Қидирув:

2023 йил мобайнида Навоий вилояти судлари томонидан давлат органлари ва ташкилотлари, уларнинг мансабдор шахсларининг ноқонуний чиқарилганлиги учун ҳақиқий эмас деб топилган қарорлари тўғрисида расмий маълумот

2023 йил давомида Навоий вилоят ҳамда туманлараро маъмурий судлари томонидан 864 та (2022 йилда эса 1050 та) оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар билан боғлиқ маъмурий ишлар кўриб тамомланган, кўриб тамомланган ишлардан 685 таси қаноатлантирилган, 124 таси рад қилинган, 24 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 31 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

Оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар бўйича кўриб тамомланган айрим ишларни тоифалар кесимида таҳлил қиладиган бўлсак:

– Ҳоким қарорини ҳақиқий эмас деб топиш ҳамда маҳаллий ҳокимлик мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 101 та иш кўрилган, шундан 45 таси қаноатлантирилган, 42 таси рад қилинган, 8 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 6 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

– Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 539 та иш кўрилган, шундан 521 таси қаноатлантирилган, 8 таси рад қилинган, 2 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 8 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

– Солиқ органи қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 68 та кўрилган, шундан 45 таси қаноатлантирилган, 17 таси рад қилинган, 2 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 4 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

– Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги мажбурий ижро бюроси қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати  (ҳаракатсизлиги)ни  қонунга хилоф деб топиш ҳақида 43 та иш кўрилган, шундан 17 таси қаноатлантирилган, 12 таси рад қилинган, 8 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 6 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

– Божхона органи қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 3 та кўрилган бўлиб, уларнинг барчаси бўйича аризани қаноатлантириш рад қилинган.

 

Суд таъсирчанлиги фаолияти бўйича:

 

Навоий вилоят ва туманлараро маъмурий судлари томонидан 2023 йил давомида ишларни кўриш жараёнида аниқланган қонунбузилиш ҳолатлари юзасидан айбдор мансабдор шахсларга нисбатан 239 (237) та хусусий ажримлар чиқарилган.

Суд томонидан юборилган хусусий ажримларнинг 2 таси бўйича қонунбузилиш ҳолатларига йўл қўйган шахсларга нисбатан интизомий жазо чоралари қўлланилганлиги ҳақида судга маълум қилинган.

 

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

“Ўзбекистон – 2030” стратегияси”нинг мазмун-моҳияти тушунтирилди

Ўзбекистон Республикаси ИИВ ҳузуридаги Навоий академик лицейида Навоий вилоят суди раиси Ҳамидулла Қудратов ва вилоят маъмурий суди раиси Акмал Муродовлар ўқувчилар билан учрашди.

Учрашувда 2023 йил 11 сентябрда қабул қилинган “Ўзбекистон – 2030” стратегияси тўғрисида”ги Президент фармони мазмун-моҳияти, унинг  
2023 – Инсонга эътибор ва сифатли таълим йилида амалга оширилишини таъминлаш мақсадида белгиланган чора-тадбирлар ҳақида сўз юритилди.

Стратегияда 5 та йўналиш бўйича 100 та мақсад назарда тутилган. Ҳар бир инсонга ўз салоҳиятини рўёбга чиқариш учун муносиб шароитлар яратиш, барқарор иқтисодий ўсиш орқали аҳоли фаровонлигини таъминлаш, сув ресурсларини тежаш ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш, қонун устуворлигини таъминлаш, халқ хизматидаги давлат бошқарувини ташкил этиш ҳамда мамлакатни хавфсиз ва тинчликсевар давлатга айлантириш ишларини давом эттириш асосий йўналишлар сифатида белгиланган.

– Стратегия 4-йўналишнинг 2-банди “Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимидаги ислоҳотлар”га бағишланган бўлиб, унда бир қатор устувор вазифалар белгиланган, – дейди вилоят суди раиси Ҳ.Қудратов. – Жумладан, 84-мақсад “Конституция ва қонунларнинг устуворлигини таъминлаш, инсон ҳуқуқ ва эркинликларининг ишончли ҳимоя қилинишини таъминлашни суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг бош мезонига айлантириш”, деб номланган. Унда озодликдан маҳрум қилиш жазосини тайинлаш амалиётини 30 фоиздан 20 фоизга тушириш, судлар ҳамда тергов органлари фаолиятида айрим процессуал ҳаракатларни масофадан туриб амалга ошириш имкониятларини камида 2 баробарга ошириш назарда тутилган. Бундан ташқари, давлат органлари ва мансабдор шахсларнинг фаолияти устидан самарали суд назоратини ўрнатиш ҳамда маъмурий адлия тизимини янада ривожлантириш, суд ҳокимиятининг мустақиллигини кучайтириш ва унинг фаолиятида очиқликни таъминлаш каби устувор вазифалар ҳам белгиланганки, бу мақсадларнинг ҳаётга тадбиқ этилиши аҳолида одил судловга бўлган ишончнинг янада ошишига хизмат қилади.

