Матбуот хизмати - Навоий вилоят суди

Сайёр тарзда ўтказилган қабул ва суд муҳокамаси

Фуқароларнинг судларга бўлган мурожаатларини улар учун қулай бўлган жойда қабул қилинишини таъминлаш, суд-ҳуқуқ тизимидаги ислоҳотлар, қонунчиликка киритилган ўзгартиришлар ва уларнинг мазмун-моҳиятини аҳолига тушунтириш, шунингдек “Менинг маҳаллам-менинг судьям” ғояси остида Томди туманидаги “Шарқ” ОФЙда сайёр учрашув ташкил этилди.

Мазкур сайёр қабул жиноят ишлари бўйича Томди туман судининг раиси Д.Эргашева, Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси Ш.Ғофуров ҳамда Томди туман прокурори О.Қурбонов томонидан ўтказилиб, аҳолининг мурожаатлари тингланди ва уларга ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

Шунингдек, қабул жараёни ҳуқуқий тарғибот тадбирига уланиб, унда сўзга чиққан маърузачилар фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлар ва қонуний манфаатларини бузилиши ҳолатларини олдини олиш, Томди тумани ҳудудида кўпайган жиноятчилик ва ҳуқуқбузарлик турлари, хусусан аёллар ва вояга етмаган ёшлар жиноятчилиги келиб чиқиш сабаблари ва уларни олдини олиш, электр энергиясининг талон-тарож қилинишига йўл қўймаслик, ўзбошимчалик билан ерларни эгалламаслик ва ноқонуний равишда бино қурмаслик лозимлиги ҳамда бу каби хатти-ҳаракатлар учун қонунчиликда белгиланган жавобгарлик ва жазо чоралари юзасидан тушунтиришлар бериб ўтилди.

Шундан сўнг, сайёр суд жараёни ўтказилиб, 2 та жиноят иши ва 10 та маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишлар кўриб чиқилиб, ишларни кўриб чиқиш натижалари бўйича қабул қилинган суд ҳужжатларининг мазмун-моҳияти тушунтириб ўтилди.

Дилобар Эргашева,

Жиноят ишлари бўйича Томди туман суди раиси.

Суд қарорлари унинг ижроси билан аҳамиятли

Суд ҳужжатлари асосида берилаётган ижро ҳужжатларини расмийлаштириш ва уни электрон маълумотлар базасида ҳудудий мажбурий ижро бюроларига юборишда йўл қўйилаётган хато-камчиликлар, ижро ҳужжатларининг мажбурий ижро бюроси органлари томонидан асоссиз қайтарилишининг олдини олиш ҳамда мазкур ҳолатларга келгусида йўл қўймаслик учун эътибор қаратилиши лозим бўлган ҳолатлар Зарафшон шаҳар судлари ва Мажбурий ижро бюроси Зарафшон шаҳар бўлими томонидан муҳокама қилинди.

Шунингдек, тадбирда Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан Мажбурий ижро бюроси билан ҳамкорликда суд ҳужжатлари ижросини янада яхшилаш ва ижро жараёнида юзага келаётган муаммолар ҳамда уларни бартараф этиш бўйича қўшма йиғилишида белгиланган вазифалар ижроси, қолдиқдаги ижро ҳужжатлари, айниқса давлат фойдасига ундирувларни назарда тутувчи ижро ҳужжатларини ижросини таъминлаш, судлар томонидан белгиланган жарималар ва давлат божларини ундириш ҳақидаги суд ҳужжатларини ўз вақтида ижрога қаратилиши, шунингдек, бугунги кунга қадар ижроси таъминланмаган ижро ҳужжатларини туман МИБ билан ҳамкорликда кескин камайтириш масалалари муҳокама қилиниб, бу борада яқиндан ҳамкорлик қилишга келишиб олинди.

