Қидирув:

МАЪМУРИЙ СУДЛАРГА МУРОЖААТ ҚИЛИШДА ФУҚАРОЛАРУЧУН ЯРАТИЛГАН ҚУЛАЙ ШАРОИТЛАР

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 55-моддасида ҳар кимга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органларининг ҳамда бошқа ташкилотларнинг, улар мансабдор шахсларининг қонунга хилоф қарорлари, ҳаракатлари ва ҳаракатсизлиги устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафолатланган.

Маъмурий судларнинг вазифаси маъмурий органлар билан муносабатларда қонун устуворлигини таъминлаш билан бирга фуқаролар ва юридик шахсларнинг бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш ҳисобланади.

“2022–2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси”да мамлакатимизда адолат ва қонун устуворлиги тамойилларини тараққиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантиришнинг асосий мақсадларидан бири сифатида маъмурий судларда мансабдор шахсларнинг қарорлари устидан берилган шикоятларни кўриб чиқиш тизимини такомиллаштириш орқали суд назоратини қўллаш соҳасини кенгайтириш назарда тутилган.

Инсон манфаатларига қаратилган ислоҳотларнинг давоми сифатида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 11 сентябрдаги ПФ-158-сонли Фармони билан “Ўзбекистон — 2030” стратегияси тасдиқланди. Мазкур стратегияда 5 та устивор йўналиш ва 100 та мақсад белгиланган бўлиб, 4-устивор йўналиш “Қонун устуворлигини таъминлаш, халқ хизматидаги давлат бошқарувини ташкил этиш” деб номланди.

Ўз навбатида, мазкур устивор йўналишнинг 4.2-бўлими, “Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимидаги ислоҳотлар” деб номланиб, ундаги асосий мақсадлардан бири сифатида Давлат органлари ва мансабдор шахсларнинг фаолияти устидан самарали суд назоратини ўрнатиш ҳамда маъмурий адлия тизимини янада ривожлантириш эканлиги белгиланди. 2030 йилгача маъмурий судларга бевосита мурожаат қилишга тўсқинлик қилаётган омилларни тўлиқ бартараф этиш, ушбу мақсадга эришишнинг самарадорлик кўрсаткичи сифатида белгиланди.

Шу муносабат билан, Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 16 январдаги ЎРҚ-897-сонли Қонунига асосан “Давлат божи тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонуни 10-моддасининг биринчи қисми 11-банд билан тўлдирилди. Унга кўра, жисмоний шахслар — ўз ҳуқуқларини ва қонуний манфаатларини бузаётган маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг, республика ижро этувчи ҳокимият органларининг, маъмурий-ҳуқуқий фаолиятни амалга оширишга ваколатли бўлган бошқа органларнинг, фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг, улар мансабдор шахсларининг қарорлари, ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан маъмурий судга мурожаат қилганда, давлат божини тўлашдан озод қилинди.

Бу билан фуқароларнинг маъмурий судларга мурожаат қилишларига қулайлик яратилиб, уларнинг судга мурожаат қилишларига тўсқинлик қилаётган омил бартараф этилди.

Акмал Муродов,

Навоий вилоят маъмурий судининг раиси.

Ҳуқубузарликлар содир этилган жойнинг ўзида муҳокама қилинди

Жиноят ишлари бўйича Учқудуқ туман суди томондан касб-хунар мактабида сайёр суд мажлиси ўтказилди, унда 20 га яқин маъмурий ҳуқуқбузарлик ишлари кўриб чиқилиб, ҳуқуқбузарлик содир этган шахсларга тегишли жазолар яъни жарима ва маъмурий қамоқ билан боғлиқ жазолар тайинланди.

Шунингдек, сайёр судда бир қатор муаммоли ҳолатлар бутун жамоатчилик ўртасида муҳокама қилиниб, ҳуқуқбузарликларнинг келиб чиқиш сабаблари ва уларни олдини олиш чоралари ҳақид, келгусида шахсларнинг ушбу хатти-ҳаракатлари учун тегишлича жавобгарлик масаласи кўриб чиқилиши тўғрисида тўхталиб ўтилди.

Бу каби сайёр суд мажлисларини жамоатчилик орасида ўтказилишидан мақсад, қонун устуворлиги ва қилмиш учун жавобгарлик муқаррарлигини кўрсатган ҳолда келгусида жиноят ва ҳуқуқбузарликлар содир этилишини олдини олиш чоралари кўрилишидан иборат.

