Қидирув:

Инсон қадрининг энг олий даражаси халқчин давлатда барпо этилади

Бугунги кунда адолатли жамият қуриш йўлидаги улкан қадам бўлиб, юртимизда олиб борилган барча соҳадаги ислоҳотларнинг конституциявий ҳимоясини таъминланаётганидир. У ҳам бўлса “Давлат – жамият – инсон” деган принципнинг “Инсон – жамият – давлат” тамойилига айланиб, “Инсон қадри учун!” деган ғоя устуворликка эга эканлиги ўз ифодасини топаётганидадир.

Маълумки, миллий қонунчилигимизда фуқарони биринчи марта давлат органлари томонидан бирон бир ишга гумон қилинувчи сифатида жалб қилаётганда, унга бирламчи ҳуқуқлари тушунтириб бериш шарти саналган “Миранда қоидаси” ҳамда “Хабеас корпус” (лот. habeas corpus) – “танани судга келтириш”, яъни жиноий таъқибга учраган фуқаронинг адолатли суд муҳокамасига бўлган ҳуқуқининг тарихан энг қадимий эътирофларидан бири ҳисобланган нормалар янада кенг жорий этилди.

Биргина “Миранда қоидаси” бўйича ҳибсга олинган шахсга уни сўроқ қилишдан олдин албатта: -сукут сақлашга ҳақлилиги; айтган гаплари судда унга қарши қўлланиши мумкинлиги ва қўлланиши; сўроқда унинг адвокати иштирок этиши мумкинлиги; адвокат тўловини қила олмаса унга давлат томонидан адвокат берилиши тушунтирилиши ҳамда«ҳақ-ҳуқуқларингиз сизга тушунарлими?”деб сўралиши; -ўз адвокатига ёки яқинларига бир марта қўнғироқ қилиш имкони берилиши шарт.

Фуқароларимиз бирон бир суриштирув, тергов органларига олиб келинганда, унинг ҳуқуқи, шунингдек, ушлаб турилиши асослари, нега давлат органига келтирилгани ҳақидаги ҳуқуқлари тушунтирилиши асосий қонуда ўз ифодасини топди. Яъни, айбсизлик презумцияси мустаҳқкамланиб, суднинг қонуний кучга кирган ҳукми билан аниқланмагунча у айбсиз ҳисобланиши мустаҳкамланди.

Шахсга нисбатан тергов органлари томонидан ҳар қандай ғайриқонуний ҳаракатлар ҳамда тақиқланган усуллар қўлланилишининг олдини олишни кафолатланиб, Конституциямизнинг 27-моддасига кўра – “шахсни ушлаш чоғида унга тушунарли тилда унинг ҳуқуқлари ва ушлаб турилиши асослари тушунтирилиши шарт”, деган жумлалар билан тўлдирилди.

Илк маротаба ёзишмалар, телефон орқали сўзлашувлар, почта, электрон хабарлар ва бошқа хабарларни сир сақлаш ҳуқуқи фақат суднинг қарорига асосан чекланиши мумкинлиги белгиланди.

Хусусан, шахсни суд қарорисиз 48 соатдан ортиқ муддат ушлаб турилиши мумкин эмаслиги, ушбу муддат ушлаб туриш қонунийлиги ва асослилиги судда исботланмаса, шахс дарҳол озод қилиниши ҳамда шахсни ушлаб туриш чоғида унинг ҳуқуқлари ва ушлаб турилиши асослари унга тушунарли тилда тушунтирилиши кераклиги белгиланди.

Гувоҳи бўлаётганимиз, инсоннинг шаъни ва қадр-қиммати дахлсиздир, ҳеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмаслиги асосий қонунда ўз ифодасини топди. Бунда эса мамлакатимизнинг узоқ муддатли тараққиёт стратегиялари, халқимизнинг эртанги фаровон ҳаёти учун мустаҳкам ҳуқуқий асос ҳамда ишончли кафолатлар ўз ифодасини топаётганлиги, Ўзбекистон “ҳуқуқий давлат” деган конституциявий тамойил муҳрланганлиги, бу барчанинг қонун олдида тенглигини ва қонундан хеч ким устун эмаслигини таъминлаш, судлар томонидан адолатли қарорлар қабул қилиш, умуман олганда давлат органларининг халққа хизмат қилиши учун мустаҳкам пойдевор сифатида хизмат қилади.

 

 

Гиёсиддин Ялгашев,

Навоий вилоят суди раисининг ўринбосари.

 

Дилноза Хонбўтаева,

Навоий вилояти суди жиноят ишлари бўйича судьяси.

Маҳкумлар холидан хабар олинди

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди томонидан Зарафшон шаҳридаги 12-сон жазони ижро этиш колониясида жазо муддатини ўтаётган маҳкумлар билан сайёр қабул ўтказилди.