Ўтказилган тадбир якунида келгусида ижро ҳужжатларининг мажбурий ижро бюроси томонидан асоссиз қайтарилишининг олдини олишга, асосли равишда қайтарилган ҳар бир ижро варақаси юзасидан алоҳида ёндашилиб, уларнинг камчиликлари тўлиқ бартараф қилингандан сўнг ижрога қаратилишига, ҳар бир қайтарилган ижро ҳужжати қатъий назоратга олинишига, ижро варақаларининг қайтарилиши сабаби чуқур тизимли таҳлил қилиниб, асоссиз қайтарилган ижро ҳужжатлари бўйича тақдимномалар киритиб борилишига жиддий эътибор қаратилиши келишиб олинди ва бу орқали фуқароларнинг ортиқча оворагарчилигининг олди олиниши назарда тутилди.

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси.

Ҳалқаро ҳуқуқда медиациянинг тан олинган тамойиллари

Тараққиёт ўзининг энг юқори чўққисига интилгани сари ҳуқуқшунослик ҳам замонга ҳамнафас равишда такомиллашиб бормоқда.

Бугунги замонавий дунёда ҳуқуқшуносликнинг нозик жиҳатларига ҳам эътибор қаратилмоқдаки, бу инсон ҳуқуқини энг олий қадрият сифатида баҳолашга, инсон қадрини улуғлашга хизмат қиляпти.

Сўнги йилларда ҳуқуқни ҳимоя қилиш, жисмоний ва юридик шахсларнинг вақт ва маблағини тежаш, турли қоғозбозликнинг олдини олиш, низоларни тарафларнинг ярашувига асосан тинч йўл билан ҳал этишга қаратилган турли усуллар, хусусан медиация институти ва ҳакамлик судлари томонидан низоларни судгача ҳал қилиш амалиёти кенг қўлланилмоқда.

Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик ва Иқтисодий процессуал кодексига мувофиқ ишни судда кўришга тайёрлаш пайтида судья тарафлардан келишув битимини тузиш эҳтимолини ёки низони ҳал этишнинг муқобил усуллари бор-йўқлигини аниқлаши, уларнинг ҳуқуқий оқибатларини тушунтириши лозим. Ҳуқуқий жамиятда низони ҳал этишнинг муқобил механизмлари яратилиши жисмоний ва юридик шахслар бузилган ҳуқуқларини тиклашга эришишнинг самарали воситаси эканлиги аёнлашди ва мазкур кодексларга медиация атамалари киритилди.

Медиация институти бугунги кунда дунёнинг кўпгина мамлакатларида, шу жумладан АҚШ, Германия, Буюк Британия, Австрия, Япония, Хитой, Гонконг, Жанубий Корея Республикаси, Ҳиндистонда ташкил этилган ва муваффақиятли фаолият кўрсатмоқда.

Медиация-бу келиб чиққан низони тарафлар ўзаро мақбул қарорга эришиши учун уларнинг ихтиёрий розилиги асосида медиатор кўмагида ҳал қилиш усули, медиатор эса – медиацияни амалга ошириш учун тарафлар томонидан жалб этиладиган шахс ҳисобланади. Мазкур соҳадаги муносабатларни тартибга солиш мақсадида “Медиация тўғрисида” ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни қабул қилинди.

Шу ўринда, 2019 йил 1 январдан кучга кирган “Медиация тўғрисида”ги қонун ушбу институтни амалиётга кенгроқ жорий этишга замин яратганини алоҳида таъкидлаш жоиз.

Таҳлилларга кўра, сўнги 4 йилда фуқаролик судлари томонидан медиация тартиб-таомили қўлланилиб ва медиатив келишув бўйича кўрмасдан қолдирилган ишлар сони ошганлигини кўришимиз мумкин.

Ҳозирги кунда ривожланган хорижий давлатлар ҳуқуқий тизимида низони судгача олиб бормасдан, муқобил йўл билан ҳал қилишга қаратилган медиация-тарафлар ихтиёрий розилиги билан низони ўзаро ҳал этиш жараёни алоҳида аҳамият касб этмоқда.