Албатта, судларга бевосита мурожаат қилишга тўсқинлик қилаётган омилларни тўлиқ бартараф этиш, судга қадар босқичда низоларни ҳал қилиш самарадорлигини ошириш, маъмурий ҳуқуқбузарликларга оид ишларни кўриб чиқиш натижалари устидан судларга юборилаётган шикоятларнинг электрон шаклда келиб тушишига эришиш, шунингдек, тадбиркорлик субъектларига нисбатан кўрилаётган жиноят ишларида ҳимоячи ёки жамоат ҳимоячиси иштирокини таъминлашга эришиш юртимизда инсон қадри тобора улуғланиб, инсон манфаатлари ҳар нарсадан устун эканлигининг бир исботидир.

– Бугунги учрашувда Стратегиянинг мазмун-моҳияти, унда белгиланган мақсадлар, жумладан, суд-ҳуқуқ тизимида амалга оширилиши кўзда тутилган мақсадлар ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлдик, – дейди лицей ўқувчиси Иқбол Мамаюсупова. – Албатта, бу ҳужжат мамлакатимизнинг ҳар томонлама ривожида муҳим қадамлардан бири бўлиб, биз ёшлар учун дастуриламал ҳужжатлардан саналади. Тадбирда судьяларимиз нафақат судларда, балки адвокатура тизимида белгиланган мақсадлар ҳақида ҳам гапириб ўтишди. Таъкидланганидек, адвокатура институтини ўз-ўзини бошқариш тизимига ўтказиш ҳамда унинг давлат органлари ва бошқа тузилмалардан мустақиллигини таъминлаш ўта муҳим вазифадир. Қолаверса, адвокатлар малакасини оширишнинг замонавий ва халқаро стандартларга мос келувчи ва муқобиллик тамойилига асосланган тизимини жорий этиш, адвокатлар ҳамда судлар, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ўртасида электрон ҳужжатлар алмашинувини йўлга қўйиш ҳам яратилаётган қулайликлардан бири, деб ўйлайман.

Учрашувда судьялар ўқувчиларни қизиқтирган барча саволларга жавоб беришди.

ЎзА

Д И Қ Қ А Т,  Т А Н Л О В !

Навоий вилоят суди томонидан вилоят, туманлараро, туман (шаҳар) судларидаги бўш иш ўрин (вакант лавозим)ларига кадрлар захирасини шакллантириш юзасидан олий юридик ва олий ахборот-коммуникация технологиялари маълумотига эга бўлган номзодлар бўйича танлов эълон қилади.

 

1. Навоий вилоят судининг катта консультанти (1 нафар 1 ставка), судья катта ёрдамчиси (1 нафар 0,75 ставка, 1 нафар 0,50 ставка)

2. Жиноят ишлари бўйича Хатирчи туман судининг судья ёрдамчиси

(1 нафар 1 ставка)

3. Жиноят ишлари бўйича Учқудуқ туман судининг судья ёрдамчиси

(1 нафар 1 ставка)

4. Жиноят ишлари бўйича Конимех туман судининг архивариуси

(1 нафар 1 ставка)

5. Фуқаролик ишлари бўйича Учқудуқ туман судида девонхона мудири

(1 нафар 1 ставка)

6. Жиноят ишлари бўйича Навбаҳор туман судининг девонхона мудири

(1 нафар 1 ставка)

7. Фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро судининг катта ёрдамчиси (1 нафар 0,5 ставка)

8. Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар судининг тизимни бошқариш ва хизмат кўрсатиш муҳандиси (1 ставка)

9. Жиноят ишлари бўйича Томди туман судининг тизимни бошқариш ва хизмат кўрсатиш муҳандиси (1 ставка)

Керакли ҳужжатлар:

1. Номзоднинг аризаси;

2.Номзоднинг маълумотномаси (объективка) ва яқин қариндошлари тўғрисида маълумотнома; (ҳам электрон юбориш зарур   nav.kadr@sud.uz)

3.Сўровнома;

4.Таржимаи ҳол;

5. Диплом ёки чет элда ўқиганлик тўғрисидаги дипломга эса, дипломни тан олинаганлиги ва нострификация қилинганлигини тасдиқловчи гувоҳнома;

6. Шахсни тасдиқлович ҳужжат (паспорт ёки идентификацияловчи

ID-карта гувоҳномаси) нусхаси;

7. Охирги иш жойи бўйича тасдиқланган қоғоз шаклидаги меҳнат дафтарчаси ёки электрон меҳнат дафтарчасидан кўчирма (бундан биринчи марта ишга кираётган шахслар мустасно);

8. Тавсифнома (Ишламаган бўлса ўқиш жойидан Тавсифнома);

9. 3,5х4,5 расм 4 дона;

10. Соғлиғи ҳақида тиббий маълумотнома;

11. Ҳарбий хизматга мажбурлар ёки чақирилувчилар учун тегишинча ҳарбий гувоҳнома ёки ҳарбий ҳисобда турганлик ҳақидаги гувоҳнома;

12. Жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами.