Дастлаб суд раиси ва тегишли масъуллар колония учрашувхонасида маҳкумлар ва фуқаролар учун яратилган шарт-шароитлар, шунингдек колонияда жазо муддатини ўтаётган маҳкумлар учун яратилган шарт-шароитлар билан танишиб чиқиб.

Шундай сўнг маҳкумлар билан суҳбат олиб борилиб, маҳкумларни “Рамазон хайити” байрами билан табрикланди, улардан колониядаги яратилган шарт-шароитлар, ётоқ хоналарининг шароити, озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати, маҳкумларни ҳуқуқлари қонуний тартибда ҳал қилинаётганлиги ҳақида сўраб, юртимизда олиб борилаётган ислоҳотлар, маҳкумларнинг ҳуқуқлари ва мажбуриятлари тўғрисида тўхталиб, ҳар бир маҳкум колонияда жазо муддатини ўташ даврида содир этган жиноятидан ўзига тўғри хулоса чиқарган ҳолда келгусида қайта жиноят содир этмаслиги учун яратилган имкониятлардан, ҳар бир дақиқадан унумли фойдаланган ҳолда бирор-бир касб эгаллаган ҳолда чиқиб кетиши, тартиббузарлик содир этмасдан тезроқ оиласи бағрига қайтиши тўғрисида гапириб ўтди.

Шундан сўнг, маҳкумларни қонуний ҳуқуқларини таъминлаш, маҳкумларни жазони ижро этиш билан боғлиқ бўлган мурожатларини шу ернинг ўзида қонуний ҳал этилишини таъминлаш мақсадида тегишли масъуллар иштирокида маҳкумларини ариза, шикоят ва таклифлари бўйича сайёр қабул ўтказилди.

Сайёр қабул давомида колонияда жазо муддатини ўтаётган 6 нафар маҳкумлар турли мазмундаги масалалар бўйича мурожаат қилди.

Сайёр қабуллар давомида мурожаатларни ўрганиш билан бирга маҳкумларга салбий ҳолатларга йўл қўймаслиги, белгиланган кун тартибига амал қилиши, тартиббузарликлар содир этмаслиги, тақиқланган нарса буюмлардан фойдаланмаслиги, меҳнатга виждонан ёндошиши, ўз мажбуриятларини бажариши бўйича тушунчалар берилди.

Бундан ташқари, маҳкумларга суд қарорларини қайта кўриш институти такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонунларига киритилган ўзгартиришлар ва суд қарорлари устидан шикоят бериш тартиби ҳақида тушунтириш берилди.

 

Анвар Исоков,

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди раиси.

Жазо муддатини ўтаётган маҳкумларни мурожаатлари ўрганилди

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди томонидан Зарафшон шаҳридаги 36-сонли манзил колонияда жазо муддатини ўтаётган маҳкумлар билан сайёр қабул ўтказилди.

Сайёр қабул давомида 6 нафар маҳкумлар томонидан қилинган мурожаатлар ўрганилди.

Хусусан, маҳкумларнинг озодликдан маҳрум етиш жазоси ахлоқ тузатиш ишларига алмаштирилганидан сўнг қарздорлигини тўлаш тартиби ва жазони енгилроғи билан алмаштириш ҳамда шартли равишда озод қилишнинг муддатлари тўғрисидаги саволларига атрофлича жавоб берилди.

Шундан сўнг суд раиси томонидан маҳкумларга қонунбузарликка йўл қўймаслик, озодликка чиққанидан сўнг қонун доирасида яшаш ғоясини шакллантириш учун ҳуқуқий онг ва маданиятини юксалтириш мақсадида колонияларда хуқуқий таълим ва тарбия ишларини кучайтиришини, уларнинг жисмоний ва спорт ишларида фаол иштирокини таъминлаб, улар ўртасида соғлом турмуш тарзини кенг тарғиб қилишини, колонияга жазо муддатини ўташ учун келган ҳар бир маҳкум колонияга келган кунидан бошлаб колония маъмурият ходимлари томонидан жазо муддатини ўташ учун барча шарт-шароитлар билан қонун доирасида таъминланиб келинишини, шу билан биргаликда маҳкумлар колонияда ўрнатилган ички тартиб қоидалари, кун тартиб қоидалари мунтазам равишда тушунтирилиб борилишини, ҳар бир маҳкум жазо муддатини ўташ давомида ўзини ижобий ёки салбий томонлама кўрсатиб келишини, салбий ҳислатларга эга маҳкумлар қилган қилмиши ёки хатти-ҳаракатлари бўйича қонун доирасида жазоланиб, ўз келажагини ва орзу-умидларини барбод қилишини, ижобий ҳислатларга эга бўлган маҳкумлар эса жазо муддатини ўташ давомида жазодан кўзланган мақсадга эришилгандан сўнг тезроқ озодлик гаштини суришини, чунки улар ўз олдига қўйган келажакдаги орзу ҳавасларга астойдил интилиш лозимлиги, юқоридаги омилларни шакллантиришда эса асосий тарбиявий-профилактик чора-тадбирларни амалга ошириш колония ходимларининг ўрни ҳақида гапирди.