Медиация суддан ташқари тартибда, низони суд тартибида кўриш жараёнида, суд ҳужжатини қабул қилиш учун суд алоҳида хонага киргунга қадар қўлланилиши мумкин.

Медиация низони ҳакамлик судида кўриш жараёнида ҳакамлик судининг қарори қабул қилингунига қадар қўлланилиши мумкин.

Тарафларнинг медиация жараёнларига ўз ихтиёрий билан қўшилиши, келишув имзолангунга қадар жараёндан чиқиши, келишув қандай шартлар ва усулларда бўлиши уларнинг ўзаро якдил қарорлари асосида амалга оширилади. Бунда медиатор тарафлар номидан қарор қабул қилмайди. Ушбу тамойилнинг асосий хусусияти шундаки, медиация жараёнларида ҳар бир тараф ўзига маъқул келган қарорни ўзи мустақил қабул қилади, қабул қилинган қарор ва унинг ижроси бўйича жавобгарлик тарафларнинг зиммасида қолади.

Медиация махфийлик хусусиятига эга. Тарафлар ва медиатор медиация жараёнидаги муҳокамалар махфийлигини ва унинг ошкор этилмаслигини ўзаро келишувда ифодалайдилар. Унинг ноодатийлиги шундаки, медиация жараёнида қўлланилган ўзаро қайдлар, ёзишмалар, қўлёзмалар, видео ва аудио ёзувлардан медиатор келгусида ушбу иш бўйича суд низоси вужудга келган ҳолларда фойдалана олмаслиги учун медиация жараёни тугаганидан сўнг йўқ қилиниши мумкин.

Бироқ, жаҳон харитасида давлатлар ўртасидаги низолар ҳам учраб турадики, уларни тинч йўл билан ҳал этиш зарурати пайдо бўлади.

Бунда халқаро ташкилотларнинг ўрни ва мавқеи асосий ўрин эгаллайди.

Халқаро низоларни тинч йўл билан ҳал этиш халқаро ҳуқуқнинг асосий тамойилларидан биридир.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Низомининг 2-моддаси тамойилларидан келиб чиқиб, БМТнинг барча аъзолари халқаро тинчлик, хавфсизлик ва адолатни таҳдид остига қўймаслик учун ўзларининг халқаро низоларини тинчлик воситалари билан ҳал қилишга мажбур.

Халқаро миқёсда медиация тартиб-таомилини ўтказиш давлатларнинг ҳуқуқ тизими доирасидаги медиациядан унчалик фарқ қилмайди. Воситачи низолашаётган томонларга айбдорларни қидириш ўрнига, иккала томон учун ҳам мос келадиган муросага келишни таклиф қилиши мумкин. Давлатлар ўртасида воситачилик тартиб-таомилларини ўтказиш тажрибасида асосан халқаро тижорат низоларини ҳал этишда воситачилик эътибор қаратилади.

Мисол сифатида давлатлар ўртасидаги зиддиятларни кўриб чиқиш фойдалидир.

1978 йилда Чили ва Аргентина ўртасидаги Леннокс, Пиктон ва Исла-Нуэва оролларининг эгалик ҳуқуқига доир можаро пайтида Ватикан князлиги машҳур кардиналлардан бирини воситачи сифатида таклиф қилади. Ватикан буни иккала давлат ҳам католик бўлганлиги ва улар ўртасидаги юзага келиши мумкин бўлган ҳарбий можарони истамаслиги каби икки сабаб билан изоҳлайди. Бошқа томондан, Рим папаси Жанубий Америкада вужудга келган айрим келишмовчиликларда доимий қатнашиб келгани учун ушбу низоли вазиятга ҳам аралашувни зарур деб ҳисоблайди. Яъни, воситачи номзодини кўрсатиш учун тарихий ва диний шартлар мавжуд эди. Кардинал Антонио Саморанинг ҳаракатлари, шунингдек, католик черковининг нуфузи туфайли муқаррар бўлиб туюлган ҳарбий можаронинг олди олиниб, тарафлар “Тинчлик ва дўстлик” шартномасини тузишга эришадилар.