Бўш иш ўрин (вакант лавозим)лари бўйича кадрлар захирасига ариза ва унга тегишли ҳужжатларни тақдим этишнинг охирги муддати:

2023 йил 20 сентябрь, соат 18:00.

Сайёр суд

Барча давлатларда ҳуқуқбузарликка қарши курашиш муҳим масала ҳисобланади, ваҳоланки инсон тинчлиги ва хотиржамлиги фаровон ҳаёт кечириши учун замин яратади, барака ва ривожланиш ҳам айнан шу неъматлар ортидан келади.

Шу боис, ҳуқуқбузарликларни олдини олишда маҳалланинг ролини ошириш шарт, аксарият маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишлар айнан маҳалла фуқаролар йиғинларида сайёр судда кўрилмоқда. Бу орқали фуқароларни огоҳликка чақириш ҳамда содир этилган қилмиш учун жавобгарлик муқарралигини билдириш муҳим.

Навбатдаги сайёр суд мажлиси жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди томонидан “Азамат” маҳалла фуқаролар йиғинида ўтказилди. Унда, Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 41,52,183,131 моддаларида назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этган 18 нафар шахсга оид маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар кўриб чиқилди.

Иш кўриш жараёнида ўз қилмишига иқрор бўлиб пушаймонлик билдирган шахсларга енгиллик, яъни тузалишлари учун имкониятлар ҳам берилди хусусан, уларга огоҳлантириш, оилавий шароитидан келиб чиқиб, энг кам миқдорда жарима жазоси тайинланган бўлса, пушаймонлик билдирмаган ҳуқуқбузарларга эса қонунчиликда назарда тутилган жазолар тайинланди.

Албатта судларнинг вазифаси жазолашдан иборат эмас, балки ҳуқуқбузарликларни олдини олиш, фуқароларни Ўзбекистон Республикаси               Конституцияси ва қонунларига риоя этиш руҳида тарбиялашдан иборат.

Санджар Кушатов,

                             жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди судьяси 

СУД ҚАРОРИ ИЖРОСИ БИЛАН МУҲИМ

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 138-моддасида, суд ҳокимиятининг ҳужжатлари барча давлат органлари ва бошқа ташкилотлар, мансабдор шахслар ҳамда фуқаролар учун мажбурийлиги белгиланган.

Хусусан, Давлат ва унинг органлари, бошқа ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролик жамияти институтлари ҳамда фуқаролар Конституция ва қонунларга мувофиқ иш юритади.

Бугунги кунда мамлакатимизда суд-ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотларни  амалга  ошириш  давлат  сиёсатининг  устувор  йўналишларидан  бири бўлиб,  бу  барча  поғона  судларда  одил  судловни  амалга  ошириш, суд ишларини ташкилий жиҳатдан муносиб тарзда таъминлашга хизмат қилиши билан биргаликда суд томонидан қабул қилган қарорларни бажариш уларни ижросини таъминлашнинг мукаммал ва самарали механизмларини жорий қилиниши фуқароларимизни одил судловга бўлган ишончини ортишига ва суд ҳокимиятининг нуфузини янада юксалишига хизмат қилади.

Шунингдек, “Янги Ўзбекистон янги суд” тамойили доирасида аҳолини одил судловга эришиш имкониятларини янада кенгайтириш борасида
2022-2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясида суд ҳокимияти мустақиллигини таъминлаш, адолатли суд қарорлари қабул қилиниши орқали, халқимизнинг суд тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлаш қолаверса, суд ҳужжатларининг ижро этилишини таъминлашга қаратилган таъсирли механизимларини жорий этиш белгиланди.

Айтиш керакки, одил  судловни  амалга ошириш мақсадида фуқаролар ва ташкилотларнинг  ҳуқуқларини  қўриқлаш учун чиқарилган  қарорлари ижроси процесснинг якунловчи босқичи ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодекси (бундан буён матнда ИПК деб юритилади)га мувофиқ, суд ҳужжатлари қонуний кучга киргач ижрога қаратилади.

