Қидирув:

Маҳалла фуқаролар йиғини раисларининг ҳуқуқий билимлари оширилди

Инсон ҳуқуқлари – ҳар бир инсоннинг миллати, яшаш жойи, жинси, этник келиб чиқиши, танасининг ранги, дини, тили ва бошқа белгиларидан қатъи назар, ажралмас ҳуқуқларидир. Барча одамлар ҳар қандай турдаги камситишларни истисно қилган ҳолда, инсон ҳуқуқларидан бир хилда фойдаланиш ҳуқуқига эгадирлар. Ушбу ҳуқуқлар ўзаро боғлиқ ва ажралмасдир.

Инсоннинг умумбашарий ҳуқуқлари кўпинча шартномалар, халқаро одат ҳуқуқи, ҳуқуқнинг умумий принциплари ва халқаро ҳуқуқнинг бошқа манбаларида қонун кўринишида мустаҳкамланган ва кафолатланган. Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ҳуқуқ давлатларга инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларини ривожлантириш ҳамда ҳимоя қилиш бўйича мажбуриятларни юклайди.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари соҳадсидаги миллий таълим дастурини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПҚ-46 сон қарорининг 12-бандига мувофиқ юртимизда жорий йилнинг 20-28 февраль кунлари «Инсон хуқуқлари” ҳафталиги ўтказилиши белгиланган.

Тарғибот ҳафталигини муносиб ўтказиш мақсадида Навоий вилоят суди ва вилоят ҳокимлиги ҳузуридаги фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ходимларининг малакасини ошириш бўйича Ўқув курси ҳамкорликда маҳалла раислари учун “Инсон ҳуқуқлари-олий қадрият” мавзусида учрашув ўтказилди. Учрашувда вилоят суди судьялари Г.Худойбердиева, А.Бахронов ва Ф.Ҳамидовлар иштирок этиб, тадбир иштирокчиларига инсон ҳуқуқларини амалга оширилишида давлатимизда қабул қилинган меъёрий ҳужжатлар, оилаларни мустаҳкамлаш, ажрашишларнинг салбий оқибатлари, маҳалларда фуқаролар томонидан жиноят ва ҳуқуқбузарликлар содир этилишини олдини олишда энг аввало аҳолининг ҳуқуқий саводхонлигини ошириш зарурлилиги ҳақида зарур тушунчалар берилди. Тадбир давомида МФЙ раислари томонидан ўз фаолияти давомида дуч келаётган муаммолар юзасидан берилган саволларга зарур ҳуқуқий маслаҳатлар берилди.

 

Навоий вилоят суди судьяси

Гулнафис Худайбердиева

Янги Ўзбекистон ва инсон ҳуқуқлари

Мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш масаласи халқимиз учун фаровон ва муносиб турмуш шароитини яратиб беришга қаратилган демократик ислоҳотларнинг бош мезонига айланиб бормоқда.

Бу соҳада давлат сиёсатининг самарали амалга оширилишига, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига ҳурмат муносабати шаклланишига, мамлакатнинг халқаро майдондаги обрўси янада мустаҳкамланишига, шу жумладан Ўзбекистон Республикасининг иқтисодий ва сиёсий-ҳуқуқий рейтинг ҳамда индекслардаги мавқеи яхшиланишига хизмат қилишга қаратилган, Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш бўйича изчил олиб борилаётган давлат сиёсатини амалга оширишнинг асосий вазифалари ва йўналишларини белгилаб берувчи Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг Миллий стратегияси 2020 йил 22 июнь қабул қилинган эди.

Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясида ҳам «Инсон қадри учун» тамойили асосида халқимизнинг фаровонлигини янада ошириш, иқтисодиёт тармоқларини трансформация қилиш ва тадбиркорликни жадал ривожлантириш ҳамда фаол фуқаролик жамиятини шакллантириш билан бирга инсон ҳуқуқлари ва манфаатларини сўзсиз таъминлаш тараққиёт стратегиясида белгиланган устувор йўналишларнинг мазмун моҳиятини ташкил этади.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 7-февраль кунидаги ПҚ-46-сонли қарорига кўра Ўзбекистон Республикасида Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги Миллий таълим дастурининг тасдиқланиши бу соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларда яна бир муҳим қадам бўлди.