Шунингдек, таъкидлаш жоизки, давлатлар, одатда йирик мамлакатлар минтақага ўз таъсирини кучайтириш учун воситачи вазифасини бажарадилар.

Собиқ Совет давлатининг 1965 йилда Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги можарода иштирок этиши бунга мисол бўла олади. Собиқ Совет давлатининг ўз таъсирини сусайтиришга йўл қўйиб бўлмаслиги сабаб ярашув тартиб-қоидалари ташкил этилди. Давлат ўзи ва томонлардан бири ўртасида бирон-бир мажбуриятга эга бўлса воситачилик натижалари кўзланган самара бермайди ва ушбу манфаат низоларни ҳал қилиш жараёнига таъсир қилиши мумкин. Шу сабабдан, Ҳиндистон ва Покистон ўртасида Кашмирнинг ҳудудий мансублиги бўйича можарога Қўшма Штатлар ва Буюк Британия воситачи бўла олмадилар, шунинг учун воситачилик жараёнлари собиқ Совет иттифоқи томонидан амалга оширилди, чунки иккала томон билан муносабатлар ўрнатилган эди.

Медиация халқаро ҳуқуқда низоларни ҳал қилишнинг муқобил усули сифатида тўлиқ музокара кўринишида намоён бўлса, фуқаролик ҳуқуқий муносабатларда низоларни учинчи шахс ёрдамида фақат икки тарафнинг муқобил ечимига келишида воситачилик кўринишида ифодалайди.

Истам Турдиев,

Навоий вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси.

Учқудуқда суд ва мажбурий ижро бюроси билан ҳамкорликда суд ҳужжатлари ижроси муҳокамасига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди

Сўнгги йилларда давлатимизда суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тизими йилдан-йилга такомиллашиб, бу борада судлар ва Мажбурий ижро бюроси органлари ўртасида ҳамкорлик қилиб келинмоқда.

Худдди шундай жорий йилнинг 9 сентябрь куни Учқудуқ туман судлари ва туман Мажбурий ижро бюроси ходимлари иштирокида судлар томонидан давлат фойдасига ундирувларни назарда тутувчи чиқарилган ва ижрога қаратилган суд қарорларининг ижросини таъминлаш ҳамда Бюро органлари томонидан “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 8, 24-моддаларига асосан судларга қайтарилган ижро ҳужжатларини қайтариш асосларини ўрганиш ва келгусида ижро ҳужжатларининг асоссиз қайтарилишининг олдини олишга қаратилган ҳамкорликдаги йиғилиш бўлиб ўтди.

Тадбирда Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан Мажбурий ижро бюроси билан ҳамкорликда суд ҳужжатлари ижросини янада яхшилаш ва ижро жараёнида юзага келаётган муаммолар ҳамда уларни бартараф этиш бўйича қўшма йиғилишида белгиланган вазифалар ижроси, қолдиқдаги ижро ҳужжатлари, айниқса давлат фойдасига ундирувларни назарда тутувчи ижро ҳужжатларини ижросини таъминлаш, судлар томонидан белгиланган жарималар ва давлат божларини ундириш ҳақидаги суд ҳужжатларини ўз вақтида ижрога қаратилиши, шунингдек, бугунги кунга қадар ижроси таъминланмаган ижро ҳужжатларини туман МИБ билан ҳамкорликда кескин камайтириш масалалари муҳокама қилиниб, бу борада яқиндан ҳамкорлик қилишга келишиб олинди.

Бундан ташқари, “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 8, 24-моддаларига асосан судларга қайтарилган ижро ҳужжатларини қайтариш асосларини ўрганиш ва келгусида ижро ҳужжатларининг асоссиз қайтарилишини олдини олиш лозимлиги, ижро ҳужжатларини қайтармасдан, камчилиги мавжуд ижро ҳужжатларини жойида ҳал қилиш белгиланди.