Суд томонидан берилган, ундирувчининг суд ҳужжатини мажбурий тартибда ижро эттириш ҳуқуқини тасдиқловчи ҳужжат ижро варақаси ҳисобланади, ушбу Кодекснинг 336-моддасига кўра, ижро варақаси суд ҳужжатини қабул қилган суд томонидан суд ҳужжати қонуний кучга кирганидан сўнг беш кун ичида ижро варақаси ундирувчига берилади ёки унинг илтимосномасига кўра давлат ижрочисига ижро этиш учун юборилади. Ижро варақаси электрон ҳужжат тарзида юборилиши ҳам мумкин.

Иқтисодий судлар томонидан жорий йилнинг 6 ойи давомида Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратура ҳузуридаги МИБнинг тегишли бўлимларига  
3 207 та 41 394 000 000 сўмлик ижро варақалар юборилган бўлиб, шундан давлат фойдасига 1 834 та 5 647 000 000 сўмлик давлат божи ундирилган, тадбиркорлар фойдасига эса 1702 та 287 418 000 сўмлик ижро варақаларининг ижроси амалда  таъминланган.

ИПКнинг 345-моддасига кўра, суд берган ижро варақаси асосида давлат ижрочиси томонидан қўзғатилган ижро ишини юритишни суд қонунда назарда тутилган ҳолларда, ундирувчининг, қарздорнинг, давлат ижрочисининг аризасига кўра тўхтатиб туриши ёки тугатиши мумкин.

Иқтисодий суд томонидан берилган ижро варақаси асосида қўзғатилган ижро ишини юритишни тўхтатиб туриш ва тугатиш ўша суд ёки давлат ижрочиси жойлашган ердаги суд томонидан амалга оширилади.

Амалдаги, “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунида, суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини мажбурий ижро этиш белгиланган бўлиб, ушбу Қонун суд ҳужжатлари, шунингдек қонунда белгиланган ваколатларини амалга ошираётганларида жисмоний ёки юридик шахслар зиммасига пул маблағлари ва бошқа мол-мулкни ўзга шахсларга бериш ёхуд улар фойдасига муайян ҳаракатларни амалга ошириш ёки бундай ҳаракатларни амалга оширишдан ўзини тийиш мажбуриятини юклаш ҳуқуқи берилган бошқа органларнинг (мансабдор шахсларнинг) ҳужжатлари мажбурий ижро этилаётганда юзага келадиган муносабатларни тартибга солиши белгиланган.

Хулоса ўрнида таъкидлаш жоизки, суд қарорлари ижроси ўз вақтида бажарилиши фуқароларнинг одил судловга бўлган ишончини ортишига ҳамда суд ҳокимиятининг нуфузини янада юксалишига хизмат қилади.

                                                                                          Хуршид Турсунов                                                                        Навоий вилоят суди судьяси                                                 

Қонун ҳужжатлари мазмуни тушунтирилди

Сўнгги йилларда аҳолини, айниқса хотин-қизлар ва болаларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатлари ишончли ҳимоя қилинишига алоҳида эътибор қаратилмоқда.

Жорий йилнинг 29 август куни Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси Д.Турдиев, ҳамда фуқаролик ишлари бўйича туман суди раиси А.Жумаев томонидан “Айтим” маҳалла фуқаролар йиғини аҳолиси билан ўтказилган учрашувда Ўзбекистон Республикасининг 2023 йил 15 мартдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига қўшимча ва ўзгартишлар киритиш тўғрисида”ги шунингдек, жорий йилнинг
11 апрелидаги Ўзбекистон Республикасининг “Хотин-қизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизими янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонунлари мазмун-моҳияти борасида сўз борди.

Шунингдек, мамлакатимизда хотин-қизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини тазйиқ ва зўравонликдан ишончли ҳимоя қилишнинг институционал ҳамда ҳуқуқий асосларини тубдан такомиллаштиришга, болалар орасида назоратсизликнинг ва улар томонидан ҳуқуқбузарликлар содир этилишининг олдини олишга кенг кўламли ишлар амалга оширилаётганлиги хусусида фикр юритилди.

Учрашув иштирокчиларига Республикада аёллар ва болалар учун яратилаётган ва қўлланилаётган имтиёзлар, янгиликлар борасида ҳам маълумот берилиб, йўлланган саволлар юзасидан тегишли ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.                                                                                                                                                                                                                Дилшод Турдиев, 
                                                                    Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси

Хатирчи туманида сайёр қабул ўтказилди

Аҳоли билан тўғридан-тўғри мулоқот тизимини янада такомиллаштириш, фуқаролар муаммолари билан ишлашни самарали ташкил этиш, ҳудудларда ечимини кутаётган масалаларни “маҳаллабай” ўрганган ҳолда жойида ва тезкорлик билан ҳал этиш мақсадида судьялар томонидан  сайёр қабуллар ташкил этиб келинмоқда.

Навбатдаги мулоқот Хатирчи тумани “Хўжақўрғон” МФЙда ўтказилди.

