Қидирув:

Навоий шаҳридаги 8-сонли умумий ўрта таълим мактаби ўқувчилари иштирокида ўтказилган давра суҳбати тафсилотлари

Ёшларда ҳуқуқий маданиятни шакллантириш мактаб давридан бошланса яхши натижага эриши мумкин. Ҳуқуқий билимга эга бўлган фуқаролар эса ҳуқуқбузарликка қўл урмайди.

Навоий вилоят маъмурий суди судьяси Д.Бобоноров томонидан Навоий шаҳридаги 8-сонли умумий ўрта таълим мактаби ўқувчилари учун очиқ дарс машғулоти ўтказилди.

Мулоқотларда ўқувчиларга суд тизимидаги ислоҳотлар, қонунчиликдаги сўнгги ўзгартириш ва қўшимчалар ҳақида маълумот берди.

Жумладан, маъмурий хукукбузарлик деганда конун хужжатларига биноан маъмурий жавобгарликка тортиш назарда тутилган, шахсга, фукароларнинг хукуклари ва эркинликларига, мулкчиликка, давлат ва жамоат тартибига, табиий муҳитга тажовуз килувчи гайрихукукий, айбли (касддан ёки эхтиётсизлик оркасида) содир этилган хдракат ёки хдракатсизлик тушунилади. Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекс (бундан буён матнда МЖтК деб юритилади)да назарда тутилган хукукбузарлик учун маъмурий жавобгарлик, башарти бу хукукбузарлик уз хусусиятига кура жиноий жавобгарликка тортишга сабаб булмаган такдирда, амалга оширилади. Башарти маъмурий хукукбузарлик содир этган шахс ўз харакати ёки харакатсизлиги гайрихукукий эканлигини билган булса, унинг зарарли окибагларига кузи етган, юз беришини истаган булса ёки бу ок;ибатларнинг келиб чикишига онгли равишда йул куйган булса, бундай маъмурий ҳуқуқбузарлик касддан содир этилган деб хисобланади. Башарти маъмурий хукукбузарлик содир этган шахс ўз харакати ёки харакатсизлиги зарарли окибатларга олиб келиши мумкинлигини олдиндан кўра билган бўлса хам, лекин калтабинлик билан уларнинг олдини олиш мумкин деб уйлаган бўлса, ёхуд бундай оқибатларнинг келиб чикиши мумкинлигини олдиндан куриши лозим ва мумкин бўлгани холда олдиндан кўра билмаган бўлса, бундай маъмурий хуқуқбузарлик эҳтиётсизлик оқибатида содир этилган деб хисобланади. Маъмурий хукукбузарлик содир этган пайтда ун олти ёшга тулган шахслар, агар МЖтКда бошқача коида назарда тутилмаган булса, маъмурий жавобгарликка тортилади.

Маъмурий хукукбузарлик содир этган ун олти ёшдан ун саккиз ёшгача булган шахсларга нисбатан Волга етмаганлар ишлари буйича идоралараро комиссиялар тугрисидаги низомда назарда тутилган чоралар кулланилади. Мансабдор шахслар бошқарув тартибини, давлат ва жамоат тартибини сақлаш, табиий мухитни, ахоли соғлигини муҳофаза қилиш соҳасида белгиланган қоидаларга ва бажарилишини таъминлаш ўз хизмат вазифаларига кирадиган бошқа қоидаларга риоя этмаганлик билан боғлик, маъмурий ҳукукбузарлик содир этганликлари учун маъмурий жавобгарликка тортилишлари лозим.

Ўзбекистон Республикаси “Судлар тўғрисида”ги қонунининг талабларига кура, Ўзбекистон Республикасида суд хокимияти конун чикарувчи ва ижро этувчи хокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошка жамоат бирлашмаларидан мустакил холда иш юритади. Ўзбекистон Республикасида суд хокимияти факат судлар томонидан амалга оширилади. Хеч кайси бошка органлар ва шахслар суд хокимияти ваколатларини ўзлаштириб олишга хакли эмас. Ўзбекистон Республикасида суд тизими: Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди; Ўзбекистон Республикаси Олий суди; харбий судлар; Қоракалпоғистон Республикаси суди, вилоятлар ва Тошкент шахар судлари; Қоракалпогистон Республикаси маъмурий суди, вилоятлар ва Тошкент шахар маъмурий судлари; фукаролик ишлари буйича туманлараро, туман, шахар судлари; жиноят ишлари буйича туман, шахар судлари; туманлараро, туман, шахар иктисодий судлари; туманлараро маъмурий судлардан иборатдир. Ўзбекистон Республикасида ишларнинг тоифаларига кўра судларнинг ихтисослашуви амалга оширилиши мумкин. борилади.

Шундан сунг, судья Д.Бобоноров йиғилишда иштирок этган ўқувчилар билан суҳбатлашиб, қизиқтирган саволларига жавоб берди.

 

Бобоноров Давлат,

Навоий вилоят маъмурий судининг судьяси

Нурота туман 8-сонли умумий ўрта таълим мактаби биносида ўтказилган давра суҳбати тафсилотлари

Жиноятга жазо муқаррарлиги ҳар қандай жамиятда муҳим аҳамият касб этувчи масаладир. Қонун устуворлигини таъминлаш, фуқаролар хавфсизлигини кафолатлаш ва жиноятчиликнинг олдини олиш учун жиноят содир этган шахслар жазога тортилиши шарт. Шу билан бирга, жазонинг муқаррарлиги жиноятчиларни қайта тарбиялаш ва жамиятга мослаштириш имконини ҳам бериши лозим.

Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексида жазонинг муқаррарлиги қонунда белгиланганлиги ва жиноят содир этган ҳар бир шахс жавобгарликка тортилиши кўрсатиб ўтилган. Шунингдек, қайта тарбиялаш ва жамиятга мослаштиришга қаратилган жазони ижро этиш чоралари ҳам белгиланган.