Келгусида бу каби тадбир ва ҳамкорлик янада кучайтирилишига келишилди.

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

Коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билим ва кўникмалар янада оширилади

Маълумки, бугунги кунда мамлакатимизда қонун устуворлигини таъминлаш, коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашиш механизми кучайтирилиб, жамиятда коррупция иллатига нисбатан муросасиз муҳитни шакллантиришга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилиб келинмоқда.

Бу борада барча давлат органлари ва уларнинг тузилмаларида очиқлик ва шаффофликни таъминлаш ҳамда коррупцияга чек қўйишни назарда тутувчи бир қатор ҳужжатлар қабул қилинди.

Жумладан, 2024 йил 21 июнда “Аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билимларини узлуксиз ошириш тизимини жорий қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-228-сонли Қарори қабул қилинганлиги ҳам бу борада муҳим қадам бўлди.

Мазкур Қарорни қабул қилишдан мақсад, аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билимларини узлуксиз ошириш ҳисобланиб, унинг устувор йўналишлари этиб қуйидагилар белгиланди, жумладан:

аҳоли ва давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, жамиятда коррупцияга нисбатан ҳуқуқий иммунитетни шакллантириш, ёш авлод онгига ҳалоллик қадриятларини сингдириш;

коррупцияга қарши курашишга масъул ҳамда коррупциявий хавф-хатарлар юқори бўлган давлат хизмати лавозимларидаги ходимларнинг билим, кўникма ва малакаларини доимий равишда ошириб бориш;

давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билимларини баҳолаш ва сертификатлаш ҳамда сертификат олган давлат хизматчиларининг реестрини юритиш;

коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги миллий ва хорижий тажриба, илмий, услубий ва амалий ишланмалар, эришилган ютуқлар бўйича электрон маълумотлар базасини юритиш;

коррупцияга қарши курашишнинг долзарб муаммолари юзасидан илмий-тадқиқот дастурлари ва лойиҳаларини, шу жумладан, миллий, хорижий ва халқаро грантларни жалб қилган ҳолда амалга ошириш.

Шунингдек, Қарорга кўра, 2025 йил 1 январдан “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформаси (Виртуал академия) жорий этилади.

Виртуал академияда ўқув фаолиятини ташкил этиш ва юритиш Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ҳамда Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси томонидан амалга оширилиши белгиланиб, Давлат органлари ва ташкилотларига мунтазам равишда ўз ходимларининг Виртуал академияда коррупцияга қарши курашиш соҳасида малакасини ошириб боришларини таъминлаш вазифаси қўйилди.

Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш жоизки, мазкур Қарорнинг қабул қилиниши аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билим ва кўникмаларини янада оширишга хизмат қилади.

Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси.

Фуқаролик судларида коммунал қарздорликни ундириш бўйича бериладиган суд буйруғига ўзгартиришлар киритилди

Маълумки, кейинги йилларда мамлакатимизда энергия ресурсларидан самарали фойдаланиш, уларни талон-торож қилиш ҳолларининг олдини олиш ва мазкур соҳага инвестицияларни жалб қилиш орқали бозор механизмларини жорий этиш бўйича тизимли ишлар амалга оширилмоқда.

Шу билан бирга жисмоний шахслар томонидан истеъмол қилинадиган энергия ресурслари учун қарздорликни ундириш тартибини, шунингдек соддалаштирилган ижро ишини юритиш ва суд буйруғини чиқариш тартибини янада такомиллаштириш зарурати юзага келмоқда.

Хусусан, 2024 йил 28 августдаги “Ижро ишини юритиш янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-947-сонли Қонуни қабул қилиниши,билан эндиликда,“Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига истеъмол қилинган электр энергияси ва табиий газ учун мажбурий тўловларни ундириш тўғрисидаги ариза ваколатли органга ёки мансабдор шахсга берилгунига қадар қарздор жисмоний шахс энергия ресурслари тармоқларидан узилганлигини тасдиқловчи ҳужжатлар ижро ҳужжатларига илова қилиниши керак эканлиги ҳақидаги талаб киритилмоқда. Ушбу талаб бажарилмаган тақдирда, давлат ижрочиси ижро ҳужжатини қайтаради.

