бешинчи қисми қуйидаги таҳрирда, яъни

«Таржимон била туриб нотўғри таржима қилганлик, ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик учун Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 238, 239-моддаларига мувофиқ жиноий жавобгар бўлади, бу ҳақда у суд томонидан тилхат олиб огоҳлантирилади» деб баён этиш назарда тутилди;

4) 98-модданинг учинчи қисми «эксперт била туриб ёлғон хулоса берганлиги» деган сўзлардан кейин «иш ёпиқ суд мажлисида кўрилганда ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлиги» деган сўзлар билан тўлдирилди;

5) 208-модда қуйидаги мазмундаги еттинчи қисм билан тўлдирилди:

«Ишни ёпиқ суд мажлисида муҳокама қилиш тўғрисида ажрим чиқарилганда ёпиқ суд мажлисида иштирок этаётган шахслар суд муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилмаслик тўғрисида огоҳлантирилиб, улардан тилхат олинади. Тилхатда мазкур мажбуриятни бузганлик учун Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 239-моддасига мувофиқ жавобгарлик ҳақидаги огоҳлантириш ҳам акс эттирилади».

4-модда. Ўзбекистон Республикасининг 2018 йил 24 январда қабул қилинган ЎРҚ-461-сонли Қонуни билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодексига (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2018 йил, 1-сонга 2-илова, № 7, 433-модда, № 10, 672-модда; 2019 йил, № 3, 166-модда, № 5, 261, 266-моддалар, № 9, 592-модда, № 10, 671-модда, № 11, 791-модда, № 12, 880-модда; 2020 йил, № 1, 1-модда, № 3, 198-модда, № 10, 593-модда; 2021 йил, № 1, 10-модда, 4-сонга илова, № 8, 803-модда, № 9, 903-модда; 2022 йил, № 3, 216-модда, № 5, 463-модда, № 6, 577-модда, № 8, 787-модда; 2023 йил, № 4, 269-модда, № 12, 1008-модда; 2024 йил, № 2, 111-модда, № 9, 964, 969-моддалар, № 12, 1280, 1286-моддалар, № 3, 373-модда) қуйидаги қўшимчалар киритилди:

1) 56-модданинг учинчи қисми «Эксперт била туриб нотўғри хулоса берганлиги» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлиги» деган сўзлар билан;

2) 58-модданинг иккинчи қисми «ўзи бажараётган ҳаракатлар юзасидан тушунтиришлар бериши» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилмаслиги» деган сўзлар билан;

3) 60-модданинг учинчи қисми «Таржимон била туриб нотўғри таржима қилганлик» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик» деган сўзлар билан;

4) 86-модданинг иккинчи қисми «экспертнинг била туриб нотўғри хулоса берганлик» деган сўзлардан кейин «иш ёпиқ суд мажлисида кўрилганда ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик» деган сўзлар билан;

5) 165-модда қуйидаги мазмундаги олтинчи қисм билан тўлдирилди:

5-модда. Ўзбекистон Республикасининг 2018 йил 25 январда қабул қилинган ЎРҚ-462-сонли Қонуни билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексига (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2018 йил, 1-сонга 3-илова, № 10, 672-модда; 2019 йил, № 5, 261-модда, № 9, 592-модда, № 11, 791-модда, № 12, 880-модда; 2020 йил, № 1, 1-модда, № 3, 198-модда; 2021 йил, № 1, 9-модда, 4-сонга илова, № 8, 800, 803-моддалар, № 9, 903-модда; 2022 йил, № 8, 787-модда, № 12, 1188-модда; 2023 йил, № 3, 185-модда, № 4, 269-модда, № 11, 923-модда, № 12, 1009-модда; 2024 йил, № 2, 115-модда, № 9, 964, 969-моддалар, № 12, 1286-модда, № 3, 373-модда) қуйидаги қўшимчалар киритилди:

1) 53-модданинг учинчи қисми «Эксперт била туриб нотўғри хулоса берганлик» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик» деган сўзлар билан;

2) 55-модданинг иккинчи қисми «ўзи бажараётган ҳаракатлар юзасидан тушунтиришлар бериши» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилмаслиги» деган сўзлар билан;

3) 57-модданинг учинчи қисми «Таржимон била туриб нотўғри таржима қилганлик» деган сўзлардан кейин «ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик» деган сўзлар билан;

4) 85-модданинг иккинчи қисми «била туриб нотўғри хулоса берганлик» деган сўзлардан кейин «иш ёпиқ суд мажлисида кўрилганда ёпиқ суд мажлиси муҳокамаси маълумотларини ҳамда тафсилотларини суднинг рухсатисиз ошкор қилганлик» деган сўзлар билан;

5) 143-модда қуйидаги мазмундаги бешинчи қисм билан тўлдирилди:

Ушбу Қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга кириши кўрсатиб ўтилган.