Бундан ташқари, маҳкумларга суд қарорларини қайта кўриш институти такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонунларига киритилган ўзгартиришлар ва суд қарорлари устидан шикоят бериш тартиби ҳақида тушунтириш берилди.

Йиғилиш сунгида масъуллар томонидан маҳкумлар билан олиб борилаётган тарбиявий профилактик тадбирларни ташкиллаштиришда кенг қамровли жамоатчилик назоратини кучайтириш, фуқароларни ўзини-ўзи бошқариш органлари фуқаролик жамияти институтлари билан узвий ҳамкорликни йўлга қўйиш орқали маҳкумларни ахлоқан қайта тарбиялаш тизимини такомиллашга келишиб олинди.

 

Анвар Исоков,

Жиноят ишлари бўйича Зарафшон шаҳар суди раиси. 

Моддий ва маънавий зарар

Зарар деганда, ҳуқуқи бузилган шахснинг бузилган ҳуқуқини тиклаш учун қилган ёки қилиши лозим бўлган харажатлари, унинг мол-мулки йўқолиши ёки шикастланиши (ҳақиқий зарар), шунингдек бу шахс ўз ҳуқуқлари бузилмаганида одатдаги фуқаролик муомаласи шароитида олиши мумкин бўлган, лекин ололмай қолган даромадлари (бой берилган фойда) тушунилади.

 

Зарар икки турда бўлади моддий зарар ҳамда маънавий зарар.

Моддий зарар

 

Ғайриқонуний ҳаракат (ҳаракатсизлик) туфайли фуқаронинг шахсига ёки мол-мулкига етказилган зарар, шунингдек юридик шахсга етказилган зарар, шу жумладан бой берилган фойда зарарни етказган шахс томонидан тўлиқ ҳажмда қопланиши лозим.

Зарар етказган шахс, агар зарар ўз айби билан етказилмаганини исботласа, зарарни тўлашдан озод қилинади. Қонунда зарар етказган шахснинг айби бўлмаган тақдирда ҳам зарарни тўлаш назарда тутилиши мумкин.

Маънавий зарар.

Маънавий зарар деганда жабрланувчига қарши содир этилган ҳуқуқбузарлик ҳаракати оқибатида у бошидан кечирган маънавий ва жисмоний азоблар тушунилади.

Маънавий зарар, жумладан яқин қариндошини йўқотиш (ўлими) сабабли маънавий қайғуриш, ижтимоий ҳаётдаги фаоллигини давом эттира олмаслик, ишини йўқотиш, оилавий, тиббий сирларни ошкор қилиш, фуқароларнинг шаъни, қадр-қиммати ва ишчанлик обрўсига путур етказувчи ҳақиқатга тўғри келмайдиган маълумотларни тарқатиш, ҳар қандай бошқа ҳуқуқларини вақтинча чеклаш ёки улардан маҳрум қилиш, етказилган зарар ёки соғлиққа бошқача зиён етказиш туфайли, жисмоний оғриқ, соғлиққа бошқача етказилган ёхуд етказилган маънавий азоблар натижасида бошидан ўтказилган бошқа касалликларда намоён бўлиши мумкин.

Маънавий зарар пул билан қопланади.

Маънавий зарарни қоплаш миқдори жабрланувчига етказилган жисмоний ва маънавий азобларнинг хусусиятига, шунингдек айб товон тўлашга асос бўлган ҳолларда зарар етказувчининг айби даражасига қараб суд томонидан аниқланади. Зарарни қоплаш миқдорини аниқлашда оқилоналик ва адолатлилик талаблари эътиборга олиниши лозим.

Жисмоний ва маънавий азобларнинг хусусияти маънавий зарар етказилган ҳақиқий ҳолатлар ва жабрланувчининг шахсий хусусиятлари ҳисобга олинган ҳолда суд томонидан баҳоланади.

Маънавий зарар тўланиши лозим бўлган мулкий зарардан қатъи назар қопланади.

Маънавий зарар уни етказувчининг айби бўлган тақдирда, зарар етказувчи томонидан қопланади.

Маънавий зарар уни етказувчининг айбидан қатъи назар, қуйидаги ҳолларда қопланади, агар:

зарар фуқаронинг ҳаёти ва соғлиғига ошиқча хавф манбаи томонидан етказилган бўлса;

зарар фуқарога уни қонунга хилоф тарзда ҳукм қилиш, қонунга хилоф тарзда жиноий жавобгарликка тортиш, эҳтиёт чораси сифатида қамоққа олишни ёки муносиб хулқ-атворда бўлиш ҳақида тилхат олишни қонунга хилоф тарзда қўлланиш, қонунга хилоф тарзда маъмурий жазо қўлланиш ва қонунга хилоф тарзда ушлаб туриш натижасида етказилган бўлса;

зарар ор-номус, қадр-қиммат ва ишчанлик обрў-эътиборини ҳақоратловчи маълумотларни тарқатиш туфайли етказилган бўлса;

қонунда назарда тутилган бошқа ҳолларда.