Қабул мобайнида Навоий вилоят суди судьяси Б.Шерматов ва Хатирчи туман судлари судьялари томонидан ҳудуд аҳолисининг мурожаатлари ўрганилди.

Мурожаатларнинг аксарияти алимент ундириш, суд томонидан тайинланган жазони енгилроғи билан алмаштириш ҳамда уй-жой низолари билан боғлиқ масалаларни ташкил этади.

8 нафар фуқаронинг аризаси тегишли тартибда ўрганиб чиқиш учун қабул қилинган бўлса, қолган мурожаатлар муаллифларига ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

Алқисса, давлат органларининг “Халқ билан мулоқот” қилиши тамойилини ҳаётга татбиқ этиш мақсадида ташкил этилаётган бу каби қабуллар аҳоли муаммоларини ўз вақтида ҳал этилишига хизмат қилиши билан аҳамиятлидир.

 

Бекзод Шерматов

Навоий вилоят суди судьяси

Фидойи меҳнати учун эътибор ва эътироф намунаси

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 7 декабрдаги “Судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш ҳамда суд тизимида коррупциянинг олдини олиш самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида” ПФ-6127 сонли Фармонига

 мувофиқ одил судловни амалга оширишда узоқ йиллар самарали меҳнат қилиб, ўзининг қатьиятлилиги ва адолати билан одамлар орасида ҳурматга сазовор бўлган фахрийларнинг меҳнатини эътироф этиш мақсадида, нафақага чиққан судьялар учун “Суд фахрийси” кўкрак нишони жорий этилган эди.

Ўзбекистон Республикаси мустақиллигининг 32 йиллиги муносабати билан Судьялар олий кенгаши томонидан ташкиллаштирилган тадбирда Қамбаров Эшмурза ва Кудратов Хамидулла Насимович “Суд фахрийси” кўкрак нишони ҳамда суд тизимида юксак обрў эътибор қозонган, судьялик бурчини бенуқсон, самарали ва ҳалол амалга оширган, жамиятда одил судловга бўлган ишончни мустаҳкамлаш ва ёш судья кадрларни етиштиришга ўзининг муносиб ҳиссасини қўшганлик учун Навоий вилоят суди раиси ўринбосари, фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси Касимов Ихтияр Уралович Судьялар олий кенгаши рамзи туширилган қўл соати билан тақдирланди.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан одил судловни амалга оширишдаги самарали фаолияти ҳамда хизмат бурчини намунали бажаргани, суд-ҳуқуқ тизимида амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларни амалиётга татбиқ этишдаги меҳнати ҳамда Мустақилликнинг ўттиз икки йиллиги муносабати билан Навоий вилоят суди судьяси Тошмуродов Лутфулла Сайдуллаевич, вилоят суди архив мудири Саттарова Элеанора Рамазановна “Фахрий ёрлиқ” билан мукофотлангани жамоамизнинг ҳар бир аъзоси қалбига чексиз ғурур бағишлади.

       Тақдирланганларни мазкур юксак эътироф билан самимий табриклаймиз!

 Навоий вилоят суди матбуот хизмати

Мулк ижараси билан боғлиқ ишларнинг ўзига хос хусусиятлари

Ҳозирги бозор муносабатлари шароитида мулк ижараси билан боғлиқ муносабатлар тобора ривожланиб, унинг кўлами янада кенгайиб бормоқда. Эндиликда ижара, ижрачи ва ижарага берувчи деган сўзлар ва тушунчалар жамиятда кенг қўлланилмоқда, чунки ижара ҳаётнинг ҳамма соҳаларига чуқур кириб бормоқда.

Мамлакатимизда ижара муносабатлари Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси, Ўзбекистон Республикаси Ер кодекси, Ўзбекистон Республикасининг “Ижара тўғрисида”ги қонуни шунингдек, бошқа қонун ва қонуности ҳужжатлари билан тартибга солинади.  

Ижара бу мулк эгасининг ишлаб чиқариш воситалари ва бошқа буюмларини муайян тўловлар эвазига вақтинча фойдаланиш учун бошқа бировга ўзаро келишувга мувофиқ топширишидир. Мулк эгаси (ижарага берувчи) ўз мулкини бошқа бировга (ижарачига) вақтинча эгалик қилиш ёки фойдаланиш учун беради.

Мулк ижараси – ҳақ эвазига мол-мулкни вақтинчалик эгалик қилиш ва фойдаланиш учун учун топшириш. Ушбу муносаббатда икки мустақил тараф – ижарага берувчи ва ижарага олувчи қатнашади. Улар ўртасида Мулк ижараси шартномаси тузилади. Мулк ижарасидан ижарага берувчи ҳам, ижарага олувчи ҳам манфаатдор бўлади. Ижарага берувчи муайян ҳақ олади. Ижарага олувчи ҳам ундан мақсадга мувофиқ равишда фойдаланиб, даромад олади. Ижарага берувчи ажарага олувчига мул-мулкни мол-мулкни шартнома шартлари ва мол-мулкнинг вазифасига мувофиқ ҳолда топшириши лозим.