Жиноятга жазо муқаррарлигини та’минлаш масаласи Ўзбекистонда ҳам долзарб аҳамият касб этади. Мустақиллик йилларида мамлакатимизда жиноятчиликка қарши курашиш, қонун устуворлигини та’минлаш ва фуқаролар хавфсизлигини кафолатлаш борасида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилди. Хусусан, жиноят қонунчилиги либераллаштирилди, жазо тизими такомиллаштирилди, жиноятчиларни қайта тарбиялаш ва ижтимоий мослашув механизмлари жорий этилди.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев та’кидлаганидек, “Жиноятчиликнинг олдини олиш ва унга қарши курашишда, энг аввало, жиноятга жазо муқаррарлиги принципига қатъий риоя этиш, қонун устуворлигини таъминлаш муҳим аҳамиятга эга”.

Шундай экан, жиноятга жазо муқаррарлигини таъминлаш билан бир қаторда, жиноятчиларни қайта тарбиялаш ва ижтимоий мослашув тизимини такомиллаштириш талаб этилади. Бу борада бир қатор чора-тадбирларни амалга ошириш мақсадга мувофиқ: Жиноятчилар билан ишлаш методикасини такомиллаштириш, уларнинг индивидуал хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда қайта тарбиялаш дастурларини ишлаб чиқиш лозим. Бунда хорижий мамлакатларнинг илғор тажрибасидан фойдаланиш муҳим аҳамиятга эга.

Жазони ижро этиш муассасаларида жиноятчиларнинг бандлигини таъминлаш, уларга касб-ҳунар ўргатиш, та’лим ва психологик тренинглар ўтказиш зарур. Бу уларнинг жамиятга қайтганда ижтимоий мослашувини енгиллаштиради.

Жазони ўтаб чиққан шахсларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш тизимини йўлга қўйиш муҳим. Уларни иш билан таъминлаш, уй-жой масаласини ҳал қилиш, тиббий ва психологик ёрдам кўрсатиш каби чора-тадбирлар самарали бўлиши мумкин. Жиноятчилар орасида ма’навий-ахлоқий тарбия ишларини кучайтириш, уларда соғлом турмуш тарзини шакллантириш, оилавий қадриятларни мустаҳкамлаш лозим. Бунда диний ташкилотлар, маҳалла институтлари ва жамоат ташкилотлари билан ҳамкорлик муҳим аҳамият касб этади. Жамиятда жиноятчиликка нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш, сог’лом муҳитни яратиш, ёшлар ўртасида ҳуқуқий тарғибот ишларини кучайтириш зарур. Зеро, жиноятнинг олдини олиш унга жазо беришдан кўра муҳимроқдир. Албатта, жиноятга жазо муқаррарлиги ва жиноятчиларни ресотиализатсия қилиш борасидаги саъй-ҳаракатлар Ўзининг самарасини кўрсатиши учун вақт ва тизимли ёндашув талаб этилади. Шу боис, бу йўналишда давлат органлари, фуқаролик жамияти институтлари ва жамоатчиликнинг яқин ҳамкорлигини таъминлаш муҳимдир.

Кун тартибидаги иккинчи масала юзасидан судъя А.Раҳимов қуйидагиларга тўхталиб ўтди:

Мамлакатда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашга доир олиб борилаётган ислоҳотлар ушбу соҳани институтсионал ва ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солишга қаратилганлиги билан аҳамиятлидир. Ушбу жараёнда хорижий давлатларнинг илғор тажрибаси, нуфузли халқаро ташкилотларнинг тавсия ва таклифлари инобатга олиниб келинмоқда. Жумладан, мазкур ғоятда муҳим йўналишда тегишли ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ташкилотлар билан бирликда ушбу соҳада фаолият юритадиган давлат ва жамоатчилик ташкилотларининг фаолияти такомиллаштирилди. Буни парламент, парламент омбудсмани, ННТлар ролининг оширилгани, оммавий ахборот воситаларининг фаоллашгани, давлат органлари ҳисобдорлигининг ортганлиги, очиқлик ҳамда ошкоралик принципларининг таъминланишидаги такомиллашув ва шу каби бошқа ислоҳотлар мисолида кўриш мумкин.

Шуни алоҳида эътироф этиш керакки, ташкил этилаётган институтларнинг ихтисослашуви ҳам тобора такомиллашиб бормоқда. Жумладан, Бола ҳуқуқлари бўйича Омбудсман институти, тадбиркорлар ҳуқуқларини тизимли ва ихтисослашган ҳолда ҳимоясини ташкил қилиш мақсадида Президент ҳузуридаги Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакил (Бизнес-омбудсман) институтининг ташкил қилиниши бунга яққол далилдир. Шу билан биргаликда, фуқароларнинг давлат органлари билан муносабатда ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишни самарали ташкил қилишни янги босқичга олиб чиқиш мақсадида маъмурий судлар ташкил қилинди. Маълумки, маъмурий судларнинг асосий вазифаси, бу – фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларининг давлат органлари билан муносабатларида қонун устуворлигини таъминлаш билан бирга, уларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини самарали ҳимоя қилишдан иборат.

Сўнгги йилларда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг қонунчилик ва ташкилий-ҳуқуқий базасини мустаҳкамлаш, инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро стандартларни миллий қонунчиликда амалга ошириш ва халқаро мажбуриятларни бажариш, шунингдек, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш масалалари юзасидан халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликни фаоллаштиришга доир тизимли ишлар олиб борилмоқда.

Бугунги кунда давлатимиз инсон ҳуқуқлари бўйича 80 дан ортиқ халқаро ҳужжатларга, жумладан, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг 6 та асосий шартномаси ва 4 та факултатив протоколига қўшилган бўлиб, уларнинг амалга оширилиши юзасидан БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаши ва шартномавий қўмиталарига мунтазам равишда миллий маърузаларни тақдим этиб келмоқда.

Шунингдек, Ўзбекистон Инсон ҳуқуқлари бўйича БМТнинг Олий комиссари бошқармасига аъзо бўлганлиги инсон ҳуқуқларини таъминлаш бўйича халқаро талабларни бажаришга сидқидилдан киришганлигини кўрсатади. Ўзбекистон халқаро нормаларга мувофиқ, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон ҳуқуқлари таълими соҳасидаги Бутунжаҳон дастурида фаол иштирок этиб келяпти.