Ўзбекистон Республикаси “Давлат божи тўғрисида”ги Қонунининг 8-моддасига кўра, қуйидагилар судларда давлат божини тўлашдан озод қилинган

 даъвогарлар — меҳнатда майиб бўлганлиги ёки соғлиғининг бошқача тарзда шикастланганлиги, шунингдек боқувчиси вафот этганлиги туфайли етказилган зарарнинг ўрнини қоплаш тўғрисидаги даъволар юзасидан;

4) даъвогарлар — қонунга хилоф равишда ҳукм этганлик, жиноий жавобгарликка тортганлик, маъмурий жазо берганлик туфайли жисмоний шахсга етказилган зарарнинг ўрнини қоплаш билан боғлиқ низолар юзасидан;

5) даъвогарлар — жиноят туфайли етказилган моддий зарарнинг ўрнини қоплаш тўғрисидаги даъволар юзасидан;

51) даъвогарлар — тазйиқ ва зўравонликдан жабрланган хотин-қизларга етказилган маънавий ва моддий зарарнинг ўрнини қоплаш тўғрисидаги даъволар юзасидан;

 

Шерали Тогоев,

Фуқаролик ишлари бўйича Кармана туманлараро суди судяси.

Барчаси “Инсон қадри учун” !!! Ноқонуний ишдан бўшатилган ходим судда ишга тикланди

Даъвогар Д.К жавобгар Навоий вилоят Транспорт бошқармасига нисбатан буйруқларни ғайриқонуний деб топиш, ишга тиклаш, иш ҳақи, мажбурий прогул юрган кунлари учун иш ҳақи ва маънавий зарарни ундириш, мажбурий прогул кунларини иш стажига қўшиб ҳисоблаш, касаба уюшма розилик хати ва баённомаларнинг бир қисмини ғайриқонуний деб топиш ҳақида даъво ариза билан судга мурожаат қилган.

Биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарори билан даъвогарнинг даъво талаблари рад қилинган.

Даъвогар Д.К томонидан берилган апелляция шикоятида суд қарорини бекор қилиб, даъвони қаноатлантириш ҳақида янги ҳал қилув қарори чиқариш сўралган.

Иш материалларидан ва судда аниқланган ҳолатлардан кўринишича, даъвогар Д.Киёмова 2019 йил 25 апрелдаги 33-сонли меҳнат шартномасига асосан Навоий вилоят Транспорт бошқармасига иш юритувчи вазифасига ишга қабул қилиниб, кейинчалик автомобиль ташувларини хавфсизлигини таъминлашни назорат қилиш бўлими инспектори, мурожаатлар ва хатлар билан ишлаш сектори бош мутахассиси вазифасида ишлаб келиб, 2021 йил 6 сентябрдан бошлаб мурожаатлар ва хатлар билан ишлаш сектори бошлиғи вазифасига ўтказилган.

Иш берувчи томонидан 2023 йил 22 майда корхона касаба уюшмасига ходим билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилишга розилик бериш тўғрисида тақдимнома берилган.

Касаба уюшмасининг 2023 йил 29 майдаги йиғилиш қарорига кўра, Д.К билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилишга розилик берилган.

Иш берувчининг 2023 йил 8 июндаги 51-сонли буйруғига асосан Д.К билан тузилган меҳнат шартномаси Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 161-моддаси иккинчи қисми 2-бандига асосан бекор қилинган.

Аниқланишича, иш берувчи 2023 йил 8 июндаги буйруғига касаба уюшмасининг 2023 йил 8 июндаги розилик хатини асос қилган.

Ваҳоланки, иш берувчи томонидан касаба уюшмасига 2023 йил 22 май куни Д.К билан иш берувчи ташаббуси билан меҳнат шартномасини бекор қилишга розилик олиш юзасидан тақдимнома киритган.

Иш ҳужжатларидаги, касаба уюшманинг 2023 йил 29 майдаги йиғилиш баёнида йиғилиш котиби Г.Х имзо қўймаган.

Шундан сўнг, иш берувчи 2023 йил 8 июндаги хати билан касаба уюшмаси қўмитасининг ушбу баённомасини Д.К билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилишга розилик бериш юзасидан овозлар сони тўғри ёки нотўғрилигига аниқлик киритиш ва баённомани имзолаб беришлик учун қайтарилган.

Судлов ҳайъати суд мажлисида гувоҳ сифатида сўралган Г.Х мазкур ҳолатни тасдиқлаб, 2023 йил 29 майдаги йиғилишда овозлар сони ноаниқ бўлганлиги сабабли имзо қўймаганлигини маълум қилди.