 

Курбонов Акмал,

Жиноят ишлари бўйича Учқудуқ туман суди раиси.

Учқудуқда тадбиркорларнинг мурожаатлари тингланди

Сир эмаски сўнги йилларда тадбиркорлик субъектларини давлат томонидан қўллаб-қувватлашга устувор аҳамият берилмоқда. Хусусан, тадбиркорларнинг муаммо ва таклифларини бевосита ўрганиш, тадбиркорликни келгусида ривожлантиришнинг асосий йўналишларини белгилаб олиш бўйича ҳар йили очиқ мулоқотлар ташкил этилмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024 йил 30 майдаги “Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан очиқ мулоқотини ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-200-сонли қарори ижросини таъминлаш мақсадида 2024 йил 11 июль куни Учқудуқ туман судлари, туман ҳокимлиги, туман адлия бўлими ҳамда Савдо-саноат палатаси Навоий вилоят бошқармасининг Учқудуқ туман вакили ҳамкорлигида тумандаги Нуронийлар масканида туманда фаолият кўрсатиб келаётган тадбиркорлик субъектлари билан сайёр учрашув ўтказилди.

Мазкур учрашувда 15 нафар тадбиркорлар иштирок этиб, шундан 8 нафар тадбиркорнинг фаолияти давомида юзага келаётган муаммолари ва мурожаатлари тингланди.

Жумладан, қабул жараёнида иштирок этган ЯТТ Тўраева Муниранинг, кичик тадбиркор О.Маманованинг, “Бексултон Феруз” МЧЖ рахбари Б.Рашидовнинг ва “Чарос Жасмина Ширин кулчалари” ОК рахбари А.Қурбоновларнинг электр энергия ва газ тармоқларига уланиш бўйича қилган мурожаатларига батафсил тушунтиришлар берилди ҳамда ушбу мурожаатларни қонунда белгиланган тартибда ҳал қилиш бўйича тумандаги электр ва газ таъминоти корхоналари рахбарларига тегишли кўрсатмалар берилди.

Шунингдек, сайёр учрашувда қатнашган “Учқудуқ деҳқон бозори” МЧЖ рахбари О.Мухаммедов, бозор ҳудудида фаолият кўрсатиб келаётган тадбиркорлик субъектлари томонидан инфратузилма йиғимлари ўз вақтида тўланмасдан келинаётганлиги сабабли улар бўйича судга даъво аризаси киритиш масаласида мурожаат қилди ва МЧЖ рахбарига тегишли шартнома ва бошқа асослантирувчи ҳужжатларни илова қилган ҳолда судга мурожаат қилишнинг процессуал тартиблари тушунтирилди.

Шу билан бирга, қабулда иштирок этган “Шаҳзодбек Платинум Плюс” МЧЖ рахбари судга даъво аризаси киритиш масаласи бўйича мурожаат қилиб, унга кўра тумандаги Мактабгача ва мактаб таълими бўлими шартнома асосида сотиб олган маҳсулотлар учун пул маблағларини 2023 йилдан буён кўчириб бермаётганлигини маълум қилди ва МЧЖ рахбарига судга мурожаат қилишнинг процессуал тартиблари тушунтирилди.

Бундан ташқари, туман судида ҳам фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларини ҳар куни қабул қилиш йўлга қўйилган бўлиб, қабулга келган барча мурожаатчиларга тегишли тушунтиришлар бериб келинмоқда.

 

Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси.

Навоий вилоят судида оммавий ахборот воситалари вакиллари ва кенг жамоатчилик учун матбуот анжумани ҳамда очиқ эшиклар куни ўтказилди

Мутбуот анжуманида Навоий вилоят судлари ҳамда вилоят маъмурий судлари томонидан одил судловни амалга ошириш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш борасида 2024 йил 1-ярми давомида амалга оширилган ишлар сарҳисоби ҳамда келгусидаги режалар юзасидан оммавий ахборот воситалари вакилларига ахборот берилди.

Шунингдек, анжуманда бугунги кунда суд саҳасида оммавий ахброрт воситаларининг ўрни муҳимлиги ва келгусида ҳам судлар фаолияти аммавий ахборот воситалари олдида очиқ бўлиши таъкидланди.

Йиғилиш якунидан иштрокчилар ўзларини қилиқтирган саволлар билан суд раисларига мурожаат қилишди.