Миллий таълим дастурида қайд этилишча, инсон ҳуқуқларини таъминлаш соҳасида олиб борилган мониторинг натижаларида таълим муассасаларида «Инсон ҳуқуқларини ўрганиш» махсус ўқув курсини ўқитиш тўлиқ йўлга қўйилмаганлиги, ҳатто мазкур фанлар мутахассис бўлмаган ўқитувчилар томонидан ўқитилаётганлиги, суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ҳамда бошқа давлат органлари ходимларининг инсон ҳуқуқлари бўйича малакасини ошириш ишларини тизимли йўлга қўйилмаганлиги, соҳадаги бу каби бошқа камчиликлар мамлакатимизда аҳолининг, айниқса, ёшларнинг инсон ҳуқуқлари соҳасидаги ҳуқуқий саводхонлигини оширишга, уларда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига ҳурмат ҳиссининг шаклланишига, давлат хизматчиларининг инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик соҳасидаги билим ва кўникмаларининг ошишига тўсқинлик қилаётганлиги, мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари бўйича таълимни ташкил этишга зҳтиёж мавжудлигини кўрсатган.

Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълим бўйича долзарб масалаларни ҳар томонлама ўрганиш, илғор хорижий тажрибани таҳлил қилиш ҳамда кенг жамоатчилик муҳокамаси, халқаро ва миллий маслаҳатлашувлар натижасида мазкур Дастур ишлаб чиқилган.

Дастурнинг асосий мақсади БМТнинг Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия тўғрисидаги Декларацияси қоидалари ва инсон ҳуқуқлари соҳасидаги Жаҳон таълим дастурининг тўртинчи босқичини амалга ошириш, шунингдек, аҳоли барча қатламларининг инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари тўғрисидаги миллий ва халқаро стандартлар тўғрисида хабардорлигини, ушбу йўналишда амалга оширилаётган ишлар самарадорлигини янада оширишдан иборат бўлиб, унинг асосий вазифалари, ёшларнинг инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари соҳасидаги хабардорлигини ошириш, давлат органлари ходимларининг инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик соҳасидаги билим ва кўникмаларини ошириш, инсон ҳуқуқлари соҳасида педагог кадрларни тайёрлаш тизимини такомиллаштириш ва илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларининг инсон ҳуқуқлари соҳасида хабардорлигини ошириш, инсон ҳуқуқлари бўйича таълим соҳасида фуқаролик жамияти институтларининг фаоллигини ошириш, замонавий технологиялар, бадиий асарлар, оммавий ахборот воситаларидан фойдаланган ҳолда инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия тизимининг самарадорлигини ошириш, инсон ҳуқуқлари бўйича таълим соҳасида халқаро ҳамкорликни ривожлантиришдан иборатдир.

Мавжуд муаммоларни ҳал этиш мақсадида Дастурда ёшларнинг инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари соҳасидаги хабардорлигини ошириш, давлат органлари ходимларининг инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик соҳасидаги билим ва кўникмаларини ошириш, инсон ҳуқуқлари соҳасида педагог кадрларни тайёрлаш тизимини такомиллаштириш ва илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларининг инсон ҳуқуқлари соҳасида хабардорлигини ошириш, инсон ҳуқуқлари бўйича таълим соҳасида фуқаролик жамияти институтларининг фаоллигини ошириш, замонавий технологиялар, бадиий асарлар, оммавий ахборот воситаларидан фойдаланган ҳолда инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия бериш тизимининг самарадорлигини ошириш йўналишларида муҳим вазифалар белгилаб берилган.

 

Навоий вилоят судининг судьяси

Турғун Қаҳҳоров

Янги Ўзбекистон ва инсон ҳуқуқлари

Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари соҳасидаги миллий таълим дастурини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПҚ-46-сон Қарорининг 12-банди ижросини таъминлаш мақсадида жорий йилнинг 17 февраль куни Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси Д.Турдиев ва жиноят ишлари бўйича туман суди раиси А.Қурбоновлар томонидан тумандаги 18-сонли мактабда тарғибот тадбири ўтказилди.

Мазкур тадбирда мактаб ўқитувчилари ва ўқувчилари иштирок этиб, суд раислари томонидан тадбир иштирокчиларига юртимизда инсон ҳуқуқ ва эркинлигини таъминлаш борасида амалга оширилаётган ислоҳотлар, инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълим ҳар бир фуқаронинг инсон ҳуқуқларига нисбатан ҳурматини рағбатлантириш ва унга ҳар томонлама риоя этилишини таъминлашда муҳим аҳамият касб этиши, мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълимни янада такомиллаштириш, юртимизда инсон ҳуқуқлари муҳофазаси йўлида мустаҳкам қонунчилик тизими барпо этилганлиги, инсоннинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашга доир конституциявий қонунлар ва бошқа ҳужжатлар қабул қилиниб, ҳаётга татбиқ этилганлиги, шунингдек, давлатимизда кечаётган улкан ўзгаришлар ва янгиланишлар даврида аввало инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш муҳим вазифа эканлиги борасида фикрлар айтиб ўтилди.

Шу билан бирга, тадбирда вояга етмаганлар ўртасида ҳуқуқбузарликлар ва жиноятларни олдини олиш, уларга қарши курашиш ва ушбу ҳолатларнинг салбий оқибатлари тўғрисида ҳам маълумотлар берилди.