Айтиш керакки, почта харажатларини ундириш тартиб-таомилини соддалаштириш мақсадида қарздор жисмоний шахслардан почта харажатларини ундириш тўғрисидаги суд ҳужжатларига нисбатан ижро ишини юритишнинг соддалаштирилган тартиби қўлланилади. Соддалаштирилган ижро ишини юритиш доирасида давлат ижрочисининг зиммасига ижро ҳужжатини берган судни ёки бошқа органни ушбу ижро ҳужжати қайси суд ҳужжатига ёки бошқа органнинг ҳужжатига асосан берилган бўлса, уша суд ҳужжати ёки бошқа органнинг ҳужжати бекор қилинганда ёхуд мазкур ижро ҳужжати бекор қилинганда ёки ҳақиқий эмас деб топилганда ижро ишини юритиш тугатилганлиги ҳақида хабардор қилиш мажбурияти хам юклатилмоқда.

Бундан ташқари Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал кодексига истеъмол қилинган электр энергияси ёки табиий газ учун қарздорликни ундириш ҳақидаги суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризага истеъмолчи билан тузилган шартнома, пеня ҳисобланиши ҳақидаги ва истеъмолчини тегишли энергия ресурслари тармоқларидан узиш тўғрисидаги огоҳлантириш кўрсатилган, қарзни тўлаш ҳақидаги талаб, ушбу талаб истеъмолчига юборилганлигини тасдиқловчи ҳужжат илова қилинган ҳолда, шунингдек истеъмолчи тегишли энергия ресурслари тармоқларидан узилганлигини тасдиқловчи ҳужжат илова қилиниши кераклиги тўғрисида талаб киритилмокда.

Мазкур Қонун суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатлари ижросини таъминлаш тартиб-таомилларини соддалаштиришга ҳамда инсон омилини камайтиришга, жисмоний шахслар томонидан истеъмол қилинган электр энергияси ва табиий газ учун қарздорликни ундириш тўғрисидаги ижро ҳужжатларини мажбурий ижро этиш тизимини такомиллаштиришга хизмат килади.

Анвар Жумаев,

Фуқаролик ишлари бўйича Учқудуқ туман суди раиси.

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар суди томонидан Навоий шаҳар 1-сонли ИИБ биносида маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар кўриб чиқилиб, тегишли шахсларга чоралар кўрилди

Шунингдек, сайёр судда фуқаролар ўртасида мамлакатимизда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизимини «Инсон қадри учун» тамойили асосида янги босқичга кўтариш, суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясининг кафолатларини кучайтириш, шунингдек, аҳолининг судларга бўлган ишончини янада мустаҳкамлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар изчил олиб борилаётганги, мамлакатимизда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизимини «Инсон қадри учун» тамойили асосида янги босқичга кўтариш, суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясининг кафолатларини кучайтириш, аҳолининг судларга бўлган ишончини янада мустаҳкамлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар изчил олиб борилаётганлиги таъкидланди.

Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикасида қабул қилинаётган янги қонун ҳужжатларининг мазмун моҳияти ҳақида маъруза қилиниб, уларни амалиётда қўллаш юзасидан фикр мулоҳазалар ҳам тингланди.

Сайёр суд мажлиси якунида йиғилиш иштирокчиларига бу каби сайёр суд мажлисларини ўтказишдан асосий кўзланган мақсад жиноят ва ҳуқуқбузарликларни олдини олиш эканлигини билдириб ўтди.

Баҳодир Алиқулов,

Жиноят ишлари бўйича Навоий шаҳар суди раиси.