“Жамиятда ҳуқуқий маданиятни юксалтириш консепсияси” ва БМТнинг Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия тўғрисидаги декларацияси қоидаларини амалга ошириш бўйича Миллий ҳаракат дастурининг ижроси юзасидан кенг қамровли чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Давлат органлари, фуқаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари, таълим муассасалари аҳоли орасида умуминсоний қадриятлар, инсон ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ва риоя қилиш тамойилларини оммалаштиришга, шунингдек, фуқароларнинг ҳуқуқий ахборотдан фойдаланишини таъминлаш жараёнига кенг жалб этилган.

Бугунги кунда мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари бўйича қонунчиликнинг такомиллаштирилиши бу борада олиб борилаётган сиёсат ва ислоҳотларни амалга оширишда алоҳида ўрин тутади. Жумладан, миллий қонунчиликни инсон ҳуқуқлари соҳасидаги халқаро ҳуқуқий стандартлар билан уйғунлаштириш бўйича амалий чора-тадбирлар кўрилиб, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш масаласи амалга оширилаётган демократик ислоҳотларнинг бош мезонига айланиб бормоқда.

Инсон ҳуқуқлари бўйича миллий стратегияда суд-ҳуқуқ соҳасини янада демократлаштириш, Конституция устуворлиги, қонун олдида тенглик, инсонпарварлик, адолатлилик, суд ҳокимиятининг мустақиллигини таъминлаш, суд жараёнига тортишув тамойилларини татбиқ этиш, аҳолининг одил судловга бўлган ишончини ошириш, тергов устидан суд назоратини кучайтириш бўйича чора-тадбирлар мажмуи қабул қилинди.

Шунингдек, судларда ишларни кўриб чиқишда адолатни, очиқлик ва шаффофликни таъминлаш учун “Электрон одил судлов” тизими жорий этилди. Аҳолига бепул юридик ёрдам кўрсатиш тизими, Адвиcе.уз ҳуқуқий маълумотлар тизимининг имкониятларини кенгайтириш ҳамда фуқароларга бепул ҳуқуқий маслаҳатлар хизматини кўрсатувчи “Мадад” нодавлат-нотижорат ташкилотини қўллаб-қувватлаш бўйича чора-тадбирлар қабул қилинди.

Суд-ҳуқуқ соҳасида маъмурий, жиноий, жиноят-протсессуал ва жиноят ижроия қонунчилиги такомиллаштириб борилмоқда ҳамда инсонпарварлик тамойилига янада мослаштирилмоқда. Афв этиш ва жамоат бирлашмаларининг кафиллиги остида шахсларни жазодан озод қилишнинг мутлақо янги тизими жорий этилди. Қорақалпоғистон Республикасининг Жаслиқ қўрғонида жойлашган ихтисослаштирилган жазони ижро этиш колониясининг ёпилиши муҳим инсонпарвар воқелик бўлди. Қабул қилинаётган чора-тадбирлар натижасида озодликдан маҳрум қилиш жойларида сақланаётган маҳкумларнинг сони 2,5 баравар камайди.

Шу билан бир қаторда суд жараёнларида тенглик ва тортишув тамойилларини тўлиқ жорий қилиш, адвокатурани мустақил, ишончли ҳуқуқни ҳимоя қилувчи институтга айлантириш, малакавий юридик ёрдам сифатини ҳамда адвокат касбининг нуфузини ошириш, инсон ҳуқуқлари соҳасида ихтисослашган ҳуқуқшуносларни тайёрлаш тизими такомиллаштирилди. Фуқароларни тенгсизликнинг ҳар қандай кўринишларидан ҳамда аҳолининг заиф қатлам вакилларини камситишлардан ҳимоя қилиш тизими йўлга қўйилди. Инсон ҳуқуқлари ва гендер масалалари бўйича узлюксиз таълим тизимини ривожлантириш, жамиятда қонунга ҳурматни шакллантиришнинг замонавий усуллари жорий этиб борилмоқда.

Шунингдек, мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари бўйича қонунчиликнинг такомиллаштирилиши Омбудсман фаолиятини ҳам самарали амалга оширишга замин яратмоқда. Сўнгги йилларда Омбудсман фаолиятининг мамлакатимиздаги инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ ислоҳотларда сезиларли даражада ривожланаётганлигини кўришимиз мумкин. Инсон ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларининг ҳимоя қилиниши ҳамда унинг амалда олий қадриятга айланиши Омбудсман фаолиятининг асосларидан бирига айланиб, фуқароларнинг мурожаатлари билан ишлаш унинг фаолиятида асосий ўринни эгаллади.

Мамлакатимизда 2022-2026-йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясида ҳам инсон ва унинг қадр-қиммати, ҳуқуқий манфаатлари ва эркинликлари бош мезон қилиб олинган ҳамда бугунги кунда олиб борилаётган ислоҳотларимизнинг асосий ҳужжати бўлди.

Шунингдек, жамоатчилигимиз ва халқимиз билан кенг муҳокамаларда билдирилган таклифлар асосида ишлаб чиқилган ва Референдум орқали қабул қилинган янги таҳрирдаги Конституцияда инсон ҳуқуқларига оид нормалар сони 3,5 баробарга ошди ва инсон ҳуқуқи ва эркинликларига оид бу нормалар Бош қомусимизнинг қарийб 50 фоиздан ортиғини ташкил қилди.

Асосий қонунимизга “Миранда қоидаси”, “Хабиес корпус” институти каби янги ҳимоя воситалари киритилди. Буларнинг барчаси инсон ҳуқуқлари соҳасидаги ислоҳотларнинг изчиллигини, ортга қайтмаслигини кўрсатади. Таъкидлаш жоиз, бугунги кунда демократик янгиланишлар йўлида илдам одимлаётган Ўзбекистоннинг энг улуғ мақсади, энг аввало, халқимизни рози қилиш ҳамда инсон қадрини улуғлашга қаратилган, десак адашмаган бўламиз.