Тадбир якунида иштирокчиларга ўзларини қизиқтирган саволлари юзасидан тегишли ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

 

Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси

Дилшод Турдиев

ОИЛАНИ АСРАНГ, АЗИЗЛАР!

 Биз инсонлар Оилани муқаддас даргоҳ дея таърифлаймиз. Чунки, мустақил ҳаётга шу даргоҳ остонасидан қадам ташланади.

Шу боисдан ҳам юртбошимиз оила муқаддас урф-одатларимизни ҳимоя қиладиган, ҳаётнинг абадийлиги, авлодлар ворисийлигини таъминлайдиган ва шу билан бирга, ёш авлодга бевосита таъсир кўрсатадиган тарбия ўчоғи эканлигини доимо таъкидлайдилар.

Оила тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг вазифалари оилани мустаҳкамлашдан, оилавий муносабатларни ўзаро муҳаббат, ишонч ва ҳурмат, ҳамжиҳатлик, бир-бирига ёрдам бериш ҳамда оила олдида унинг барча аъзоларининг маъсуллиги ҳисси асосида қуришдан, бирон-бир шахснинг оила масалаларига ўзбошимчалик билан аралашишига йўл қўймасликдан, оила аъзолари ўз ҳуқуқларини тўсқинликсиз амалга оширишини ҳамда бу ҳуқуқларнинг ҳимоя қилинишини таъминлашдан иборатдир.

Йигит ва қизнинг хоҳиш-иродаси билан қонуний никоҳ жойлардаги  фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органларида тузилади ва давлатимиз герби тушурилган  никоҳ гувоҳномаси уларга тантанали равишда топширилади.

 Муқаддас оила даргоҳига пок қадамлар билан кириб келгач, энди ёш эр ва хотин зиммасига ушбу даргоҳни асраб авайлаш, яъни бир-бирига ҳурмат-иззат, вафодорлик, атроф-муҳитга зийраклик билан теран қараш, оилада пайдо бўладиган келишмовчилик ва кичик-кичик жанжалларда сабр-тоқатли бўлиш, асабни, тилни жиловлаш, ота-оналарнинг ҳурматини жойига қўйиш ҳамда болаларни тарбиялаш ва ҳ.з муҳим мажбуриятлар тушади. 

Афсуски, ана шундай ҳаёт синовларига бардош бера олмаётган эр ёки хотинлар жаҳл отига ҳамроҳ бўлиб, муқаддас оилани барбод қилаяпдилар. Иш судларда эр ва хотинни никоҳдан ажратиш ҳақидаги ҳал қилув қарорлари чиқарилиши билан якун топаяпди.

 Судлов ҳайъати мажлисида фуқаролик ишлари бўйича туман, туманлараро судларнинг ҳал қилув қарорлари устидан тарафларнинг бири томонидан берилган апелляция тартибидаги шикоятларни кўришда ёхуд судларда никоҳдан ажралиш тўғрисидаги фуқаролик ишларини ўрганар эканман, баъзан майда-чуйда икир-чикирлар, ён атрофдагиларнинг, оила аъзоларининг таъсири, турли миш-мишлар сабаб ҳам гулдек оилаларга дарз кетаётганлигига ачинаман.

Ажралиш сабаби қизларимизнинг келин бўлиб тушган хонадонда қайнона-қайнотанинг, эрнинг ҳурматини жойига қўймаганлиги ёки рўзғор ишларини бажармаганлиги, тилининг аччиқлиги ёхуд хиёнат, шунингдек, қайнона-қайнота, айниқса ёш эр ва хотиннинг Онажонлари, қариндошларнинг оила муҳитига совуқчилик тушурганлиги.

Яна бир асосий сабаб сабр-тоқат, бош ёрилса дўппининг тагида, ойнинг ўн беши қоронғу бўлса ўн беши ёруғ каби азалий қадриятларимизга ёш оила соҳиби ва соҳибалари ён бермаяпдилар. Уларнинг энг катта хатоси ҳам ана шунда. 