 Касаба уюшмаси қўмитаси 2023 йил 8 июнда йиғилиш ўтказиб, йиғилиш қарорида 2023 йил 29 майдаги йиғилиш баёнидаги овозлар қайта ҳисоб китоб қилинганлиги ва иш берувчининг 2023 йил 22 майдаги тақдимномасига розилик берилганлиги кўрсатилган.

Судлов ҳайъати суд мажлисида даъвогар Д.К касаба уюшмаси қўмитасининг 2023 йил 29 майдаги йиғилиш қарори тегишли тартибда расмийлаштирилмаганлигини, 2023 йил 8 июндаги йиғилишда қатнашмаганлигини, йиғилиш амалда бўлмаганлигини маълум қилди.

Судлов ҳайъати ушбу ҳолатга аниқлик киритиш учун касаба уюшмаси аъзолари Х.Р, Г.Х.ларни гувоҳ сифатида сўралганда, улар 2023 йил 8 июнда йиғилиш бўлганлиги, унда 2023 йил 29 майдаги йиғилиш баёни асосида овозлар қайта ҳисоб китоб қилинганлигини, Д.К иштирок этмаганлигини маълум қилди.

Демак, бу ҳолатда иш берувчи Д.К билан иш берувчининг ташаббусига кўра меҳнат шартномасини бекор қилишда касаба уюшмаси қўмитасининг олдиндан розилиги қонунчиликда белгиланган тартибда олинмаган.

Навоий шаҳар тиббиёт бирлашмасига қарашли 4-сон оилавий поликлиникасининг меҳнатга лаёқатсизлик варақасига асосан даъвогар Д.К 2023 йил 6 июндан 13 июнга қадар “сурункали бронхит” касаллиги билан даволанган.

Гарчи, жавобгар вакили Д.К шу кунлари ишда бўлганлигини таъкидлаб, бу ҳолатни унинг ўзи ҳам инкор этмаган бўлсада, Навоий вилоят соғлиқни сақлаш бошқармасининг 2024 йил 19 январдаги хатида, Д.К.га берилган меҳнатга лаёқатсизлик варақаси белгиланган талаблар асосида расмийлаштирилганлиги ва унга текширув ҳамда даво режалари олиб борилганлигини маълум қилган.

Шу боис, судлов ҳайъати иш берувчи томонидан Д.К билан меҳнат шартномасини унинг вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик даврида бекор қилган деб ҳисоблайди.

Қайд этилганларга кўра, биринчи инстанция суди иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳақиқий ҳолатларини аниқламасдан, тўлиқ ва холисона текширмасдан, моддий ва процессуал ҳуқуқ нормаларини нотўғри қўллаб, даъво талабларини тўлиқ рад қилиш  ҳақида асоссиз хулосага келган.

Шу сабабли, судлов ҳайъати иш берувчининг 2023 йил 8 июндаги
буйруғини ғайриқонуний деб топиб, даъвогарни Навоий вилоят транспорт бошқармаси мурожаатлар ва хатлар билан ишлаш сектори бошлиғи вазифасига ишга тиклашни лозим топди.

Шунга кўра, судлов ҳайъати биринчи инстанция судининг иш юзасидан қабул қилган ҳал қилув қарорини бекор қилиб, янги ҳал қилув қарори чиқаришни лозим деб топади.

Даъвогар К.Д Навоий вилоят транспорт бошқармаси мурожаатлар ва хатлар билан ишлаш сектори бошлиғи вазифасига ишга тикланиб,

Жавобгардан К.Д. фойдасига мажбурий бекор юрган кунлари учун 71.389.606 сўм иш ҳақи маънавий зарар учун 9.000.000 сўм товон пули ундирилди.

 

Беҳзод Шерматов,

Навоий вилоят судининг судьяси.

Суд тақдимномаси муҳокама қилинди

Учқудуқ туман иқтисодий суди томонидан “Учқудуқ туман йўллардан фойдаланиш” давлат муассасаси биносида  ташкилот ходимлари иштирокида суд томонидан чиқарилган тақдимнома муҳокама қилинди.

Унда ташкилотнинг фаолият турларидан келиб чиққан ҳолда табиий газдан фойдаланиш бўйича корхонанинг тегишли ходимлари томонидан йўл қўйилган хато ва камчиликлар тўғрисида айтиб ўтилди.

Шунингдек, учрашувда коррупция иллати глобал муаммо сифатида кенг жамоатчиликни жиддий ташвишга солаётганлиги, бинобарин, коррупция жамият тараққиёти, юрт равнақи ва халқ фаро­вонлигига рахна солиши, коррупция ҳар қандай мамлакатнинг демократия ва қонун устуворлиги асосларини издан чиқариши, коррупция иллатига қарши кураршиш барчамизнинг бурчимиз эканлиги тўғрисидаги фикрлар йиғилиш иштирокчилари эътиборига етказилди.   

Учрашув сўнгида иштирокчиларга ўзларини қизиқтирган масалалари ва мурожаатлари юзасидан тегишли ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

 

 

 Дилшод Турдиев,

Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси.