Бугунги кунда инсон ҳуқуқ ва эркинликларига доир қонунларимиз етарли даражада халқаро нормаларга мувофиқ такомиллаштирилди ҳамда қабул қилинган қонунларимизнинг тўлиқ ижроси ва қонун устуворлигини таъминлаш барчамизнинг асосий вазифамиз бўлиб қолиши керак.

Шундан сўнг, судя А.Раҳимов йиғилишда иштирок этган ўқитувчи ва ўқувчиларни билан суҳбатлашиб, қизиқтирган саволларига жавоб берди.

 

Раҳимов Абубакр,

Навоий туманлараро маъмурий судининг раиси

Иқтисодий судларда юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш тўғрисидаги ишларни юритиш

Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал Кодекси (кейинги ўринларда ИПК деб юритилади)нинг 25-моддасида иқтисодий судга тааллуқли ишлар кўрсатилган бўлиб, унга кўра иқтисодиёт соҳасида юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорларнинг ҳуқуқлари юзага келиши, ўзгариши ёки бекор бўлиши учун аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш (бундан буён матнда юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш деб юритилади) тўғрисидаги ишлар иқтисодий судга тааллуқли ҳисобланади.

ИПКнинг 205-моддасига асосан, суд юридик шахсларнинг ва якка тартибдаги тадбиркорларнинг иқтисодиёт соҳасидаги ҳуқуқларининг юзага келиши, ўзгартирилиши ёки бекор бўлиши учун аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлайди.

Суд:

юридик шахснинг ёки якка тартибдаги тадбиркорнинг кўчмас мулкка ўз хусусий мулки сифатида эгалик қилиши ва ундан фойдаланиши фактини;

юридик шахснинг ёки якка тартибдаги тадбиркорнинг маълум вақтда ва маълум жойда давлат рўйхатидан ўтказилганлиги фактини;

агар юридик шахснинг ҳужжатда кўрсатилган номи, якка тартибдаги тадбиркорнинг фамилияси, исми, отасининг исми юридик шахснинг таъсис ҳужжатида кўрсатилган номига, якка тартибдаги тадбиркорнинг паспортида ёки идентификацияловчи ID-картасида ёхуд туғилганлик тўғрисидаги гувоҳномасида кўрсатилган фамилиясига, исмига, отасининг исмига тўғри келмаса, иқтисодиёт соҳасида амалда бўлган ҳуқуқни белгилайдиган ҳужжатнинг юридик шахсга ёки якка тартибдаги тадбиркорга тегишлилиги фактини аниқлаш тўғрисидаги ишларни кўради.

Суд юридик аҳамиятга эга бўлган бошқа фактларни ҳам, агар қонунчиликда уларни аниқлашнинг бошқача тартиби назарда тутилмаган бўлса, аниқлаши мумкин.

Кодекснинг 206-моддасига кўра, юридик шахс ёки якка тартибдаги тадбиркор юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш тўғрисидаги ариза билан судга мурожаат қилишга, фақат ўзида ушбу фактларни тасдиқлайдиган тегишли ҳужжатларни олиш ёки тиклаш имкони бўлмаган тақдирда ва, агар қонунчиликда тегишли фактларни аниқлашнинг бошқача тартиби назарда тутилмаган бўлса, ҳақлидир.

Юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш тўғрисидаги ариза аризачининг жойлашган ери ёки яшаш жойи бўйича судга берилади, бундан кўчмас мулкка эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этишга оид юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш тўғрисидаги аризалар ҳамда кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқнинг юзага келиши, ўзгариши ёки бекор бўлиши учун юридик аҳамиятга эга бўлган бошқа фактлар мустасно бўлиб, улар кўчмас мулк жойлашган ердаги судга берилади.

Шунингдек, ушбу тоифадаги ишларни кўришда суд қонунчиликда ушбу фактни аниқлашнинг бошқача тартиби назарда тутилган-тутилмаганлигини, аризачида зарур ҳужжатларни олиш ёки тиклаш учун бошқа имконият бўлган-бўлмаганлигини текширади, аризачи иқтисодиёт соҳасида фаолиятни амалга ошириши муносабати билан ушбу факт унинг учун юридик аҳамиятга эга бўлган оқибатларни келтириб чиқаришини ёки чиқармаслигини белгилайди, талаб этилаётган фактнинг аниқланиши бошқа шахсларнинг ҳуқуқларига таъсир этиши ёки этмаслигини, ҳуқуқ тўғрисида низо келиб чиққан-чиқмаганлигини аниқлайди.

Агар юридик аҳамиятга эга бўлган фактни аниқлаш тўғрисидаги иш бўйича суд муҳокамасида ҳуқуқ тўғрисида низо келиб чиққанлиги аниқланса, суд юридик аҳамиятга эга бўлган фактни аниқлаш тўғрисидаги аризани ИПКнинг 107-моддасининг 7-бандига асосан кўрмасдан қолдиради ва бу ҳақда ажрим чиқаради.

Юридик аҳамиятга эга бўлган фактни аниқлаш тўғрисидаги иш бўйича ҳал қилув қарори ушбу Кодексда белгиланган қоидаларга кўра суд томонидан қабул қилинади.

Суд томонидан юридик аҳамиятга эга бўлган фактни аниқлаш тўғрисидаги ариза қаноатлантирилганда, ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида аниқланган факт баён этилади.

Суднинг юридик аҳамиятга эга бўлган фактни аниқлаш тўғрисидаги ҳал қилув қарори тегишли органлар томонидан шундай фактни қайд этиш учун ёки аниқланган факт муносабати билан юзага келадиган ҳуқуқларни расмийлаштириш учун асос бўлади ва ушбу органлар томонидан бериладиган ҳужжатларнинг ўрнига ўтмайди.

 

 

Турдиев Дилшод,

Учқудуқ туман иқтисодий судининг раиси

Судья иштирокида очиқ дарс ўтказилди

Ёшларда ҳуқуқий маданиятни шакллантириш мактаб давридан бошланса яхши натижага эриши мумкин. Ҳуқуқий билимга эга бўлган фуқаролар эса ҳуқуқбузарликка қўл урмайди.