Жойлардаги МФЙ, Оила ва хотин-қизлар бўлимларининг вазифаси ҳудудларидаги кичик бўлсада жанжали бор оиладан ўз вақтида бахобар бўлиш, муаммоларини аниқлаб бартараф қилишда ёрдам бериш, уларни тўғри йўлга солиш учун астойдил ҳаракат қилиб, тушунтириш ишларини олиб бориш, шунингдек суд қарори билан никоҳдан ажратиш ҳақидаги даъво талаби қаноатлантиришдан рад этилган эр ва хотинни эътибордан четда қолдирмасдан оила тикланиши учун бошқача ҳаракат усулларини бошлашдан иборат бўлса, биз судьяларда эса иши судгача етиб келган эр ва хотинни қарор қабул қилиш йўли билан никоҳдан ажратиш эмас, суд мажлисларида эр ва хотиннинг ҳар бири юрагига етиб борадиган тарбиявий аҳамияти катта бўлган насиҳатларни қилишдан эринмаслик(ҳеч бўлмаганда даъво рад этилганидан кейин насиҳатларни 50 тадан 20 таси олса ҳам бу ютуғимиз), қайд этилган маҳаллий бўлимлар билан ҳамкорликда иш олиб бориб, муҳлат тайинлаш ҳақидаги суд ажрими муҳокамаларида иштирок этиш, оиланинг тикланишини таъминлаш масъулияти бўлиши шарт.

 

Ибодат Шоймардонова

Навоий вилоят суди судьяси

 

 

Вилоят суди судьялари томонидан янги таҳрирдаги Меҳнат кодексинингмазмун-моҳияти юзасидан давра суҳбати ташкил этилди

Навоий вилоят ҳокимлиги ҳузуридаги фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ходимларининг малакасини ошириш бўйича ўқув курсида вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьялари Г.Худайбердиева ҳамда Ф.Ҳамидовлар томонидан “Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат кодексини тасдиқлаш тўғрисида”ги ЎРҚ-798 сонли Қонуни мазмун-моҳияти ёритиб берилди.

Шунингдек, Меҳнат кодексининг 2-боби яъни, “Меҳнат тўғрисидаги қонунчилик ва меҳнат ҳақидаги бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар”га алоҳида тўхталиб ўтилди.

Ўзбекистон Президенти томонидан жорий йилнинг 28 октябрь куни “Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат кодексини тасдиқлаш тўғрисида”ги ЎРҚ-798 сонли қонунини имзолаган бўлиб, унга асосан янги таҳрирдаги Меҳнат кодекси қабул қилинган. 1995 йилдаги биринчи таҳриридан фарқли равишда, унда мажбурий меҳнатни тақиқлаш, ходимнинг ҳуқуқий ҳолати ёмонлашишига йўл қўйилмаслик кабилар асосий принцип этиб белгиланган. Давлат эҳтиёжманд аҳолини ишга жойлаш бўйича қўшимча кафолатларни таъминлаши ҳақида бандлар киритилгани тўғрисида маълумот бериб ўтди.

Янги таҳрирда якка тартибдаги меҳнатга оид муносабатлар ва улар билан бевосита боғлиқ ижтимоий муносабатларни ҳуқуқий тартибга солишнинг асосий принциплари этиб қуйидагилар белгиланди:

·                     меҳнат ҳуқуқларининг тенглиги, меҳнат ва машғулотлар соҳасида камситишни тақиқлаш;

·                     меҳнат эркинлиги ва мажбурий меҳнатни тақиқлаш;

·                     меҳнат соҳасидаги ижтимоий шериклик;

·                     меҳнат ҳуқуқлари таъминланишининг ва меҳнат мажбуриятлари бажарилишининг кафолатланганлиги;

·                     ходимнинг ҳуқуқий ҳолати ёмонлашишига йўл қўйилмаслиги.

Хусусан, меҳнат эркинлиги ҳар кимнинг меҳнат қилишга бўлган ўз қобилиятларини тасарруф этиш, уларни қонун билан тақиқланмаган ҳар қандай шаклда амалга ошириш, машғулот турини, касбни ва мутахассисликни, иш жойини ҳамда меҳнат шароитларини эркин танлаш ҳуқуқини англатади.

Шунингдек, давлат аҳолининг ижтимоий эҳтиёжманд тоифаларини ишга жойлаштириш бўйича қўшимча кафолатларни таъминлайди.

Мазкур тоифага қуйидагилар киради:

·                     14 ёшга тўлмаган болалари, ногиронлиги бўлган болалари бор ёлғиз ота-она, шунингдек кўп болали оилалардаги ота-оналар;

·                     умумий ўрта ва ўрта махсус таълим ташкилотларини, касб-ҳунар мактаблари ва коллежлари ҳамда техникумларини тамомлаб, касбга эга бўлган ёшлар;

·                     «Меҳрибонлик» уйларининг битирувчилари, шунингдек олий таълим ташкилотларининг давлат грантлари бўйича таълим олган битирувчилари;

·                     Мудофаа, Ички ишлар, Фавқулодда вазиятлар вазирликлари, Миллий гвардия, Давлат хавфсизлик хизмати қўшинларидаги муддатли ҳарбий хизматдан бўшатилган шахслар;

·                     ногиронлиги бўлган шахслар;

·                     пенсияолди ёшидаги шахслар (қонунда белгиланган пенсия ёшига қадар икки йил олдин); жазони ижро этиш муассасаларидан озод қилинган шахслар ёки суднинг қарорига кўра ўзига нисбатан тиббий йўсиндаги мажбурлов чоралари қўлланилган шахслар;

·                     одам савдосидан жабрланганлар.