 

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

Очиқ мулоқотлар тадбиркорларга янада шижоат бағишлайди

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 30 майдаги “Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан очиқ мулоқотини ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-200-сонли қарори ижросини таъминлаш мақсадда Навоий вилоят маъмурий суди раиси А.Муродов ва Навоий вилоят суди раиси ўринбосари Т.Абдраманов, Зарафшон шаҳар ҳокимлиги билан ҳамкорликда 2024 йил 9 июл куни Зарафшон шаҳрида фаолият юритаётган тадбиркорлик субектлари иштирокида сайёр учрашув ўтказилди.

Мазкур учрашувда Зарафшон шаҳридаги 50 дан ортиқ тадбиркор иштирок этди. Сайёр учрашув давомида 11 нафар тадбиркорларнинг ўз фаолияти давомида учраётган муаммо ҳамда таклифлари эшитилди.

Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 14 майдаги 283-сонли Қарори билан тасдиқланган “Ташқи савдо операциялари амалга оширилиши мониторингини олиб бориш ва назорат қилиш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 28-банди талабига кўра, молиявий жарима қўллаш тўғрисидаги суд ҳужжати қонуний кучга киргандан сўнг 90 календар кун ичида аризада кўрсатилган ташқи савдо контрактлари бўйича тўлиқ миқдорда активлар репатриасия қилиниши таъминланган тақдирда — иш юритиш тугатилиши ва мажбурий ундириш бўйича кўрилган барча чоралар бекор қилиниши назарда тутилганлиги, бироқ, бандда белгиланган 90 кунлик муддат жуда ҳам қисқа бўлиб, мазкур муддат ичида чет элдаги қарздорликларни суд орқали ундириш имкони мавжуд эмаслиги сабабли тадбиркорлар иқтисодий ночор ҳолатга тушиб қолаётганлиги билан боғлиқ муаммолар мавжудлиги билдириб ўтилиб, мазкур ҳолатларни бартараф этиш юзасидан қонунчиликка тегишли таклифлар билдириш лозимлигини баён этишди.

Жойларда тадбиркорлик субектлари билан учрашувлар тизимли давом эттирилиб, учрашувлар давомида билдирилган таклифлар ҳамда фикр-мулоҳазалар таҳлилий ўрганиб борилиши таъминланади.

 

Темур Абдраманов,

Вилоят суди раиси ўринбосари.

 

Шерзод Ғофуров.

 

Заафшон туманлараро иқтисодий суди раиси.

Тадбиркорларнинг муаммоларини ўрганиш мақсадида суд раислари Зарафшон шаҳридаги кичик саноат зонасида бўлишди

Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 30-майдаги  “Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан очиқ мулоқотини ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-200-сонли қарори ижросини таъминлаш юзасидан тадбиркорлик субектлари билан учрашувлар ўтказиш гарафиги тасдиқланган.

Айни шу мақсадда, Навоий вилоят маъмурий суди раиси А.Муродов, Навоий вилоят суди раиси ўринбосари Т.Абдраманов, шаҳар ҳокими биринчи ўринбосари билан ҳамкорликда табдиркорларнинг фаолиятида юзага келаётган муаммоларни жойига чиқиб ўрганиш мақсадида Зарафшон шаҳар кичик ва ёшлар саноат зонасида бўлишди.

Мазкур саноат зонасида фаолият юритаётган тадбиркорларнинг фаолияти билан яқиндан танишиш жараёнида уларнинг муаммолари, хусусан айни бир ер майдони учун ҳам тадбиркорга, ҳам дирексияга солиқ ҳисобланаётганлиги, мазкур ҳолатни олдини олиш юзасидан тегишли қонунчиликка ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги мурожаатлари тингланиб, бу борада ваколатли идораларга таклифлар киритилиши маълум қилинди.

 

Темур Абдраманов,

Вилоят суди раиси ўринбосари.

 

Шерзод Ғофуров.

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси.

Суд раислари “Навоий” эркин иқтисодий зонасидаги йирик тадбиркорлик субъектлари билан учрашди

Мамлакатимизда бизнесни ривожлантириш ва унинг ҳуқуқий ҳимоясини таъминлаш – амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларнинг энг асосий йўналиши ҳисобланади. Зеро, тадбиркорлик ривожи – юртимиз ва иқтисодиётимиз тараққиёти гаровидир.

Шу боис ҳам Президентимиз томонидан ҳар йили тадбиркорлик субъектлари билан очиқ мулоқот ўтказиб келинмоқда.