Фазлиддин Саноқулов,

Навоий вилоят маъмурий судининг судьяси

Атроф муҳитни асрашга барчамиз бирдек масъул

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 66-моддасига мувофиқ, мулкдор ўзига тегишли бўлган мол-мулкка ўз хоҳишича эгалик қилади, ундан фойдаланади ва уни тасарруф этади. Мол-мулкдан фойдаланиш атроф-муҳитга зарар етказмаслиги, бошқа шахсларнинг, жамият ва давлатнинг ҳуқуқларини ҳамда қонуний манфаатларини бузмаслиги керак.

Бугунги кунда инсоният олдида турган энг долзарб масалалардан бири — бу атроф муҳитни асраш ва барқарор ривожланишга эришишдир. Шу сабабли, барча мамлакатлар, жумладан Ўзбекистонда ҳам атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва яшил иқтисодиётга ўтиш йўлида фаол ишлар олиб бормоқда.

Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Президенти ташаббуси билан 2025 йил “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йили” деб эълон қилинган. Шу муносабат билан “Ўзбекистон – 2030 стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга оширишга оид давлат дастури” тасдиқланди. Мазкур дастур мамлакат тараққиётининг янги босқичида экологик барқарорлик, ресурслардан оқилона фойдаланиш ҳамда иқтисодиётнинг барча тармоқларида “яшил” тамойилларни кенг жорий этишни назарда тутади.

Айтиш керакки, атроф муҳитни асраш ва яшил иқтисодиётга ўтиш – бу замонавий тараққиётнинг ажралмас қисми, инсоният келажагини асраш гаровидир. Табиатни муҳофаза қилиш — бу фақат бугуннинг эмас, балки эртанги авлодларнинг фаровон ҳаётини таъминлашдир. Табиат инсон ҳаётининг манбаи ҳисобланади. Тоза ҳаво, соф сув, яшил дарахтлар ва ҳайвонот дунёси — буларсиз инсоният яшай олмайди. Аммо баъзан одамлар табиатга бепарво қарайди: чиқиндиларни кўчага ташлайди, дарахтларни кесади, сувни исроф қилади. Бу эса экологик мувозанатни бузади.

Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, уни асраш инсониятнинг барқарор ривожланиши, соғлом турмуш тарзи ва келажак авлод учун табиий бойликларни сақлаб қолишнинг энг муҳим шарти саналади.

Мамлакатимизда бу йўналишида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда, аммо экологик қонунбузарликлар, ноқонуний дарахт кесиш ёки корхоналарнинг экологик талабларга амал қилмаслик ҳолатлари ҳамон учрамоқда. Бу борада фуқароларнинг экологик масъулиятини ошириш муҳимдир.

Айтиш жоизки, сўнгги йилларда давлатимизда экологик хавфсизликни таъминлаш, экологик вазиятни яхшилаш ва табиатни муҳофаза қилишга қаратилган бир қатор муҳим ҳужжатлар қабул қилинди.

Мазкур ҳужжатларнинг қабул қилиниши атроф табиий муҳит шароитларини сақлаш, табиий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг ҳуқуқий, иқтисодий ва ташкилий асосларини белгилаб берди.

Бир сўз билан айтганда, ушбу давлат дастури мамлакатимизнинг экологик барқарорлигини таъминлашда беқиёс аҳамиятга эга. Бу ислоҳотлар нафақат табиатни асраш, балки келажак авлод учун соғлом муҳит яратиш имконини беради.

Зеро, буларнинг барчаси мамлакатимизда экологик хавфсизликни таъминлаш, тоза энергия манбаларига ўтиш ва барқарор ривожланишга эришишга хизмат қилади.

Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий судининг раиси

Навбаҳор туманида сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди

Навбаҳор туманидаги 11-сонли болалар мусиқа ва санъат мактаби биносида жиноят ишлари бўйича Навбаҳор тумани суди томонидан жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бундай сайёр суд мажлисларини ўтказишдан кўзланган асосий мақсад, жиноят кўчасига кириб қолган ёки жиноят содир этишга мойиллиги бўлган шахсларга жиноят учун жазо муқаррарлигини эслатиш ва шу орқали келиб чиқиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олишдан иборатдир.

Шунингдек, судьялар томонидан йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони ҳақида ҳамда ЎРҚ-1084-Қонун юзасидан тушунтиришлар берилиб, ушбу Фармон келгусида Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамиятини қуришдаги муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилишини таъкидлаб ўтди.

Тадбир сўнгида судьялар томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

Козим Козиев,

Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг тергов судьяси

Кармана туманида ўтказилган сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири тафсилотлари

Кармана туманидаги “Талқоқ” маҳалла фуқаролар йиғини биносида жиноят ишлари бўйича Кармана тумани суди томонидан жиноят ҳамда ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида сайёр суд мажлиси ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Бобир Имомов,

Жиноят ишлари бўйича Кармана туман судининг раиси

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман суди томонидан ўтказилган сайёр суд ҳамда ҳуқуқий тарғибот тадбири тафсилотлари

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман суди томонидан навбатдаги сайёр суд мажлиси туманнинг “Янгиработ” маҳалла фуқаролар йиғини биносида ўтказилди. Сайёр суд мажлисида Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 169-моддаси 1-қисми ҳамда ЖКнинг 266-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноятларни содир этган шахсларга нисбатан жиноят иши кўриб чиқилиб, жабрланувчи ва судланувчиларнинг ўзаро ярашиб олишганлигини, судланувчилар томонидан жабрланувчиларга нисбатан етказилган зарарнинг ўрни қопланганлиги ҳамда жабрланувчиларнинг судланувчиларга нисбатан даъвоси йўқлигини инобатга олиб, Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 66-1-моддасига асосан судланувчилар жавобгарликдан озод этилиб, уларга оид жиноят ишлари иш юртишдан тугатилди. Бундан сайёр суд мажлисларини ўтказишдан асосий мақсад, фуқароларга қонун устиворлиги, жиноят учун жазо муқаррарлиги ва унинг ҳуқуқий оқибатларини етказиш. Сайёр суд якунида йиғилиш иштирокчиларига Ўзбекистон Республикасининг янги қабул қилинган қонулари, мавжуд бўлган қонунларга киритилаётган қўшимча ва ўзгартиришлар, шунингдек суд тизмида олиб борилаётган ислоҳотлар тўғрисида тушунтиришлар берилиб, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги «Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги Фармони мазмун-моҳияти тушунтириб ўтилди. Бундан ташқари йиғилиш иштирокчиларига оилавий (маиший) зўравонлик ва шаҳвоний шилқимлик қилиш билан боғлиқ жиноят ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарликларни олдини олиш мақсадида қонун устиворлиги, ушбу жиноят ва ҳуқуқбузарликлар учун жазо муқарралигитўғрисида ҳам тушунтиришлар бериб ўтилди. Оила — жамиятнинг асосий таянчи эканлиги ва унинг мустаҳкамлиги мамлакат тараққиёти учун муҳим аҳамият касб этиши, оилавий зўравонлик, тазйиқ ва ҳақорат ҳолатлари олдини олиш, бундай ҳолатлар жавобгарликка сабаб бўлиши, сўнгги йилларда қонунчиликка киритилган ўзгартиришлар, хусусан, Жиноят ва Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексларга қўшимчалар киритилиб, энди нафақат жисмоний, балки руҳий ва иқтисодий зўравонлик ҳам қонун бузилиши сифатида баҳоланиши, шунингдек, жабрланувчилар хавфсизлигини таъминлаш мақсадида ҳимоя ордери институти жорий этилганлиги, бунинг натижасида зўравонлик ҳолатлари фақат оила ичидаги “шахсий иш” сифатида эмас, балки жамият манфаатларига зид ҳуқуқбузарлик сифатида баҳоланиши ва жавобгарликнинг муқаррарлиги тўғрисида тушунтириш ишлари олиб борилди.

Шерзод Мамиров,

Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг раиси

Category Archives: Янгиликлар