Ушбу Қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан 6 ой ўтгач кучга киради. Қонун кучга кириши билан унинг аввалги талқини ўз кучини йўқотади.

Учрашувда судьялар мавзу юзасидан МФЙ раислари томонидан берилган саволларга батафсил тушунтириш бериб ўтдилар. Шунингдек, семинар иштирокчиларига янги таҳрирдаги “Меҳнат кодекси”га оид инфографика ва буклетлар тарқатилди

Кун тартибидаги масала юзасидан иштирокчилар ўзларини қизиқтирган саволлар билан мурожаат қилдилар ва мавзу юзасидан таклифлари ҳамда ўз фикр-мулоҳазаларини билдирдилар.

 

Гулнафис Худайбердиева

Навоий вилоят судининг судьяси 

Солиқ ҳисоботини топширмаслик оқибати

Солиқ тўловчининг ҳар бир солиқ тури ёки тўланган даромадлар бўйича ҳисоб-китобларни ва солиқ декларацияларини, шунингдек ҳисоб-китобларга ҳамда солиқ декларацияларига доир иловаларни ўз ичига оладиган, солиқ тўловчиларнинг ва солиқ агентларининг солиқ мажбуриятларини аниқлаш учун асос бўлиб хизмат қиладиган ҳужжатлари солиқ ҳисоботи ҳисобланади.

Солиқ ҳисоботи Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитаси томонидан Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги билан келишилган ҳолда тасдиқланадиган шаклларда тузилади.

Солиқ ҳисоботи солиқ тўловчи ҳисобга олинган жойдаги солиқ органига белгиланган шаклда қоғоз ёки электрон шаклда Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодекси (бундан буён матнда СК деб юритилади)га мувофиқ солиқ ҳисоботига илова қилиниши лозим бўлган ҳужжатлар билан бирга тақдим этилади.

СКнинг 273-моддасига кўра, солиқ тўловчилар, агар ушбу бобда бошқача қоида назарда тутилмаган бўлса, солиқ ҳисоботини ўзлари солиқ ҳисобида турган жойдаги солиқ органларига ўтган солиқ давридан кейинги ойнинг йигирманчи кунидан кечиктирилмаган муддатда тақдим этишлари шарт.

Солиқ органи солиқ тўловчи томонидан белгиланган шаклда тақдим этилган солиқ ҳисоботини қабул қилишни рад этишга ҳақли эмас.

Солиқ тўловчи томонидан солиқ органига молиявий ва (ёки) солиқ ҳисоботи бундай ҳисоботни тақдим этишнинг белгиланган муддати тугаганидан кейин ўн кун ичида тақдим этилмаганда юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорларнинг банкдаги ҳисобварақлари бўйича операцияларни тўхтатиб туриш тўғрисида солиқ органи томонидан ўн кундан кўп бўлмаган муддатга қарор қабул қилинади. Ўн кундан кўп муддатга тўхтатиб туриш тўғрисидаги қарор эса солиқ органининг илтимосномасига асосан фақат суд томонидан қабул қилиниши мумкин. Бунда банклар томонидан солиқ тўловчининг барча ҳисобварақлари бўйича барча чиқим операциялари тўхтатиб турилади.

Шуни таъкидлаш керакки, солиқ тўловчининг банкдаги ҳисобварақ бўйича операцияларнинг тўхтатиб турилиши фуқаролик қонунчилигига мувофиқ биринчи навбатда кўрсатилган тўловларга, шунингдек қонунчиликка мувофиқ ундирувга йўл қўйилмайдиган банклардаги ҳисобварақларга татбиқ этилмайди.

Ҳозирда тегишли солиқ органлари томонидан ушбу тоифадаги аризалар билан иқтисодий судларга мурожаат қилиш сони тобора ортиб бораётганлиги кўпгина солиқ тўловчилар томонидан солиқ мажбурияти ўз вақтида бажарилмаётганлигидан далолат бермоқда.

Хулоса ўрнида таъкидлаш жоизки, мажбурият тегишли даражада ва муддатда бажарилиши лозим, акс ҳолда унинг оқибатлари мажбуриятни бузган шахсга ўзининг жиддий салбий таъсирини кўрсатиши мумкин.

 

Шерзод Ғофуров

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси

 

 

Судлар ёшларнинг ҳуқуқий билимларини ошириш йўлида

Ўқувчи ёшларнинг ҳуқуқий билим ва маданиятини янада ошириш, уларда қонунга ҳурматда бўлиш муносабатини шакллантириш, шунингдек ёшлар ўртасида ҳуқуқбузарлик ва жиноятчиликнинг олдини олиш мақсадида суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ҳамда шаҳар халқ таълими бўлими ўртасида тузилган Меморандум ижросини таъминлаш мақсадида Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси Ш.Ғофуров томонидан Зарафшон шаҳридаги 12-умумий ўрта таълим мактабининг 8-синф ўқувчилари иштирокида ҳуқуқий дарс соати ўтказилди.