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 535-моддасига асосан, мулк ижараси шартномаси бўйича ижарага берувчи ижарага олувчига ҳақ эвазига мол-мулкни вақтинча эгалик қилиш ва фойдаланиш ёки фойдаланиш учун топшириш мажбуриятини олади.

Ижара муносабатларида ижарага берувчи ижарага олинган мулкларнинг мулкдори бўлиб қолаверади. Ижарачи эса шартномада кўрсатилган муддат давомида мулкдорнинг баъзи ҳуқуқларини олади ва бунинг учун ижара ҳақини тўлайди. Шу билан бирга, ижарачи ижара фаолияти давомида ишлаб чиқариш воситларининг вақтинча эгаси, олинган маҳсулот ва даромадларнинг мустақил эгаси ҳисобланади яъни, ижарага олувчи ижарага олинган мол-мулкдан фойдаланиш натижасида оладиган маҳсулот, мева ва бошқа даромадлар унинг мулки ҳисобланади.

Мулк ижараси шартномасининг қуйидаги ҳуқуқий белгилари мавжуд биринчидан, мулк ижараси шартномаси тузилиш пайти ва мазмунига қараб консесуал характерни ифода этади. Чунки шартнома тарафлар ўртасида келишувга эришилган ва қонун талаб қилган шаклда расмийлаштирилган пайтдан бошлаб тузилган ҳисобланади, иккинчидан, мулк ижараси шартномаси ҳамма вақт ҳақ эвазига тузилади, учинчидан мулк ижараси шартномаси тарафлар ўртасида ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг ўзаро тақсимланишига қараб, икки томонлама шартномадир. Бунда ижарага берувчида ҳам ижарага олувчида ҳам ҳуқуқ ва мажбуриятлар мавжуд бўлади. Мулк ижараси шартномасида мулк ҳуқуқининг мулкни эгаллаш ва фойдаланиш ёки фақат мулкдан фойдаланиш элементларигина ижарага берувчидан ижарага олувчига ўтади. Мулкни тасарруф этиш ҳуқуқи ҳар доим мулкдор қўлида сақланиб қолади.

Мулк ижарасининг объекти, яъни предмети шартноманинг муҳим шартларидан бири ҳисобланади. Ер участкалари, ер ости бойликлари жойлашган участкалар ва бошқа алоҳида табиий объектлар, корхоналар ва бошқа мулкий комплекслар, бинолар, иншоотлар, ускуналар, транспорт воситалари ва фойдаланиш жараёнида ўзининг табиий хусусиятларини йўқотмайдиган бошқа ашёлар (истеъмол қилинмайдиган ашёлар) мулк ижарасига берилиши мумкин.

Қонунда мулк ижараси шартномасининг шаклига алоҳида аҳамият берилган. Агар мулк ижараси шартномаси бир йилдан ортиқ муддатга тузилиши мўлжалланган бўлса, тарафлардан биронтаси юридик шахс бўлган ҳолларда эса, муддатидан қатъи назар, ёзма шаклда тузилиши шарт. Кўчмас мулк ижараси шартномаси давлат рўйхатидан ўтказилиши лозим.

Ҳукумат қарори билан кўчмас мулк ижара ёки текин фойдаланиш шартномаларини давлат солиқ хизмати органларида ҳисобга қўйиш бўйича давлат хизматини кўрсатиш маъмурий регламенти тасдиқланган. Регламентга кўра, ижарага берувчи кўчмас мулк шартномасини тузилганидан 3 кундан кечиктирмай солиқ органида ҳисобга қўйиши шарт. Шартномани ҳисобга қўйганлик учун тўлов ундирилмайди. Кўчмас мулк бирламчи ижарага олган шахс томонидан иккиламчи ижарага берилиши мумкин. Иккиламчи ижаралар ҳам солиқ органларида ҳисобга қўйилиши керак. Шартномани ҳисобга қўйиш Давлат солиқ қўмитасининг ахборот тизими орқали фақат электрон шаклда амалга оширилади. Ижарага берувчи томонидан тизим орқали юборилган шартнома ижараг олувчи томонидан 5 кунда тасдиқланмаса шартнома солиқ органларида ҳисобга олинмайди. Шартнома ҳисобга қўйилганда, ҚР-кодли гувоҳнома берилади. Шартнома тарафлар келишувига биноан ёки бошқа тартибда муддатидан олдин бекор қилинса ёки ҳақиқий эмас деб топилса, ижарага берувчи томонидан онлийн ҳисобдан чиқарилади.