Навоий вилоят маъмурий суди судьяси Ғ.Абдухолиқов томонидан Конимех туманидаги 9-сонли умумий ўрта таълим мактабида ўн биринчи синф ўқувчилари учун очиқ дарс машғулоти ўтказилди.

Мулоқотларда ўқувчиларга суд тизимидаги ислоҳотлар, қонунчиликдаги сўнгги ўзгартириш ва қўшимчалар ҳақида маълумот берди.

Жумладан, суд ҳокимиятининг одил судловни таъминлашдаги ўрни, судларда кўриладиган ишлар тоифаси, судга мурожаат қилиш тартиби ва “my.sud.uz” электрон платформаси орқали масофавий интерактив хизматлардан фойдаланиш тушунтирилди.

Шунингдек, ҳуқуқбузарлик тушунчаси ва унинг учун жавобгарлик, фуқаролик ҳуқуқи асослари бўйича маълумот берилиб, ўқувчиларнинг ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш бўйича фикр-мулоҳазалари эшитилди.

 

Абдухолиқов Ғалим,

Навоий вилоят маъмурий судининг судьяси

Меҳнат шартномаси иш берувчининг ташаббусига кўра бекор қилинганда иш берувчининг ходимни ёзма равишда огоҳлантириш муддати ва ушбу муддатни пулли компенсация билан алмаштириш тартиби

Меҳнат қонунчилигига асосан иш берувчи меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳақида ходимни қуйидаги муддатларда ёзма равишда огоҳлантириши шарт:

1. Ташкилот (унинг алоҳида бўлинмаси) ўз муассисларининг (иштирокчиларининг) ёхуд таъсис ҳужжатлари билан бунга ваколат берилган юридик шахс органининг қарорига биноан тугатилганлиги, технологиянинг, ишлаб чиқариш ва меҳнатни ташкил этишнинг ўзгаришига, ишлар (маҳсулот, хизматлар) ҳажмининг қисқаришига боғлиқ бўлган ташкилот ходимларининг сони ёки штати ўзгарганлиги, ташкилот раҳбарига, унинг ўринбосарларига, бош бухгалтерга ва ташкилотнинг алоҳида бўлинмаси раҳбарига нисбатан ташкилот мулкдорининг ўзгарганлиги муносабати билан бекор қилинганда камида икки ой олдин.

2. Ходимнинг малакаси етарли бўлмаганлиги туфайли бажараётган ишига мувофиқ эмаслиги муносабати билан бекор қилинганда камида икки ҳафта олдин.

3. Ходимнинг айбли ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) муносабати билан бекор қилинганда камида уч кун олдин.

Иш берувчи ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган ходимни огоҳлантириш муддатларини огоҳлантириш муддатининг давомийлигига мувофиқ келадиган пулли компенсация билан алмаштиришга ҳақлидир. Ходимга огоҳлантириш муддатига мутаносиб пулли компенсация тўлаш иш берувчини қонунчиликда назарда тутилган бошқа тўловларни амалга ошириш мажбуриятидан, шунингдек ўзга тўловларни, агар улар меҳнат ҳақидаги бошқа ҳуқуқий ҳужжатларда ёки меҳнат шартномасида назарда тутилган бўлса, амалга оширишдан озод этмайди. Ходимни огоҳлантириш муддати ичида, бундан меҳнатга оид муносабатларни унинг айбли ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) муносабати билан тугатиш тўғрисидаги огоҳлантириш мустасно, ходимга бошқа иш қидириш учун ҳафтада камида бир кун шу вақт учун иш ҳақи сақланган ҳолда ишга чиқмаслик ҳуқуқи берилади. Ходимни огоҳлантириш муддатига ходимнинг вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик даврлари, шунингдек унинг давлат ёки жамоат мажбуриятларини бажарган вақти киритилмайди, бундан меҳнатга оид муносабатларнинг ташкилот (унинг алоҳида бўлинмаси) тугатилганлиги муносабати билан тугатилиши мустасно.

 

Жумаев Анвар,

Фуқаролик ишлари бўйича Учқудуқ туман судининг раиси

Савдо-саноат палатасида ўтказилган семинар тафсилотлари

Навбаҳор туманлараро иқтисодий суди раиси Б.Джумаев ва фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро суди раиси А.Хамраевлар томонидан Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси Навоий вилоят бошқармаси биносида “Судларда яраштириш тартиб-таомиллари ҳамда кредиторларнинг гаров билан таъминланган талабларини қаноатлантириш тизими мазмун-моҳияти” мавзусида соҳа мутахассислари билан семинар ўтказилди.

Ушбу семинарда банклар (банк филиаллари)нинг ҳуқуқшунослари ҳамда медиаторлар иштирок этдилар.

Мамлакатимизда бозор иқтисодиётига асосланган муносабатлар жадал ривожланиб борар экан, субъектлар ўртасида турли низолар вужудга келиши табиий. Хўжалик юритувчи субъектлар, айниқса тадбиркорлик субъектлари учун иқтисодиёт соҳасида юзага келган низони узоқ вақт давом этадиган суд жараёнлари орқали ҳал этиш уларга хамма вақт ҳам фойда келтирмайди.

Бугунги кун амалиётидан келиб чиқиб айтиш мумкинки, низони, зиддиятларни бартараф этишда низоларни ҳал қилишнинг муқобил имкониятларидан фойдаланиш шу жумладан медиацияни қўллаш тарафларнинг муаммоларни ҳал этишнинг самарали усули бўлибгина қолмай, суд жараёнларини соддалаштиришда ҳамда судларда иш ҳажмини мақбуллаштиришда катта аҳамият касб этмоқда.

Судларда низолашилаётган тарафларни муросага келтириши, уларни яраштириш орқали низони ҳал этиш суднинг асосий вазифаларидан бири бўлиб, бу биринчидан низолашилаётган тарафларнинг ярашув муносабати билан ўзаро ҳамкорлиги, дўстлик муносабатлари сақланиб қолса, иккинчидан тарафларни судга бўлган ҳурмати ва ишончини ошишига хизмат қилади.