Ҳуқуқий дарс соати жараёнида ҳуқуқ соҳаларининг моҳияти ўқувчи ёшларга тушунтириб ўтилди ҳамда уларнинг саволларига амалиётчи мутахассис томонидан тушунтириш берилди.

 

Шерзод Ғофуров

Зарафшон туманлараро иқтисодий суди раиси

Учқудуқ тумани судлари томонидан Президент Фармонининг мазмун-моҳияти оммага етказилмоқда

Учқудуқ туман иқтисодий суди раиси Д.Турдиев, жиноят ишлари бўйича туман суди раиси А.Қурбонов ва фуқаролик ишлари туман суди раиси А.Жумаевлар томонидан Учқудуқ туман “Йўлчилар” овул фуқаролар йиғинида тарғибот тадбири ўтказилди.

Даставвал, ахоли ва тадбиркорлик субъеткалари иштирок этган тадбирда суд раислари томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 16 январдаги “Одил судловга эришиш имкониятларини янада кенгайтириш ва судлар фаолияти самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-11-сон ҳамда “Одил судлов фаолиятини амалга оширишни самарали ташкил этиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-12-сон Фармонлари мазмун-моҳиятини атрофлича тушунтирилди.

Давра суҳбати давомида мамлакатимизда сўнгги йилларда суд-ҳуқуқ соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотлардан кўзланган асосий мақсад фуқароларнинг одил судловга бўлган ишончини ошириш, жамиятда қонун устуворлигини таъминлаш эканлиги хусусида фикрлар юритилди.

Шунингдек, учрашув давомида туманда содир этилаётган жиноятчилик ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш, кредит ҳамда қарз ундириш масалалари, уй-жой билан боғлиқ низолар, оилавий низолар ва алимент ундириш билан боғлиқ масалалар, мерос ва мол-мулк билан боғлиқ низоли бўйича суҳбатлашилди.

Конституциямизнинг 63-моддасида белгилаб қўйилганидек, «Оила жамиятнинг асосий бўғинидир ҳамда жамият ва давлат муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эга. Никоҳ томонларнинг ихтиёрий розилиги ва тенг ҳуқуқлилигига асосланади».

Оила жамият таянчи сифатида юрт иқболи ва истиқболини белгилайди. Жамиятимизнинг ана шу асосий бўғини барча эзгу қадриятлар, хайрли ният ва мақсадлар, фаровонлик одимлари ундан бошланиб, ҳар бир оиладаги аҳиллик, ҳамжиҳатлик, яратиш ва бунёдкорлик, маҳаллалар, шаҳар ва туманлар, вилоятлар, пировардида мамлакат равнақи ва саодатини белгилайди.Шунинг учун ҳам оила муқаддас ҳисобланади. Ҳар бир оилада тотувлик барқарор бўлиши, оилаларнинг мустаҳкам бахт-иқбол қўрғонига айланиши, Ватан ичра ушбу мўъжаз ошёнларда авлодлар бардавомлиги ва уларнинг оқилу комил, эл хизматига ка­марбаста қобил инсонлар бўлиб улғайиши кўплаб омилларга боғлиқ.

Жумладан, 2023 йилнинг январь ойи давомида тумандаги оилавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар бўйича суд томонидан олиб борилган ҳуқуқий тушунтириш натижасида беш нафар оила яраштирилганлиги бўйича сўз юритилди.

Шунингдек, 4 нафар фуқаронинг қарз ундириш бўйича ҳамда 3 нафар фуқаронинг алимент ундириш юзасидан қилган мурожаати юзасидан суд раислари томонидан батафсил тушунтиришлар берилди.

Тадбир якунида иштирокчиларга ўзларини қизиқтирган саволлари юзасидан тегишли ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.

 

Анвар Жумаев

 

Фуқаролиқ ишлари бўйича Учқудуқ туман суди раиси

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 16 январдаги ПФ-11-сон Фармонига 1-илова 2023 — 2026 йилларга мўлжалланган суд тизимини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқишнинг қисқа муддатли СТРАТЕГИЯСИнинг асосий вазифалари

Кейинги йилларда Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев томонидан Ҳалқимиз ва Давлатимизнинг равнақи йўлида турли қарор ва фармонлар қабул қилмоқда.

Ушбу қарор ва фармонларнинг иловаси тариқасида стратегиялар ишлаб чиқилмоқда.