Уй-жойни ижарага бериш шартномаси ҳақида Ўзбекистон Республикаси фуқаролик кодексида қоидалар келтирилган бўлиб, унга кўра, уй-жойни ижарага бериш шартномаси ҳам ёзма шаклда тузилади. Фуқаролар ўртасида тузилган уй-жойни ижарага бериш шартномаси нотариал тасдиқланган бўлиши керак.

Ижарага берувчи ижарага олувчига доимий яшаш учун яроқли бўш уй-жойни бериши лозим.

Ижарага берувчи ижарага берилган турар жой жойлашган уйдан тегишли даражада фойдаланишни амалга ошириши, ижарага олувчига ҳақ эвазига зарур коммунал хизмат кўрсатиши ёки хизмат кўрсатилишини таъминлаши кўп квартирали уйнинг умумий фойдаланиладиган мол-мулки ва турар жой биносида жойлашган коммунал хизмат кўрсатиш қурилмалари таъмирланишини таъминлаши лозим.

Уй-жойни ижарага олиш шартномасига биноан фақатгиа фуқаро ижарага олувчи бўлиши мумкин.

Уй-жой юридик шахсларга ижара шартномаси ёки бошқа шартнома асосида эгалик қилиш ёки фойдаланиш учун топширилиши мумкин. Юридик шахс уй-жойдан фақатгина фуқароларнинг яшаши учун фойдаланиши мумкин.

Шартномада уй-жойда ижарага олувчи билан бирга доимий яшайдиган фуқаролар кўрсатилиши лозим. Ижарага олувчи билан бирга доимий яшайдиган фуқаролар уй-жойдан фойдаланиш бўйича у билан тенг ҳуқуқларга эга. Ижарага олувчи билан бундай шахслар ўртасидаги муносабатлар қонунда белгиланган.

Мулк ижараси шартномаси тарафлар келишуви билан белгиланадиган муайян муддатга тузилади. Агар мулк ижарасининг муддати шартномада белгиланмаган бўлса, шартнома номуайян муддатга тузилган ҳисобланади. Бунда тарафлардан ҳар бири бошқа тарафни бир ой олдин, кўчмас мулк ижарасида эса уч ой олдин ёзма равишда огоҳлантириб, истаган пайтда шартномадан воз кечиши мумкин.

Ижара муносабатларида тарафларнинг жавобгарлиги қонун ёки шартнома билан белгиланади. Ўзбекистон Республикаси “Ижара тўғрисида”ги қонунининг 32-моддасига асосан, ижара муносабатлари субъектлари шартнома тузиш тартиби ва шартларини бузишда, шартнома мажбуриятларини бажармасликда, шартномани бир томонлама ўзгартиришда ёки бекор қилишда, шартномани ўзгартириш ва тўхтатиш тартиби ҳамда шартларини бузишда айбдор бўлган юридик ва жисмоний шахслар, давлат идораларининг мансабдор шахслари қонунчиликда белгиланган жавобгарликка тортиладилар.

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси 541-моддасининг
3-4-қисмларида ижарага олувчига ижара мол-мулкини тўлиқ ва ўз вақтида топширмаганлик учун ижарага берувчининг жавобгарлиги белгиланган. Унга кўра,

-агарда шартномада бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, мол-мулк барча мансуб ашёлари ва унга алоқадор ҳужжатлар (техник паспорт, сифат сертификати ва ҳоказолар) билан бирга ижарага топширилади. Агарда бундай мансуб ашёлар ва ҳужжатлар топширилган бўлмаса ва уларсиз ижарага олувчи мол-мулкдан унинг ўз вазифаси бўйича фойдалана олмаса ёхуд шартнома тузиш пайтида мўлжаллашга ҳақли бўлган анча нарсасидан маҳрум бўлса, у ижарага берувчидан бундай мансуб ашёлар ва ҳужжатларни топширишни ёхуд шартномани бекор қилишни, шунингдек зарарни қоплашни талаб қилишга ҳақли;

– агар ижарага берувчи ижарага олувчига ижарага берилган мол-мулкни шартномада кўрсатилган муддатда, башарти шартномада бундай муддат кўрсатилган бўлмаса, оқилона муддатда топширмаган бўлса, ижарага олувчи ушбу Кодекснинг 331-моддасига мувофиқ бу мол-мулкни ундан талаб қилиб олиш ва ижронинг кечикканлиги туфайли етказилган зарарни қоплашни талаб қилиш ёки шартномани бекор қилиш ва унинг бажарилмаганлиги сабабли етказилган зарарни қоплашни талаб қилиш ҳуқуқига эга.