Шу йилги тадбиркорлар билан очиқ мулоқотга тайёргарлик ўзгаза рухда ташкил этилмоқда.

Хусусан, «Ўзбекистон Республикаси Президентининг тадбиркорлар билан очиқ мулоқотини ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 2024 йил 30 майда ПҚ-200-сон Қарори қабул қилинди.

Шунингдек, очиқ мулоқотга тайёргарлик ишлари бўйича тузилган ишчи гуруҳлар ҳамда барча давлат бошқарув органлари тадбиркорлик субъектлари билан жойларда ҳамда тадбиркорларнинг ҳудудларига борилган ҳолда ўтказилмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг мазкур қарорининг ижросини таъминлаш юзасидан Навоий вилоят маъмурий суди раиси ҳамда вилоят суди раисининг ўринбосари, иқтисодий ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси томонидан “Навоий” эркин иқтисодий зонасидаги йирик тадбиркорлик субъектлари билан учрашув ўтказилиб уларнинг муаммо ва таклифлари тингланди.

Хусусан, суд раислари ҳудуддаги “Benkam” МЧЖ ҚК рахбарият билан биргаликда корхонаниниг ишлаб чиқариш фаоияти билан яқиндан танишиб, уларнинг солиқ, божхонага оид муаамо ва таклифлари ўрганилди.

Шунингдек, суд раислари томонидан тадбиркорлик субъектларига суд-ҳуқуқ соҳасида юзага келиши мумкин бўлган масалалар юзасидан ҳуқуқий тушунтиришлар берилиб, келгусида келиб чиқиши мумкин бўлган низоларни ҳал этиш чоралари кўрилди.

 

Тимур Абдраманов,

Вилоят суди раиси ўринбосари.

 

Хамидулло Саъдуллаев,

Кармана туманлараро иқтисодий суди раиси.

Мажбурият бажарилиши мажбурий(ми)?

Ҳар бир тадбиркор ўз тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш жараёнида бошқа тадбиркорлик фаолияти субъектлари билан фуқаролик-ҳуқуқий муносабатга киришиб, муайян ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга бўлишади. Қувонч билан эътироф этиш лозимки, мазкур муносабатлардаги аксарият мажбуриятлар тарафлар томонидан инсофли равишда тўлиқ ва сифатли адо этилади.

Аммо, мажбуриятларнинг ҳаммаси ҳам шу тарзда бажариладими?

Афсуски, айрим ҳолатларда олинган мажбурият ижро этувчи томонидан бажарилмасдан эътиборсиз қолдирилади. Натижада бу тарафларнинг ўзаро муносабатига ўзининг салбий таъсирини кўрсатиб, энг нозик жиҳат ҳисобланган ўзаро ишончнинг йўқолишига ҳамда тарафлар ўртасида низо пайдо бўлишига олиб келади.

Таъкидлаш ўринлики, Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодексига кўра, тадбиркорлик фаолияти субъектлари ўртасида фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар иқтисодий судлар томонидан кўриб чиқилади.

Эътиборингизни суд амалиётида кўрилган бир низога қаратмоқчиман.

Хусусан, «Н.Л» хусусий корхонаси (бундан буён матнда даъвогар деб юритилади) судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, «О.Ш» масъулияти чекланган жамияти (бундан буён матнда жавобгар деб юритилади)дан 66.827.000 сўм асосий қарз, 33.413.500 сўм пеня, жами 100.240.500 сўм ундиришни сўраган.

Ишдаги ҳужжатлардан кўринишича, тарафлар ўртасида 2021 йил 14 январда 8-сонли ҳамда 2021 йил 12 апрелда 73-сонли темир бетон маҳсулотларини етказиб бериш бўйича шартномалар тузилган.

Даъвогар томонидан шартномавий мажбуриятларини бажариш мақсадида тегишли ҳисоб-фактуралар билан темирбетон маҳсулотлари жавобгарга етказиб берилиб, шартномавий мажбуриятлар даъвогар томонидан лозим даражада бажарилган бўлсада, шартномада белгиланган мажбуриятлар жавобгар томонидан қисман бажарилиб, қабул қилиб олинган маҳсулотлар учун 152.600.000 сўм тўлов амалга оширилиб, 66.827.000 сўмлик қарздорлик тўланмасдан қолинган.