Жамиятимиздаги яна бир нечта оилаларни пароканда бўлишини олди олинди

“Оилавий ажримларнинг олдини олиш ва низоли оилалар билан ишлаш куни» муносабати билан Кармана туманидаги “Баркамол авлод” марказида ажралиш ёқасида турган оилаларни судгача яраштириш чораларини кўриш мақсадида туман ҳокими ўринбосари, Оила ва хотин-кизлар бўлими ва вилоят суди билан хамкорлигида ажралиш арафасига келиб колган 10 нафар оилалар муҳокама қилинди.

Кўрилган чоралар ва тушунтиришлар натижасидан 5 нафар оила яраштирилиб, оила сақлаб қолишига эришилди, қолган 5 нафарига эса ярашиш учун муҳлат берилди.

Мазкур тадбирнинг мақсади оилавий ажримлар сонини камайтириш, вояга етмаган бегуноҳ фарзандларнинг тирик етим қолишини олдини олиш, аёлларни оилавий ажримдан сўнг оғир ижтимоий вазиятга тушиб қолишидан сақлаш ва бунинг натижасида оғир салбий оқибатлар келиб чиқишининг олдини олиш эканлиги тушунтириб ўтилди.

Йиғилишга таклиф этилганларга судьялар ва мутасаддилар томонидан оила муқаддаслиги, оилада эр ва хотиннинг мажбуриятлари ва ундан келиб чиқиши мумкин бўлган ҳуқуқий оқибатлар, фарзандлар келажаги муҳимлиги ҳақида ҳам тегишли ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

 

Ибодат Шоймардонова,

Навоий вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси.

Нега аёллар жиноятга қўл уради ёҳуд улар томонидан содир этилаётган жиноятлар таҳлили

Мамлакатимизда хотин-қизларга бўлган юксак эътибор, яратилаётган шарт-шароитлар натижасида бугунги кунда аёлларимизнинг жамиятдаги мавқеи ошди.

Уларнинг жамиятдаги фаоллигини ошириб, ижтимоий ҳаётда ўз ўрнини топиши, барча соҳаларда эркаклар билан тенг ҳуқуқлилигини таъминлашга алоҳида эътибор қаратилди. Зеро, гендер тенгликка эришиш барқарор тараққиётнинг асосий омилларидан биридир. Аёлларнинг иқтисодий, сиёсий, ижтимоий жараёнларда фаол иштирок этиши, жамиятнинг барқарор ривожланишида муҳим омиллардан биридир.

Дарҳақиқат, ижтимоий хавфли ҳодиса бўлган жиноятчилик барча даврларда жамиятнинг маънавий, иқтисодий, сиёсий устқурмаларига шикаст етказади. Аёллар томонидан жиноятлар содир этилиши эса ушбу жараённи икки карра тезлаштиради. Чунки ҳар бир аёл у жамиятда қандай вазифани бажармасин, аввало, она – оиланинг маънавий тарбиячиси ҳисобланади. Аёлнинг жиноят содир этиши ортида жамиятнинг маънавий таназзули ётади.

Биргина Навоий вилоятида жорий йилнинг биринчи чораги давомида аёллар томонидан содир этилган жиноят ва ҳуқуқбузарликларни таҳлил қиладиган бўлсак, ўткан даврда хотин-қизлар томонидан жами 56 та жиноят иши бўйича 65 нафар аёлларга нисбатан жиноят ишлари кўриб тамомланган бўлиб, шундан 52 та иш бўйича 61 нафар шахсларга нисбатан ҳукм чиқарилган, 3 нафар шахсга нисбатан бўлган жиноят ишлари тугатилган.

Шунингдек, биринчи чорак жавомида жиноят судлари томонидан жами 1166 та аёлларга нисбатан маъмурий ҳуқуқбузарликка оид иш кўрилган бўлиб, шундан 209 таси 18-30 ёш, 869 таси 30-60 ёш, 88 таси 60 ёшдан ошган аёллар томонидан содир этилган. Ушбу ҳуқуқбузарликларнинг 317 таси фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларига тажовуз қилганлик, 185 таси аҳоли соғлиғини сақлаш соҳасидаги, 54 таси мулкка тажовуз қилинганлиги, 101 таси саноат ва бошқа соҳалардан фойдаланиш қоидаларини бузиш, 12 таси қишлоқ хўжалиги соҳасидаги, 37 таси транспорт, йўл хўжалиги ва алоқа соҳасидаги, 142 таси савдо, тадбиркорлик ва молия соҳаларидаги, 1 таси одил судловга тажовуз қилганлик, 240 таси жамоат тартибига тажовуз, 219 таси бошқарувнинг белгиланган тартибига тажовуз ва 1 таси тадбиркорлик фаолиятига тўсқинлик қилганлик ҳолати бўйича содир этилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар ҳисобланади.  