Шулар қаторида, 2023 — 2026 йилларга мўлжалланган суд тизимини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқишнинг қисқа муддатли стратегияси суд-ҳуқуқ тизимининг жадал ислоҳ қилинишини таъминлаш, шунингдек, аҳолининг одил судловга эришиш даражасини янада ошириш мақсадида ишлаб чиқилган.

Стратегия Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимиятини ривожлантиришнинг стратегик мақсадлари, устувор йўналишлари ҳамда истиқболли вазифаларини белгилайди, шунингдек, соҳага илғор халқаро стандартларни янада кенг жорий этиш учун асос бўлиб хизмат қилади.

Стратегиянинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:

«Инсон қадри учун» ғояси асосида чинакам адолатли суд тизимини шакллантириш ҳамда унинг фаолиятини халқ манфаати ва инсон қадр-қимматини самарали ҳимоя қилишга йўналтириш;

адолатли суд қарорлари қабул қилинишига эришиш орқали халқнинг, шу жумладан, тадбиркорларнинг суд тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлаш, ҳар бир шахс суд ва судьялар сиймосида ўзининг ишончли ҳимоячисини кўришига эришиш;

фуқаролар ҳамда тадбиркорларга ўз ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини судларда ҳимоя қила олиши учун барча имкониятларни яратиш, суд ишларини юритишда тарафларнинг тортишуви ва тенг ҳуқуқлилиги тамойилларини тўлақонли рўёбга чиқариш, судларнинг холислигини амалда таъминлашга қаратилган қонунчиликни такомиллаштириш;

судлар фаолиятини тўлиқ рақамлаштириш, сунъий интеллект технологияларини жорий этиш, идоралараро электрон маълумот алмашинувини яхшилаш, суд мажлисларида масофадан туриб иштирок этиш имкониятларини кенгайтириш;

судьяларнинг мустақиллиги ва дахлсизлиги кафолатларини кучайтириш, судга ҳурматсизлик қилиш ва суд ишига аралашиш ҳолатларининг олдини олиш бўйича самарали механизмларни ишлаб чиқиш;

давлат номидан суд қарорларини қабул қилаётган судлар ва судьяларга, шунингдек, уларнинг қарорларига нисбатан ҳар бир фуқарода, шу жумладан, барча даражадаги мансабдорларда ҳурмат руҳини шакллантириш;

суд қарорларининг қатъий ижросини таъминлаш, бу борада давлат органлари ва маҳаллий ҳокимликларнинг масъулиятини ошириш чораларини кўриш;

судьялар ва суд ходимларида юксак муомала маданиятини шакллантириш орқали судга мурожаат қилган ҳар бир фуқаро ва тадбиркорда суддан, пировардида эса давлатдан розилик ҳиссини уйғотиш.

Хулоса сифатида айтадиган бўлсак, Президентимизнинг ушбу фармонига илова тариқасида ишлаб чиқилган 2023 — 2026 йилларга мўлжалланган суд тизимини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқишнинг қисқа муддатли стратегияси давлат ва ҳалқ манфаати ривожи учун хизмат қилади.

 

Ғуломжон Кушиев

Навоий вилоят маъмурий судининг судьяси

Янги Фармоннинг мазмун-моҳияти тушунтирилди

Ўзбекистон Республикаси ИИВ ҳузуридаги Жазони ижро этиш департаменти бешинчи минтақавий ҳудуд минтақавий мувофиқлаштириш маркази биносида 2023 йил 24 январь куни Кармана туманлараро иқтисодий суди раиси А.Хамидов томонидан маркази ва  унинг ҳудудлардаги жазони ижро этиш колониялари ходимлари билан очиқ мулоқот учрашуви ўтказилиб, тадбир иштирокчиларига Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 16 январдаги “Одил судловга эришиш имкониятларини янада кенгайтириш ва судлар фаолияти самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 11-сонли Фармонинг мазмун-моҳияти ҳақида тушунтиришлар берилди.

Жумладан, мазкур Фармон билан 2023 — 2026 йилларга мўлжалланган суд тизимини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқишнинг қисқа муддатли стратегияси (кейинги ўринларда — Стратегия) тасдиқланганлиги, Стратегия доирасида қуйидагилар одил судловни таъминлашнинг устувор вазифалари этиб белгиланганлиги, яъни:

«Инсон қадри учун» ғояси асосида чинакам адолатли суд тизимини шакллантириш ҳамда унинг фаолиятини халқ манфаати ва инсон қадр-қимматини самарали ҳимоя қилишга йўналтириш;

адолатли суд қарорлари қабул қилинишига эришиш орқали халқнинг, шу жумладан, тадбиркорларнинг суд тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлаш, ҳар бир шахс суд ва судьялар сиймосида ўзининг ишончли ҳимоячисини кўришига эришиш;