Ваҳоланки, шартноманинг 4.4-бандига кўра, олдиндан тўлов шартнома қийматининг 15 фоизини ташкил этиши, қолган тўлов маҳсулот қабул қилиб олинган кундан 5 банк кунида амалга оширилишига келишилган.

Қарздорлик суммасини тўлаб бериш юзасидан даъвогарнинг талабномалари жавобгар томонидан эътиборсиз қолдирилган.

Натижада даъвогар томонидан жавобгарга нисбатан қарздорлик суммасини ундириш тўғрисида даъво аризаси билан судга мурожаат қилинган.

Суднинг ҳал қилув қарори билан жавобгардан даъвогар фойдасига мавжуд қарздорлик суммалари ундириб берилиб, даъвогар тадбиркорнинг манфаати суд йўли билан ишончли ҳимоя қилинди.

Жавобгар шартномавий мажбуриятини бажармаганлиги натижасида даъвогар фойдасига асосий қарздан ташқари, тўлов кечиктирилган кунлар учун ҳисобланган пеня ҳамда ишни судда кўриш билан боғлиқ суд харажатларини ҳам тўлашга мажбур бўлди.

Энг асосийси эса, тарафлар ўртасидаги доимий ҳамкорликка путур етди, ўзаро ишонч йўқолди.

Зеро, Фуқаролик кодексининг 9-моддасида, фуқаролик ҳуқуқларини амалга ошириш бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузмаслиги шартлиги, фуқаролик ҳуқуқий муносабатлари иштирокчиларининг ҳалол, оқилона ва адолат билан ҳаракат қилиши, фуқаролар ва юридик шахслар ўз ҳуқуқларини амалга оширишда жамиятнинг маънавий тамойиллари ва ахлоқий нормаларини ҳурмат қилишлари, тадбиркорлар эса — иш одоби қоидаларига ҳам риоя этишлари кераклиги назарда тутилган.

Хулоса ўрнида таъкидлаш лозимки, қонун талаблари асосида тузилган шартнома бўйича олинган мажбурият бажарилиши шарт. Мажбуриятнинг ўз вақтида, тўлиқ ва сифатли равишда бажарилиши ўзаро ишончнинг мустаҳкамланишида, ҳамкорликнинг узоқ вақт давом этишида ҳамда бу орқали ўз тадбиркорлик фаолиятининг ривожланиши ва кенгайишида муҳим омилдир.

 

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси.

Кармана туманида судлар тадбиркорлар билан учрашув ўтказди

Барчамизга маълум Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раёсатининг 2019 йил 19 июлдаги “Жиноят ишлари бўйича республика судларининг 2019 йилнинг биринчи ярмида одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолияти якунлари ҳамда келгусидаги вазифалари тўғрисида” ги РС-44-19-сонли қарорининг 14-бандида барча судларда ҳар ҳафтанинг жума куни “Тадбиркорлар куни”, ҳар ҳафтанинг шанба куни эса, “Очиқ эшиклар куни” деб белгиланган.

Жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди томонидан ташкил этилган бу галги учрашувда ҳам юртимизда тадбиркорлар учун яратиб берилаётган имкониятлар ва шарт-шароитлар юзасидан сўз юритилиб, уларнинг ҳуқуқий соҳага доир муаммолари ўрганилди.

Йиғилишда иштирок этган тадбиркорлар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олишди ва учрашув учун ўз миннатдорчиликларини билдиришди.

Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикаси давлат божхон қўмитаси Навоий вилояти бўйича бошқармаси билан ҳамкорликда мамлакатимизнинг ҳар бир туман ва шаҳрида аҳолининг моддий шароитларини тубдан яхшилаш, турмуш тарзи сифати ва даражасида сезиларли ижобий ўзгаришлар амалга оширилиши, тадбиркорлик суб’ектларини қуллаб-қувватлашга қаратилган бир қанча дастурлар амалга оширилмоқда.

Мазкур дастурларни ижросини та’минлаш мақсадида Кармана туман адлия бўлими, Жиноят ишлари буйича Кармана туман суди раиси, давлат солиқ инспексияси раҳбари, давлат хизматлари маркази ва Бош вазирнинг тадбиркорлар мурожаатларини кўриб чиқиш қабулхонаси Кармана туман раҳбари билан ҳамкорликда тумандаги Маликробот маҳалласида жойлашган Навоий халқаро аеропорти биносида тадбиркорларнинг муаммоларини аниқлаш ва уларнинг қонуний ҳал этилишини та’минлаш юзасидан сайёр қабул ўтказилди.