Суд санацияси

Соддалаштирилган тартибда тўловга қобилиятсиз деб топиш тўғрисидаги аризани суд муҳокамасида кўриш жараёнида қарздор судга ёзма илтимоснома билан мурожаат қилиб, унда суд санацияси тартиб-таомилини жорий этишни сўраган.

Хўш, соддалаштирилган тартибдаги тўловга қобилиятсизликка оид ишларда суд санацияси қўлланиладими?

Мазкур мақолада шу хусусида сўз юритамиз.

Суд санацияси тўловга қобилиятсизлик доирасида суд томонидан қўлланиладиган қарздорни соғломлаштиришга қаратилган чорадир.

Суд санацияси тартиб-таомили иқтисодий судда кўрилаётган тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш доирасида жорий этилади.

Хусусан, “Тўловга қобилиятсизлик тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни (бундан буён матнда Қонун деб юритилади) 93-моддасининг биринчи қисмига кўра, кузатув тартиб-таомили жараёнида қарздор, қарздорнинг муассислари (иштирокчилари) ёки қарздор мол-мулкининг эгаси, шунингдек учинчи шахс (шахслар) суд санацияси тартиб-таомилини жорий этиш ҳақида судга мурожаат қилиш тўғрисидаги илтимоснома билан кредиторларнинг биринчи йиғилишига ёхуд суд санацияси тартиб-таомилини жорий этиш ҳақидаги илтимоснома билан бевосита судга мурожаат қилишга ҳақлидир.

Қонуннинг 78-моддасига кўра, тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатилганда кузатув тартиб-таомили суд қарздор — юридик шахсга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги аризани иш юритишга қабул қилган санадан эътиборан жорий этилади, бундан ушбу Қонунга мувофиқ қарздорга нисбатан тўловга қобилиятсизликнинг бошқа тартиб-таомили қўлланилиши керак бўлган ҳоллар мустасно. Тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатилган тақдирда суднинг аризани иш юритишга қабул қилиш тўғрисидаги ажримида кузатув тартиб-таомили жорий этилганлиги кўрсатилади.

Шунингдек, Қонуннинг 16-боби тўловга қобилиятсизликнинг соддалаштирилган тартиб-таомилларига бағишланган бўлиб, мазкур боб

239-моддасининг иккинчи қисмига кўра, тугатилаётган юридик шахснинг тўловга қобилиятсизлигида кузатув, суд санацияси ва ташқи бошқарув тартиб-таомиллари қўлланилмайди.

Қонун 242-моддасининг биринчи қисмига кўра, суд ҳозир бўлмаган қарздорни банкрот деб топиш ҳақидаги аризани ўз иш юритувига қабул қилиб олган кундан эътиборан икки ҳафталик муддат ичида ҳозир бўлмаган қарздорни банкрот деб топиш ва тугатишга доир иш юритишни бошлаш тўғрисида қарор қабул қилади.

Қайд этилган қонун талабларига кўра кузатув тартиб-таомили жараёни умумий тартибдаги тўловга қобилиятсизликка оид ишларда қўлланилиб, қонунда соддалаштирилган тартибдаги ишлар учун мазкур тартиб-таомилнинг қўлланилиши мумкинлиги назарда тутилмаган.

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси.

Қонунчиликдаги янгилилар: Суд ҳокимиятининг мустақиллиги мустаҳкамлаш борасидаги муҳим ўзгаришлар

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 130 моддасига кўра, Ўзбекистон Республикасида одил судлов фақат суд томонидан амалга оширилади.

Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятдан, сиёсий партиялардан, фуқаролик жамиятининг бошқа институтларидан мустақил ҳолда иш юритади.

Янги таҳрирдаги Конституциямизда суд ҳокимиятининг мустақил ҳолда иш юритишига ва судьялар муайян ишлар бўйича ҳисобдор бўлмаслигига оид конституциявий кафолатларни белгилаб қўйилишлиги суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлашга қаратилган муҳим бир қадам бўлди.