фуқаролар ҳамда тадбиркорларга ўз ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини судларда ҳимоя қила олиши учун барча имкониятларни яратиш, суд ишларини юритишда тортишув ва тарафларнинг тенглиги тамойилларини тўлақонли рўёбга чиқариш, судларнинг холислигини амалда таъминлашга қаратилган қонунчиликни такомиллаштириш;

судлар фаолиятини тўлиқ рақамлаштириш, сунъий интеллект технологияларини жорий этиш, идоралараро электрон маълумот алмашинувини яхшилаш, суд мажлисларида масофадан туриб иштирок этиш имкониятларини кенгайтириш;

судьяларнинг мустақиллиги ва дахлсизлиги кафолатларини кучайтириш, судга ҳурматсизлик қилиш ва суд ишига аралашиш ҳолатларининг олдини олиш бўйича самарали механизмларни ишлаб чиқиш;

суд қарорларининг қатъий ижросини таъминлаш, бу борада давлат органлари ва маҳаллий ҳокимликларнинг масъулиятини ошириш;

судьялар ва суд ходимларида юксак муомала маданиятини шакллантириш орқали судга мурожаат қилган ҳар бир фуқаро ва тадбиркорда суддан, пировардида эса давлатдан розилик ҳиссини уйғотиш.

Шунингдек, 2023 — 2026 йилларга мўлжалланган суд тизимини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқишнинг қисқа муддатли стратегиясини амалга ошириш бўйича ҳаракатлар дастури (кейинги ўринларда — Ҳаракатлар дастури) ҳам тасдиқланганлиги, унга кўра Олий суд томонидан Давлат хавфсизлик хизмати, Бош прокуратура, Адлия вазирлиги билан биргаликда жиноят ишлари бўйича суд қарорлари қонуний, асосли ва адолатли қабул қилинганлигини текширишнинг фуқароларга қулай ва соддалаштирилган тартибини яратиш мақсадида қуйидагиларни жорий этишни назарда тутувчи қонун лойиҳаси ишлаб чиқилганлиги маълумот учун қабул қилинганлиги, яъни:

туманлараро, туман, шаҳар судлари томонидан биринчи инстанцияда кўрилган ишларни вилоят ва унга тенглаштирилган судларда апелляция ёки кассация тартибида қайта кўриб чиқиш;

вилоят ва унга тенглаштирилган судлар томонидан апелляция ёки кассация тартибида кўрилган ишларни мазкур судларда тафтиш тартибида қайта кўриб чиқиш;

вилоят ва унга тенглаштирилган судлар томонидан тафтиш тартибида кўрилган ишларни Олий суднинг судлов ҳайъатларида тафтиш тартибида қайта кўриб чиқиш;

юқори инстанция судлари томонидан ишни янгидан кўриш учун қуйи судларга юбориш тартибини бекор қилиш ва уларга иш бўйича якуний қарор қабул қилиш масъулиятини юклаш.

Бундан ташқари, суднинг мустақиллиги ва судьялар дахлсизлигини таъминлашни кучайтириш бўйича қуйидаги чоралар белгиланганлиги, яъни:

судга ҳурматсизлик қилиш ҳолатларини олдини олишнинг самарали механизмларини ишлаб чиқиш, бунинг учун маъмурий жавобгарлик чораларини кучайтириш ва жиноий жавобгарлик белгилаш;

суд ишларини ҳал этишга аралашганлик ва суд ҳужжатини ижро этмаганлик учун жавобгарлик чораларини кучайтириш, шунингдек, суд ҳужжатларининг ижро этилишини таъминлашга қаратилган таъсирчан механизмларни жорий этиш;

одил судловни амалга ошириш фаолиятига аралашганликка оид ҳар бир жиноят иши якуни бўйича жамоатчиликни оммавий ахборот воситалари орқали мажбурий равишда хабардор қилиш тартибини жорий этиш;

судьяга нисбатан турар жой дахлсизлигига, ёзишмалар, телефон орқали сўзлашувлар ва бошқа сўзлашувлар, алоқа тармоқлари орқали узатиладиган почта, курьерлик жўнатмалари ва телеграф хабарларининг сир сақланишига бўлган ҳуқуқларни чекловчи, шунингдек, абонентлар ёки абонент қурилмалари ўртасидаги боғланишлар тўғрисидаги ахборотни олишдан иборат тезкор-қидирув тадбирларининг ўтказилишига фақат Бош прокурорнинг санкцияси асосида йўл қўйилишини белгилаш;

          жисмоний ва юридик шахсларнинг процессуал характерга эга бўлмаган, ҳуқуқий тушунтириш бериш борасидаги масалалар бўйича мурожаатларини адлия органлари томонидан кўриб чиқиш амалиётини йўлга қўйиш ҳақида тушунчалар берилди.

 

Акбар Хамидов

Кармана туманлараро иқтисодий суди раиси

Skip to content