Бекзод Джумаев

Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси

“Жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш ва жазони енгилроғи билан алмаштириш тартиби” хусусида семинар ўтказилди

Судлар томонидан амалиётни бирхиллаштириш, келгусида моддий ва процессуал Қонун нормаларини қўллашда хато ва камчиликларга йўл қўймаслик чораларини кўриш мақсадида ўтказилган навбатдаги семинар “Жазони ўташдан муддатидан илгари озод қилиш ва жазони енгилроғи билан алмаштириш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми қарори мазмун-моҳиятига бағишланди.

Унда Навоий вилоят, туман (шаҳар) суди судьялари, туман (шаҳар) пробация гуруҳи ва ЖИЭК ходимлари иштирок этди.

Жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш (ЖК 73, 89-моддалари) ва жазони енгилроқ жазо тури билан алмаштиришга оид (ЖК 74, 90-моддалари) масалани судлар ҳар бир маҳкумга алоҳида ёндашувни таъминлаган ҳолда ҳал этилиши, шунингдек фақат суд томонидан тайинланган жазонинг қонунда назарда тутилган қисмини ўташ пайтида (ҳукм қонуний кучга киргунга қадар ушлаб турилган, қамоқда, уй қамоғида сақланган вақтни ҳисобга олган ҳолда) ўрнатилган тартиб-қоида талабларини бажарган ва меҳнатга ҳалол муносабатда бўлган маҳкумларга нисбатан қўлланилиши мумкинлиги таъкидланди.

Бундан ташқари Пленум қарорида судлар томонидан маҳкумларни жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш ёки жазони енгилроғи билан алмаштиришни асоссиз равишда рад этишга, балки асоссиз равишда жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш ёки жазони енгилроғи билан алмаштиришга ҳам йўл қўйилмаслиги, қонунда назарда тутилмаган асослар, жумладан, олдинги жиноятлари учун судланганлик ҳолати мавжудлиги, тайинланган жазо енгиллиги, маҳкум айбига иқрор эмаслиги, муайян жазони ижро этиш муассасасида қисқа вақт мобайнида бўлганлиги ва ҳ.к. бўйича жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш ёки жазони енгилроғи билан алмаштиришни рад этишга ҳақли эмаслиги белгилангани хусусида тушунтиришлар берилди.

Шунингдек, содир этилган жиноят хусусияти ва ижтимоий хавфлилик даражаси (унинг оғирлиги ва оқибатлари) ҳам илтимоснома ёки тақдимномани рад этиш учун асос бўлмаслиги, чунки бу ҳолатлар жазо тайинланган вақтда инобатга олинган бўлиб, бундан ташқари, ЖК 73, 74, 89 ва 90-моддаларида назарда тутилган муддатлар белгиланиши мезони ҳисобланаши ўқтирилди.

Маҳкумда жазони ижро этиш даврида қўлланилган таъсир чораларининг мавжудлиги, ўз-ўзидан, унинг тайинланган жазони ўташни давом эттириши зарурлигидан далолат бермайди. Мазкур масалани ҳал этишда, ҳар доим, нафақат бевосита илтимоснома киритилиши арафасида, балки жазони ўташнинг бутун даврида маҳкум томонидан йўл қўйилган ҳар бир тартиб-бузарликнинг муайян ҳолатлари, оғирлиги ва хусусияти, таъсир чоралари олиб ташланиши ёки тугалланишига оид маълумотлар, охирги таъсир чораси қўлланилганидан сўнг ўтган вақт, маҳкумнинг кейинги хулқ-атвори ва уни тавсифловчи бошқа маълумотлар инобатга олиниши лозим.

Хусусан, семинар иштирокчиларига жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш ёки жазони енгилроғи билан алмаштиришга оид масалани ҳал этишда суд жазонинг ўталмаган қисмини ЖК 72-моддаси тартибида шартлига алмаштиришга ҳақли эмаслиги, бунда суд, фақат, илтимосномани қаноатлантириши ёки рад этиши мумкинлиги, агар жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилиш ёки жазони енгилроғи билан алмаштиришга оид илтимоснома судга келиб тушгандан сўнг маҳкумни жазодан озод қилишни ёки унга нисбатан тайинланган жазони қисқартиришни (камайтиришни) назарда тутувчи амнистия акти эълон қилинса, суд муҳокамаси бошланганидан қатъий назар, суд илтимосномани кўрмасдан қолдириши ва бу ҳақда жазони ижро этувчи органга хабариши лозимлиги борасида баён қилинди.

Семинар якунида иштирокчилар амалиётда учраётган масалалар юзасидан саволлар, фикр-мулоҳазалар билан фаол иштирок этди.

 

Абдумўмин Рахимов

Навоий вилоят суди судьяси

 

 

 

Skip to content