Мажбуриятлар бажарилишининг таъминоти сифатида берилган мол-мулкка нисбатан кредиторлар ҳуқуқларининг устуворлигини таъминлаш, гаровга қўйилган мол-мулкни аукцион орқали сотиш жараёнларини соддалаштириш, шунингдек гаров билан таъминланган мажбуриятларни суддан ташқари тартибда ундириш амалиётини такомиллаштириш борасида тизимли ишлар амалга оширилмоқда.

Шу билан бирга амалиётда кредит (ипотека) шартномаси бўйича мажбуриятларни қарздор томонидан ўз вақтида ва (ёки) лозим даражада бажарилишини, кредиторнинг гаров билан таъминланган талаблари қондирилишини, суд тартибида ва суддан ташқари тартибда ундирувни гаров нарсасига қаратишни, гаровга олувчининг гаров нарсасига бўлган ҳуқуқлари устуворлигини таъминлаш билан боғлиқ муаммолар мавжуд.

Кредиторларнинг гаров билан таъминланган талабларини қаноатлантириш тизими янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг “Кредиторларнинг гаров билан таъминланган талабларини қаноатлантириш тизими янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги 1060-сонли Қонуни орқали Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодексига, Ўзбекистон Республикасининг Солиқ кодексига, «Гаров тўғрисида»ги, «Ипотека тўғрисида»ги, «Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди.

Ушбу Қонун кредиторларнинг гаровга қўйилган мол-мулкка нисбатан ҳуқуқлари устуворлигини таъминлашга, гаров нарсасини суддан ташқари тартибда реализация қилиш тизимини такомиллаштиришга, мажбуриятларни гаровга қўйилган мол-мулк ҳисобидан ундириш жараёнларини соддалаштиришга ва кредит ташкилотларининг кредит портфелидаги муаммоли активлар улушини камайтиришга хизмат қилади.

Хусусан, «Гаров тўғрисида»ги Қонунига 26-моддаси тўртинчи қисми тўлдирилиб, 1) агар гаров билан таъминланган, қарздор томонидан қопланмаган мажбуриятнинг суммаси гаров қийматининг ўн беш фоизидан камроқни ташкил қилса; 2) агар гаров билан таъминланган мажбурият бажарилишининг кечикиши кетма-кет уч ойдан ошмаган бўлса, гаров билан таъминланган мажбуриятнинг бузилиши жуда арзимас деб ҳисобланиши белгиланди.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексига янги
7461-модда киритилиб, унга кўра, кредитни муддатидан олдин суд тартибида ундиришда, агар шартномада бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, кредитор дастлаб қарзнинг белгиланган муддатда қайтарилмаган қисмини ундириш учун судга мурожаат қилиши мумкинлиги, бунда агар қарз олувчи муддати ўтган қарзни тўлиқ тўламаган тақдирда, кредитор кредитнинг қолган барча суммасини муддатидан олдин қайтариш ҳақидаги талаб билан судга мурожаат қилишга ҳақли эканлиги белгилаб қўйилди.

Ўз навбатида, «Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида»ги Қонун 56-моддаси еттинчи қисмининг иккинчи жумласи “Қарздорнинг мажбуриятлари бажарилишининг таъминоти сифатида турган мол-мулк ушбу мол-мулк билан таъминланган қарзни ундириш тўғрисидаги ижро ҳужжатлари бўйича реализация қилинмаган тақдирда, давлат ижрочиси ундирувчига мол-мулкни такрорий аукцион савдоларидаги ёки савдо ташкилотлари томонидан қайта реализация қилиш чоғидаги бошланғич сотиш нархидан 25 фоиз камроқ суммада баҳоланган ҳолда ўзида қолдиришни таклиф қилиши тўғрисида”ги норма билан таҳрирланди.

Қонуничилигимиздаги ушбу янгиликлар кредиторларнинг гаровга қўйилган мол-мулкка нисбатан ҳуқуқлари устуворлигини таъминлашга, гаров нарсасини суддан ташқари тартибда реализация қилиш тизимини такомиллаштиришга, мажбуриятларни гаровга қўйилган мол-мулк ҳисобидан ундириш жараёнларини соддалаштиришга ва кредит ташкилотларининг кредит портфелидаги муаммоли активлар улушини камайтиришга хизмат қилади.

 

Джумаев Бекзод,

Навбаҳор туманлараро иқтисодий судининг раиси

 

Хамраев Акрам,

Фуқаролик ишлари бўйича Навбаҳор туманлараро судининг раиси

Юртимизда болалар ҳуқуқлари кафолатланган

Шуни таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда бола ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва кафолатлашнинг ҳуқуқий асослари яратилди. Энг муҳими, бу ҳуқуқий асосларнинг мазмун-моҳиятига бола ҳуқуқлари ҳимояси борасидаги миллий ва умуминсоний ғоялар баб-баравар сингдирилди.

Ўзбекистон Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияга 1992 йил 9 декабрда қўшилган бўлиб, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг мазкур Конвенция талабларига қатъий риоя этиб келмоқда.

Мазкур ҳужжатда инсониятнинг узвий бўлаги сифатида тан олинган болаларнинг фуқаролик, сиёсий, ижтимоий, иқтисодий ҳуқуқлари кафолатланган.

Сўнги йилларда юртимизда бола ҳуқуқлари кафолатларини мустаҳкамлаш бўйича бир қатор норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди.

Конституциямизнинг 77-моддасига биноан, ота-оналар ва уларнинг ўрнини босувчи шахслар ўз фарзандларини вояга етгунига қадар боқиши, уларнинг тарбияси, таълим олиши, соғлом, тўлақонли ва ҳар томонлама камол топиши хусусида ғамхўрлик қилишга мажбурдирлар.

Давлат ва жамият етим болаларни ҳамда ота-онасининг васийлигидан маҳрум бўлган болаларни боқишни, тарбиялашни, уларнинг таълим олишини, соғлом, тўлақонли ва ҳар томонлама камол топишини таъминлайди, шу мақсадда хайрия фаолиятини рағбатлантиради.