Аёллар жиноятчилиги сабаблари таҳлили шуни кўрсатадики, аёлларнинг жиноятга қўл уриши сабаблари турли-тумандир.

Бунда – моддий қийналганлик, ишсизлик, оилавий алоқаларнинг мўртлиги, ижтимоий назоратнинг пастлиги, ахлоқий қадриятларнинг шаклланмаганлиги, маънавий дунёқарашнинг торлиги, ўз-ўзини назорат қилишнинг етишмаслиги, шахсларга (аёлларга) нисбатан чиқарилаётган суд ҳукмлари ҳамда қарорлари, ажримлари тарбиявий таъсирининг пастлиги асосий сабаб бўлмоқда.

Аёллар томонидан содир этилаётган жиноятларнинг умумий ўсиш тенденцияси алоҳида олинган бир даврда бир мунча камайганига қарамасдан ошиб бориши қайд этилмоқда. Криминологларнинг тадқиқотлари шуни кўрсатадики, содир этилган жиноятларда аёллар сонининг ўсиш суръати эркак жинсига мансуб жиноятчилар кўрсаткичларидан ўзиб кетмоқда. 

Аёллар томонидан оғир ва ўта оғир жиноятлар содир этилиш тенденцияси фаол сақланиб қолмоқда. Бунда ўғрилик ва фирибгарлик жиноятлари катта улушни ташкил қилади.

Нозик хилқат жиноий фаолиятининг ўсиши айниқса, иқтисодиёт соҳасида ортиб бориши кузатилмоқда. Аёллар жиноий хулқ-атвори учун банк фаолияти соҳасида ва қимматли қоғозлар бозоридаги ноқонуний фаолият хос бўлиб қолмоқда. Аёллар томонидан камдан-кам ҳолларда босқинчилик ва талончиликка қўл урилади. Улар ўғрилик, фирибгарлик, ўзлаштириш жиноятларини кўпроқ содир қилса, эркакларда эса ўғрилик, босқинчилик ва талончилик жиноятларини кўп содир этади. Ушбу ҳолат аёллар ва эркаклардаги жисмоний кучнинг турличалиги ва ижтимоий ролларнинг ҳар хиллиги билан изоҳланади.

 

Абдулло Аллаев,

Навоий вилоят суди раиси.

 

Гиёсиддин Ялгашев,

Навоий вилоят суди раисининг ўринбосари,

Жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси.

Яшаганлик факти қонун ҳимоясида!!!

Фуқаролик ишлари бўйича Хатирчи туман судининг очиқ суд мажлиси, аризачи Навоий шахар адлия бўлимининг Гаврилова Замира Абдурауфовна манфаатида Навоий шахар ИИБ Миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлимига нисбатан юридик аҳамиятга эга бўлган фактни аниқлаш ҳақидаги аризаси кўриб чиқилди.

Аризачи З.Гаврилова 2003 йилда доимий яшаш учун Россия Федерациясидан доимий паспорт рўйхатидан чиқиб, Ўзбекистон Республикаси Навоий шахар Ибн Сино кўчаси 24-уй, 506-хонадонда яшаб келгани, фуқаро З.Гаврилова адлия бўлимига мурожаат қилиб, ҳуқуқий саводхонлиги пастлиги ҳамда давлат божини тўлаш учун имконияти бўлмаганлигини кўрсатиб, судга ариза билан мурожаат қилишда амалий ёрдам беришни сўрагани, З.Гаврилова Россия Федерациясидан кўчиб келиб, Ўзбекистон Республикасида оила аъзолари билан ҳозиргача яшаб келаётганлиги бўйича Навоий шахар ИИБ бошлиғи томонидан тасдиқланган хулоса, фарзандлари Улугова Светлана Абдусаттаровна ва Улугов Андрей Абдисаттаровичларга Навоий шахар ФҲДЁ бўлими томонидан берилган туғилганлик тўғрисидаги гувоҳнома, Улугова Светлана Абдусаттаровнанинг Навоий шаҳар ФҲДЁ бўлими томонидан берилган ўлим гувоҳномаси нусхалари ва бошқа ҳужжатлар тасдиқлашини, шунга кўра З.Гаврилованинг 2003 йилдан Ўзбекистон Республикаси Навоий вилояти Навоий шаҳрида доимий яшаганлик фактини белгилаш лозим бўлишини билдириб, З.Гаврилованинг 2003 йилдан Ўзбекистон Республикас Навоий вилояти Навоий шаҳрида доимий яшаганлик фактини белгилаб беришни сўраган.

Маълум бўлишича аризачи З.Гаврилова 1964 йил 17 сентябрда Тошкент шахрида туғилган.

2003 йилда оила аъзолари билан Россия Федерациясидан чиқиб Ўзбекистон Республикасига доимий яшаш мақсадида қайтиб келган, шундан буён Навоий шахар ИИБда фуқаролиги йўқ шахс сифатида рўйхатда туриши, ҳозирги кунда ҳам Навоий шахар Ибн Сино кўчаси 24-уй 506-хонадонда оила аъзолар билан биргаликда яшаб келмоқда.