Зеро, “Янги Ўзбекистон-янги суд” тамойили асосида амалга оширилаётган суд ҳуқуқ ислоҳотларини бош мезони мамлакатимизда суд ҳуқуқ тизимини янада такомиллаштириш, “Инсон қадри учун” принципи асосида инсон ҳуқуқлари ва манфаатларини кафолатли таъминлаш, шу жумладан тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш чораларини кучайтириш экан, бу борада одил судловни амалга оширувчи суднинг чинкам мустақиллигини таъминлаш муҳим аҳамият касб этади.

Жорий йилнинг 14 август кунида қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига суд ҳокимиятининг мустақиллиги кафолатларини мустаҳкамлашга, судлар фаолияти ҳақида жамоатчиликни хабардор қилишга ҳамда ягона суд амалиётини таъминлашга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонун билан суд ҳокимиятининг мустақиллиги кафолатларини янада мустаҳкамлашга, жамиятнинг судлар фаолияти тўғрисида мунтазам ахборот олиши учун мустаҳкам ҳуқуқий асосларни яратишга, судьялар зиммасига одил судловни амалга ошириш билан боғлиқ бўлмаган бирор-бир мажбурият юклатилишининг олдини олишга ҳамда улар фаолиятининг шаффофлигини таъминлашга, шунингдек қонунчиликдаги айрим бўшлиқлар ва зиддиятларни бартараф этишга оид муҳим ўзгартиришлар киритилди.

Муқаддам “Судлар тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунида суд раисларининг суднинг фуқаролар ҳуқуқлари ва эркинликларини, шунингдек юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини суд орқали ҳимоя қилишни амалга оширишга доир фаолияти тўғрисида Маҳаллий Кенгашларга бир йилда камида бир марта ахборот тақдим этиш мажбурияти белгиланган бўлиб, мазкур қоида қайсидир даражада суднинг мустақиллигига ўз таъсирини кўрсатар эди.

Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига судлар раисларининг халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларига бир йилда камида бир марта ахборот тақдим этиши ҳақидаги қоидани бекор қилишни, ўз навбатида судларнинг ўз фаолияти тўғрисида жамоатчиликни ҳар чоракда оммавий ахборот воситалари орқали хабардор қилиб боришга оид қоидалар киритилди.

Шунингдек мазкур Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг “Судлар тўғрисида”ги, «Прокуратура тўғрисида»ги, «Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида»ги«Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси тўғрисида»ги, «Давлат божи тўғрисида»ги қонунларга тегишли ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди.

Турғун Қаҳҳоров,

Навоий вилоят судининг судьяси.

Суд-ҳуқуқ тизимида амалга оширилган ислоҳотлар

Суд-ҳуқуқ тизимида амалга оширилган ислоҳотлар ҳамда Ўзбекистон Республикаси Жиноят, Фуқаролик Иқтисодий процессуал кодексларига киритилган ўзгартириш ва қўшимчаларнинг мазмуни, судларга мурожаат қилиш тартиби, фуқароларда қонунга ҳурматда бўлиш муносабатини шакллантириш, шунингдек улар ўртасида ҳуқуқбузарлик ва жиноятчиликнинг олдини олиш мақсадида Томди туманидаги 36-сон жазони ижро этиш муассасаси ходимлари иштирокида ҳуқуқий тарғибот тадбири ўтказилди.

Тадбирда судьялар суд-ҳуқуқ тизимидаги ислоҳотлар, хусусан маҳкумларга нисбатан жазодан шартли равишда озод қилиш ва жазони енгилроғи билан алмаштириш юзасидан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексига киритилган ўзгаришлар, шунингдек суд қарорларига нисбатан шикоят қилиш тартиби ва муддатлари бўйича тушунтиришлар бериб ўтишди.

Шундан сўнг маърузачилар тадбир иштирокчиларининг саволлари ва мурожаатларига тегишли тушунтириш ва жавоб беришди.

Дилобар Эргашева,

Жиноят ишлари бўйича Томди туман суди раиси.