Конституциямизнинг 78-моддасига асосан, боланинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини таъминлаш ҳамда ҳимоя қилиш, унинг жисмоний, ақлий ва маданий жиҳатдан тўлақонли ривожланиши учун энг яхши шарт-шароитларни яратиш давлатнинг мажбуриятидир. Оналик, оталик ва болалик давлат томонидан муҳофаза қилинади.

Бугунги кунда Ўзбекистонда «Бола ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида», «Вояга етмаганлар ўртасида назоратсизлик ва ҳуқуқбузарликларнинг профилактикаси тўғрисида»ги ва «Болаларни уларнинг соғлиғига зарар етказувчи ахборотдан ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунлар амал қилиб келинмоқда.

Булардан ташқари, 2024 йил 14 ноябрда «Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисида» қонуни қабул қилиниб, 2025 йил 15 майдан кучга кириши белгилаб қўйилди.

Болаларнинг ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича ихтисослаштирилган институт яқин вақтга қадар мавжуд эмасди. Шу маънода, Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (омбудсман) ўринбосари-Бола ҳуқуқлари бўйича вакил лавозимининг жорий этилиши маъқулланганлиги ниҳоятда муҳимдир.

Ўзбекистонда 18 ёшгача бўлган шахс бола деб тан олинади. Ўн саккиз ёшга тўлмаган болаларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини судда уларнинг қонуний вакиллари_ота-оналари, уларни фарзандликка олганлар, ҳомийлар ёки васийлар ҳимоя қилади.

Лекин маълум ёшдаги болалар айрим ҳуқуқларини мустақил амалга ошириши мумкин.

Жумладан, болаларнинг давлат органларига бевосита қилган мурожаатларини кўриб чиқиш кафолатланган. Бола тўлиқ муомала лаёқатига эга эмаслиги важлари билан бу турдаги мурожаатларни кўрмасдан қолдиришга йўл қўйилмайди.

Яна бир мисол: айтайлик, ўн саккизга ёшга тўлмаган шахсларга алимент тўлаш ҳақида ота-она ўртасида келишув бўлмаганда ёки алимент ихтиёрий равишда тўламаганда ота-онадан бирортаси ҳам алимент ундириш тўғрисида судга мурожаат қилмаган. Бундай ҳолларда, 14 ёшга тўлган бола ўзининг таъминоти учун ота ёки онадан ёхуд ота-онаси билан бирга яшамаётган бўлса, бир вақтнинг ўзида ота-онанинг ҳар иккаласидан қонунда белгиланган миқдорда алимент ундириш тўғрисида даъво қўзғатишга ҳақли.

Конвенциянинг 3-моддасида, болани ижтимоий қўллаб-қувватлаш, суд, маъмурий бошқарув ва қонунчилик органлари томонидан қарорлар қабул қилишда боланинг энг устун манфаатлари кўзланиши тавсия қилинган.

ЮНИСЕФ тавсиясига кўра, бола манфаатларида судларга киритилган даъволар бож ва бошқа тўловлардан озод қилиниши мақбул ҳисобланади.

Шу маънода, юртимизда болаларни ҳимоя қилиш мақсадида судларга ариза билан мурожаат  қилишда даъвогар давлат божи тўловлардан озод этилиши билан боғлиқ берилган имтиёз ҳам халқаро андозаларга тўла муносибдир.

Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, «Биз учун жамиятда бегона бола йўқ ва бўлмаслиги керак. Ҳаммаси ўзимизнинг, Ўзбекистонимизнинг болалари. Вақтида меҳр кўрсатсак, ишга, илмга, касбу-ҳунарга, эзгу фазилатларга ўргатсак, уларни йўлини очиб берсак, эртага фойдаси ўзимизга, жамиятимизга тегади».

 

Умаров Нурбек,

Навоий вилоят судининг судьяси

Судья ва ёшлар учрашуви ўтказилди

Навоий вилоят суди судьялари томонидан Навоий шаҳрида жойлашган 1-сонли мактабда мактаб ўқитувчилари ва юқори синф ўқувчилари иштирокида давра суҳбати ўтказилиб, унда асосий масала Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2024 йил 27 августдаги “Давлат таълим муассасаларида узлуксиз ҳуқуқий таълим тизимини жорий этиш, вояга етмаганларнинг ҳуқуқий маданияти ва саводхоналигини ошириш чора тадбирилари тўғрисида”ги 532-сонли қарори мазмун моҳиятини ўқитувчи ва ёшларга тушунтириш, мазкур қарор асосида мактабларда “ҳуқуқий синф” лар ташкил этиш ва ҳуқуқий фанларни чуқурлаштириб ўтиш орқали юридик кадрлар тайёрлашда “мактаб-лицей-техникум-университет” тизимини жорий этишнинг аҳамияти, “ҳуқуқий синф” ларни ташкил этишдан кўзланган мақсад ва вазифалар, ёшларни мактабдан бошлаб ҳуқуқий маданияти ва саводхоналигини ошириб бориш масалалаарига алоҳида эътибор қаратилди.

Давра суҳбати жараёнида  мактаб ўқитувчилари ва ўқувчилар томонидан ўзларини қизиқтирган саволлар ва муаммоли масалалар юзасидан берилган саволларга судьялар томонидан тегишли жавоблар берилди.

 

Қаҳҳоров Турғунбой,

Навоий вилоят судининг судьяси

 

Қодиров Шуҳрат,

Навоий вилоят судининг судьяси

 

Умаров Нурбек,

Навоий вилоят судининг судьяси

Гаров билан таъминланган талабларни қаноатлантириш тизими такомиллашмоқда

Бозор иқтисодиёти шароитда тарафлар ўртасидаги муносабатларда мажбуриятларнинг таъминлашни энг муҳим ва кўп қўлланиладиган шакли гаров ҳисобланади. Гаров институти кредитор, қарздор ва гаровга қуюувчининг ҳуқуқларини ҳимоя қилишни энг муҳим омили бўлиб, бу мамлакатда ишбилармонлик муҳитини янада яхшилашга хизмат қилади.