Ўзбекистон Республикасининг 2020 йил 13 март кунидаги “Ўзбекистон Республикасининг фуқаролиги тўғрисида”ги Қонуннинг 6-моддаси 2-қисмига асосан, 2005 йил 1 январга қадар Ўзбекистон Республикаси ҳудудига кириб келган ва доимий пропискадан ўтган, чет давлат фуқаролигини қабул қилмаган ҳамда ушбу қонун кучга киргунига қадар фуқаролиги бўлмаган шахсга Ўзбекистон Республикасида яшаш гувоҳномаси асосида яшаб турган шахс истак билдирган тақдирда, Ўзбекистон Республикасининг фуқароси деб тан олиниши белгиланган.

Аризачи З.Гавриловага фуқаролиги йўқ шахс учун Ўзбекистон Республикасида яшаш гувоҳномаси берилган.

Иш ҳужжатларида мавжуд Навоий шахар ИИБ М ва ФРБнинг 2024 йил 06 февралдаги хулосасидан аниқланишича, З.Гаврилова 2003 йилда Ўзбекистон Республикасига доимий яшаш мақсадида кўчиб келгани, унга З.Гаврилова Ўзбекистон Республикаси фуқаролигига тан олиш мақсадга мувофиқ деб ҳисобланган.

Юқоридагиларни инобатга олиб, фуқаро Гаврилова Замира Абдурауфовнанинг 2003 йилдан буён Ўзбекистон Республикаси Навоий вилояти Навоий шахрида доимий яшаб келаётганлиги факти белгиланди.

Бу орқали, жамиятимизда бир шахснинг Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари каби тенг ҳуқуқли асосида фуқаролик олишига йўл очиб берилди.

Баҳодир Бабақулов,

Фуқаролик ишлари бўйича Хатирчи туман суди раиси.

 

Зарифжон Утамуродов,

Фуқаролик ишлари бўйича Хатирчи туман суди судьяси.

2024 йилнинг 1-чораги мобайнида Навоий вилояти судлари томонидан давлат органлари ва ташкилотлари, уларнинг мансабдор шахсларининг ноқонуний чиқарилганлиги учун ҳақиқий эмас деб топилган қарорлари тўғрисида расмий маълумот

2024 йилнинг 1-чораги давомида Навоий вилоят ҳамда туманлараро маъмурий судлари томонидан 211 та (2023 йил 1-чорагида эса 236 та) оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар билан боғлиқ маъмурий ишлар кўриб тамомланган, кўриб тамомланган ишлардан 115 таси қаноатлантирилган, 67 таси рад қилинган, 15 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 14 та ариза кўрмасдан қолдирилган.

 

Оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар бўйича кўриб тамомланган айрим ишларни тоифалар кесимида таҳлил қиладиган бўлсак: 

 

🔹Ҳоким қарорини ҳақиқий эмас деб топиш ҳамда маҳаллий ҳокимлик мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 26 та иш кўрилган, шундан 7 таси қаноатлантирилган, 16 таси рад қилинган, 2 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 1 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

🔹Бюджетдан ташқари пенсия жамғармаси қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 75 та иш кўрилган, шундан 70 таси қаноатлантирилган, 4 таси рад қилинган, 1 таси иш юритишдан тугатилган;

 

🔹Солиқ органи қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 31 та кўрилган, шундан 13 таси қаноатлантирилган, 12 таси рад қилинган, 2 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 4 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

🔹Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги мажбурий ижро бюроси қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати  (ҳаракатсизлиги)ни  қонунга хилоф деб топиш ҳақида 29 та иш кўрилган, шундан 7 таси қаноатлантирилган, 12 таси рад қилинган, 6 таси иш юритишдан тугатилган ҳамда 4 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

🔹Божхона органи қарорларини ҳақиқий эмас ҳамда мансабдор шахсларининг харакати (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш ҳақида 2 та кўрилган бўлиб, уларнинг барчаси бўйича аризани қаноатлантириш рад қилинган.

 

✅ Суд таъсирчанлиги фаолияти бўйича:

 

Навоий вилоят ва туманлараро маъмурий судлари томонидан 2024 йилнинг 1-чорали давомида ишларни кўриш жараёнида аниқланган қонунбузилиш ҳолатлари юзасидан айбдор мансабдор шахсларга нисбатан 52 та хусусий ажримлар чиқарилган.

 

Бундан ташқари, Навоий вилоят ва туманлараро маъмурий судлари томонидан 48 та ёзма мурожаатлар мазмунан кўриб ҳал этилган, 50 та фуқаро сайёр қабулларда ҳамда 172 та фуқаролар бевосита суд идораларида қабул қилинган.

Навоий вилоят суди матбуот хизмати

Skip to content