Тадбирда бугунги кунда тадбиркорларга яратиб берилаётган имкониятлар, шарт-шароитлар ҳамда қабул қилинаётган қонун ҳужжатлари мазмун-моҳияти тушунтирилди ҳамда тадбиркорларнинг қийнаб келаётган масалаларга жойида тушунтиришлар берилди.

 

Жаҳонгир Каримов,

Жиноят ишлари бўйича Кармана туман суди раиси. 

Қарздор корхона фаолияти тикланди

Сўнгги йилларда юртимизда тадбиркорликни ривожлантириш ва рақобатни ошириш бўйича кенг кўламли, ўта муҳим чора-тадбирлар ва ислоҳотлар амалга оширилмоқдаки, бунинг натижасида юртимиз иқтисодиёти янада мустаҳкамланиб, аҳоли даромади ошиб бормоқда.

Албатта, замонавий дунёда мамлакатнинг иқтисодий салоҳиятини мустаҳкамлаш ва барқарорлигини таъминлашда тадбиркорликнинг ривожланганлиги ўта муҳимдир.

Тадбиркорлик таваккалчиликка асосланган фаолият тури бўлганлиги сабабли ҳам бизнес режалар ва мақсадларни кўзланган муддат ва миқдорларда амалга ошириш имкони бўлавермайди. Бу ҳолат, албатта, шартнома тарафларининг ўз мажбуриятларини ўз вақтида тўлиқ бажариб бориши, чет мамлакатлардаги иқтисодий вазиятларнинг жиддий ўзгариши, турли кўринишдаги форс-мажор ҳолатлар ва бошқа шу каби омилларга боғлиқдир.

Бунинг натижасида эса тадбиркорлик субъектлари турли хилдаги қийинчиликларга, тўловга қобилиятсизликка дуч келиб, иқтисодий ночорлик ҳолатига тушиб қолиши мумкин.

“Тўловга қобилиятсизлик тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни (бундан буён матнда Қонун деб юритилади) айнан шундай аҳволга тушиб қолган корхоналарга ўз фаолиятини қайта ташкил этиш ва тўлов қобилиятини тиклашга имкон бериш орқали иқтисодиётга ижобий таъсир ўтказмоқда.

Хусусан, кредитор Навоий вилоят Давлат солиқ бошқармаси иқтисодий судга ариза билан мурожаат қилиб, қарздор “Поток траде Азия” масъулияти чекланган жамиятини соддалаштирилган таомил бўйича тўловга қобилиятсиз деб топишни сўраган.

Суднинг 2023 йил 6 январдаги ҳал қилув қарори билан қарздор корхона тўловга қобилиятсиз деб топилган ва тугатишга доир иш юритиш бошланган.

Тугатиш ишлари жараёнида қарздор корхонанинг молия-хўжалик фаолияти доимий равишда таҳлил қилиб борилиб, ўз фаолиятини қайта тиклаш учун зарур чора-тадбирлар амалга оширилган.

Бунинг натижасида қарздор бюджет ва бюджетдан ташқари жамғармалардан 37.707.437 сўмлик, давлат божидан 900.000 сўмлик, почта харажатидан 24.000 сўмлик кредиторлик қарзини тўлаб бериб, ўз тадбиркорлик фаолиятини давом эттириш истагини билдирганлиги, қарздорнинг тўлов қобилияти тикланганлиги сабабли суд томонидан тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги иш юритишни тамомлаш ва қарздор фаолиятини тиклаш лозим деб топилган.

Зеро, Қонуннинг қабул қилиниши иқтисодий жиҳатдан танг аҳволга келган тадбиркорлик субъектларини тугатиб юбориш эмас, балки уларни молиявий соғломлаштириш, шу билан бирга соҳада вужудга келаётган янги муносабатларни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солишга қаратилгани билан алоҳида аҳамият касб этади.      

Хулоса ўрнида айтиш жоизки, Қонуннинг амалга киритилиши тўловга қобилиятсизлик ҳолатидаги корхоналарга нисбатан соғломлаштириш таомилларини қўллаш орқали уларнинг фаолиятини тиклаш ва мамлакатимизнинг халқаро рейтингларда тўловга қобилиятсизлик индикаторидаги ўрнини ошириш имконини беради.

 

Шерзод Ғофуров,

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси.

Skip to content