Бироқ амалиётда кредит (ипотека) шартномаси бўйича мажбуриятларни қарздор томонидан ўз вақтида ва (ёки) лозим даражада бажарилишини, кредиторнинг гаров билан таъминланган талаблари қондирилишини, суд тартибида ва суддан ташқари тартибда ундирувни гаров нарсасига қаратишни, гаровга олувчининг гаров нарсасига бўлган ҳуқуқлари устуворлигини таъминлаш билан боғлиқ муаммолар мавжуд эди.

Жорий йилнинг 22 апрель кунида қабул қилинган “Кредиторларнинг гаров билан таъминланган талабларини қаноатлантириш тизими янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” ги Қонунига кўра Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодексига, Ўзбекистон Республикасининг Солиқ кодексига, «Гаров тўғрисида»ги, «Ипотека тўғрисида»ги, «Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилиб, амалиётдаги муаммоларни ҳал этилишида ҳамда гаров билан таъминланган талабларни қаноатлантириш тизимини такомиллаштиришда муҳим аҳамият касб этади.

Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 26 моддасига киритилган ўзгартиришга кўра, эндиликда гаров билан таъминланган мажбуриятнинг бузилиши қуйидаги шартлар бир вақтнинг ўзида мавжуд бўлган тақдирда, жуда арзимас деб ҳисобланади:

1) агар гаров билан таъминланган, қарздор томонидан қопланмаган мажбуриятнинг суммаси гаров қийматининг ўн беш фоизидан камроқни ташкил қилса;

2) агар гаров билан таъминланган мажбурият бажарилишининг кечикиши кетма-кет уч ойдан ошмаган бўлса;

Қонунчиликдаги мазкур ўзгартириш бир тарафдан гаровга қуюувчи мукдорларнинг ҳуқуқларини кафолатлинишини таъминлашга хизмат қилса, иккинчи тарафдан кредиторнинг ҳар фандай асолар билан ундирувни гаровга қаратиш тўғрисида судларга мурожаат қилиш ваколатларини тартибга солади.

Шунингдек, қонунчилик суддан ташқари тартибда ундирув қаратилган мол-мулкни сотиш тартиби ва шаклига аниқлик киритиб, гаровга қўювчи ва гаровга олувчи ўртасида мол-мулк нархи бўйича келишмовчиликлар мавжуд бўлган тақдирда гаровнинг дастлабки қиймати бозор қийматидан келиб чиқиб белгиланиш тартибини ўрнатмоқда.

Хусусан Фуқаролик кодекси 28-моддасига киритилган ўзгартиришларга кўра, гаровга қўйилган, суддан ташқари тартибда ундирув қаратилган мол-мулк кимошди савдосида сотиш, бевосита сотиш, кредитга, лизингга, ижарага бериш, бўлиб-бўлиб сотиш йўли билан ёки қонунчиликда тақиқланмаган бошқа битимлар орқали реализация қилиниши мумкин.

Гаровга қўйилган мол-мулкнинг кимошди савдосидаги бошланғич сотиш нархи гаровга қўювчи ва гаровга олувчи ўртасидаги келишувга асосан белгиланади. Гаровга қўювчи ва гаровга олувчи ўртасида мол-мулк нархи бўйича келишмовчиликлар мавжуд бўлган тақдирда, мустақил баҳоловчи ташкилот жалб этилади ва гаровнинг дастлабки қиймати бозор қийматидан келиб чиқиб белгиланади. Бунда баҳолаш билан боғлиқ барча харажатлар мустақил баҳоловчи ташкилотни жалб қилган тараф томонидан қопланади.

Шунингдек, Фуқаролик кодекси 7461-модда “Кредитни муддатидан олдин қайтаришни талаб қилиш” номли модда билан тулдирилиб, унда қарз олувчининг ҳуқуқлари ҳимоя қилинмоқда.

Эндиликда, банк ёки бошқа кредит муассасаси кредитни муддатидан олдин суд тартибида ундиришда, агар шартномада бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, кредитор дастлаб қарзнинг белгиланган муддатда қайтарилмаган қисмини ундириш учун судга мурожаат қилади. Бунда агар қарз олувчи муддати ўтган қарзни тўлиқ тўламаган тақдирда, кредитор кредитнинг қолган барча суммасини муддатидан олдин қайтариш ҳақидаги талаб билан судга мурожаат қилишга ҳақли бўлади.

Хулоса қилиб айтганда қонунчиликдаги мазкур ўзгартиришлар кредиторларнинг гаровга қўйилган мол-мулкка нисбатан ҳуқуқлари устуворлигини таъминлашга, гаров нарсасини суддан ташқари тартибда реализация қилиш тизимини такомиллаштиришга, мажбуриятларни гаровга қўйилган мол-мулк ҳисобидан ундириш жараёнларини соддалаштиришга ва кредит ташкилотларининг кредит портфелидаги муаммоли активлар улушини камайтиришга хизмат қилади.

 

Қаҳҳоров Турғунбой

Навоий вилоят судининг судьяси

Учқудуқ туманида ўтказилган сайёр қабул ва ҳуқуқий тарғибот тадбири тафсилотлари

Учқудуқ тумани ММТБга қарашли 18-умумий ўрта таълим мактабида педагог ходимлар ва ишчи ходимлар иштирокида Навоий туманлараро маъмурий судининг судьяси томонидан сайёр қабул ўтказилди. Очиқ мулоқот тарзида ташкил этилган учрашувда мактаб жамоаси ҳудуд шароитидан келиб чиққан ҳолда ўзларини қизиқтирган саволлар билан мурожаат қилдилар ва ўзларига керакли бўлган жавобларни олдилар.

Шунингдек, йиғилганларга янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг мазмун моҳияти ҳамда суд тизимидаги ислоҳотлар юзасидан батафсил тушунтириш берилди.

Тадбир сўнгида судья З.Тухтаев томонидан йиғилганларга ўзларини қизиқтирган ҳуқуқий соҳага оид саволларига жавоб берилди.

 

Тухтаев Зафар,

Навоий туманлараро маъмурий судининг судьяси

Skip to content